81. Жүкті тасымалдаудағы көлік шаруашылығының маңызы

Жүк айналымын анықтау және жүк түйдектері

Зауыд бойынша көлік жұмысының көлемін (жүк айналымы ) мәлімет негізінде келіп түскен және тиеліп жіберілген жүк есебінен оның номенклатурасы мен ішкі зауыдтағы жүкті қолданудағы ауысу үрдісі арқылы анықталады . Негігі материалдарды тасмалдау отын, металл, қалыптау және шихтовтау, материалдар , жартылай фабрикаттар, дайын өнімдер жатады . Бұлардың жалпы жүк айналымында 70-95% -ға құрайды. Жүк айналымы дегеніміз - бір мерзімде (тәулік, ай, жыл ) зауыдтағы тасымалданған жалпы жүк массасын айтамыз. Белгілі бір мезгілде пунктер арасындағы тиелген және түсірілген жүктердің белгілі бір бағытқа ауысуындағы жалпы жүктің көлемін – жүк ағымы дейміз . Жүк айналымы барлық завод бойынша жүк соғымының соммасына тең болады .

Өндіріс жағдайында материал шығынының мөлшеріне және өндіріс көлемінің негізіндегі есеп бойынша жүк ағымының өлшемін (қуаттылығын) анықтайды.

Жүк ағымы мен жүк айналымы, сыртқы (тиеліп жіберілген және келіп түскен ) және ішкі (цехтар арасындағы ) жүктер жатады .

Кәсіпорынның және оның цехтарындағы жүк айналымы мен жүк ағымы бойынша есептері шахмат түріндегі ведомост (кесте ) дайындалады . Мұнда зауыд бойынша барлық ауысатын жүктер көрсетіліп, оның ішінде сыртқы жүктердің тасымалдауы мен түсірулері келтірілген .

Шахматтық мәлімет бойынша жүк ағымына диаграмма жасалынып , яғни график арқылы зауыдттың бас жоспары бойынша барлық жүк ағымымен, жүк айналымы белгіленеді .

Осы жоспар бойынша, жүк ағымының тиімді және тиімсіз жағын есепке ала отырып, көлікті пайдалану үлгісі жасалынады .

Мұндай есеп тәлік бойынша жүк айналымын (Qт) бір қалыпсыздық коэффицентін есепке ала отырып (Кқал) жүктің түсуін және жөңелтуін төмендегі формуламен анықтаймыз :

Qт =(Qr/Жк) Кқал,

Мұндағы :Qr – жылдық жүк айналымы ;

Жк – жылдағы жұмыс күш саны .

Бір қалыпсыздық тасымалдау коэффиценті жоғарғы мүмкіндіктегі жүк айналымы орта есептегі белгіленген уақыт мезгіліне қатынасын көрсетеді.

(Кқал= 1,1÷ 3,0)

Көлік құралын таңдау және оның есебі.

Көлік құралын түрлерін таңдау – жүк айналым көлеміне, жүктің габаритіне және физикохимиалық қасиетіне, жолдың қашықтығы мен оның жағдайына, жүктердің орын ауыстыру бағыты және оны тиеу және түсіру, көліктеу арналуы, ғимараттың конструкциясы мен планировкасы, зауыд терроториясының рельефі т.б байланысты .

Көлік құралын таңдаудағы, шешетін мәселе ол, жүк көтеру жабдықтары мен тара айналымын пайдалануға байланысты.

Таңдалған көлік құралында техникалық сипаттама бергенде, олардың экономикалық мақсатына сәйкес , келесі көрсеткіштерді қолдану есебі толтырылады : көліктің сағаттық өнімділігі, 1т жүкті тасылудың өзіндік құны, бір рейіске кететін шығын, орта техн иикалық жылдамдықтағы жүру коэффиценті т.б .

Таңдап алынған көлік құралдары , нақты өндіріс жағдайына сәйкес келуі керек , сонымен бірге барлық кәсіпорынның бөлімшелерінде белгіленген ырғақты а3 шығын жұмсай отырып көлікті пайдалану жұмысын белгіленген жұмысты қамтамасыз ету .

Көлік құралының сандық есепте (с) жалпы түрдегі нәтежиеде тәулік бойғы жүк айналымын (Q тәу ) көлік бірлігінің жүк көтерулігі (q), жүк көтеруді пайдалану коэффиценті (к q) және тәулік бойғы рейіс саны (пр):

С =[Q тәу / (q КqП р Q )]Кқол,

Мүнда: Кқол – бір қалыпсыздық коэффицентін есептеу.

Көлік құралының санынның есебін, олардың сағаттың Рс немесе тәуліктік Рт өнімділігі нәтежиесінде жасауға болады :

С = [Q тәу / (Рс Fн)]Кқан немесе,

С = [(Q тәу / Рт )]Кқол,

Мұнда: Fн – тәулікте көлік құралының жоспарлы жұмыс уақыты.