39. Материал қайтымдылығы мен материал сыйымдылығын анықтап, қорытынды жасаңыз.

Көрсеткіштер	Жоспар	Нақты
Өнім көлемі, мың теңге	57200	58300
Материалдық шығындар, мың теңге	44250	43115
Материал қайтымдылығы	1,29	1,35
Материал сыйымдылығы	0,77	0,74

Материалсыйымдылғы жоспардағыдан азайы тұр, яғни материалдық ресурстардың пайдаланбаған бөлігінен көбірек өнім дайындалады.

38.Кесте мәліметтері бойынша баланстың активтерінің құрамына, өндірістік әлеуетіне талдау жасаңыз.

Актив	Сомасы, мың теңге	Пассив	Сомасы, мың теңге
Ақша қаражаттары	2 386 027	Қысқа мерзімді несиелер	692 369
Қорлар	1 618 966
Дебиторлық борыштар	4 724 745	Қысқа мерзімді міндеттемелер	1 558 356
Қысқа мерзімд активтер	11 096 584	Ұзақ мерзімді міндеттемелер, банк қарызы	780 292
Негізгі құралдар: -          қалдық құны - тозу құны	6 509 065 1 878 915	Меншікті капитал	15 267 001
Баланс валютасы	17 605 649	Баланс валютасы	17 605 649

Актив	Сомасы, мың теңге	Құрамын талдау
Ақша қаражаттары	2 386 027	13,55
Қорлар	1 618 966	9,2
Дебиторлық борыштар	4 724 745	26,8
Қысқа мерзімді активтер	11 096 584	63,02
Негізгі құралдар: -          қалдық құны - тозу құны	6 509 065 1 878 915	37,97
Баланс валютасы	17 605 649	100
Өндіріс әлеуеті	8128031	46,17

Кестедегі мәліметтерге сүйене отырып, келесі көрсеткіштерді анықтауға болады:

1)Активтердің мобильділік коэффициенті= Қысқа мерзімді активтер/ баланс валютасы= 11096584/17605649=0,63

Бұл көрсеткіш 0,63-ке тең болды, яғни ұйымның қарыздарын өтеу үшін өз қаржысының жеткіліктілігін көрсетеді. Ақшаға айналу жылдамдығы жоғары, сонымен қатар ұйым өз қызметінің үздіксіздігін қамтамасыз ете алады.

2)Өндіріс әлеуеті= (негізгі құралдар+тауарлы-материалды қорлар)/баланс валютасы=(6509065+1618966)/17605649=0,46

3)Негізгі құралдардың шынайы құнының коэффициенті= Негізгі құрал(қалдық құны)/Баланс валютасы= 6509065/17605649=0,37

Біздің мысал б/ша негізгі құралдарымыздың шынайы құны төмен, яғни норма 0,5-тен кем болмауы керек. Біздің жағдайда негізгі құралдар жеткіліксіз.

4) Негізгі құралдардың тозу коэффициенті= 1878915/6509065=0,29

Бұл коэф-ң төмен болғаны ұйым үшін жақсы, себебі негізгі құралдарымыз ескіре қоймағанын көрсетеді.

50. Кесте мәліметтері бойынша баланстың активтері мен пассивтерін өтімділігіне қарай топтастырып, жалпы өтімділік коэффициентін анықтаңыз:

Актив	Сомасы, мың теңге	Пассив	Сомасы, мың теңге
Ақша қаражаттары	2 386 027	Қысқа мерзімді несиелер	692 369
Қорлар	1 618 966
Дебиторлық борыштар	4 724 745	Қысқа мерзімді міндеттемелер	1 558 356
Қысқа мерзімді активтер	11 096 584	Ұзақ мерзімді міндеттемелер, банк қарызы	780 292
Негізгі құралдар: -  қалдық құны - тозу құны	6 509 065 1 878 915	Меншікті капитал	15 267 001
Баланс валютасы	17 605 649	Баланс валютасы	17 605 649

Өтімділік деңгейіне байланысты, яғни ақша қаражатына айналу жылдамдығына байланысты, кәсіпорын активтері келесідей топтарға бөлінеді:

1.Ең өтімді активтер(А1) = ақша қаражаттары + қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар

2.Тез сатылатын активтер (А2) = қысқа мерзімді дебиторлық берешектер+басқа да қысқа мерзімді активтер;

3.Баяу сатылатын активтер(А3) = тауарлы-материалдық қорлар+ ағымдағы салықтық активтер

4.Өтімділігі төмен активтер(А4)= «Ұзақ мерзімді активтер» бөлімінің жиыны

Баланс пассивтері оларды төлеу мерзімінің деңгейіне байланысты топтарға бөлінеді:

1.Ең жоғарғы мерзімді міндеттемелер(П1) = қысқа мерзімді кредиторлық борыштар+өзге де қысқа мерзімді міндеттемелер;

2.Қысқа мерзімді міндеттемелер(П2)=Қысқа мерзімді карыздар мен несиелер+жумысшыларга берілген ссудалар;

3.Ұзақ мерзімді міндеттемелер(П3)= «Ұзақ мерзімді міндеттемелер» бөлімінің жиыны;

4.Тұрақты міндеттемелер(П4)= «Капитал» бөлімінің жиыны

Баланстың өтімділігін анықтау үшін активтер мен пассивтердің келтірілген топтарын салыстыру керек.

57.Кестемәліметтерібойыншамүмкінболатыніскерлікбелсенділіккөрсеткіштерінанықтаңыз: Актив Сомасы,мыңтеңге Үлесі, % Пассив Сомасы, мыңтеңге Үлесі, % Ақшақаражаттары 2 386 027 9.06 Қысқамерзімдінесиелер 692 369 3.78 Қорлар 1 618 966 6.14 Дебиторлықборыштар 4 724 745 17.94 Қысқамерзімдіміндеттемелер 1 558 356 8.52 Қысқамерзімдіактивтер 11 096 584 42.14 Ұзақмерзімдіміндеттемелер, банкқарызы 780 292 4.26 Негізгіқұралдар: -          қалдыққұны - тозуқұны 6 509 065 1 878 915 24.72 Меншікті капитал 15 267 001 83.44 Баланс валютасы 17 605 649 100 Баланс валютасы 17 605 649 100 Берілгендербойыншаактивтержәнесырттан капитал құрамы мен құрылымынаталдаужасаңыз. Қорытындыжасаңыз. Ақша қаражаттарының айналымдылық коэф.ті=САТ/АҚ орта мөлш ТМҚның айналымдылық коэф.ті ТМҚды пайдалану, сатылу жылдамдығын сипаттайды. Ктмқ айн=Сатылған өнімнің өзіндік құны/ТМҚның орта мөлшері Деб.қ берешектің айналымдылық коэф.ті=САТ/Деб.қ береш.ң орта мөлшері ҚМА айналымдылық коэ.ті=САТ/ҚМАорта мөлшері НҚ айналымдылық коэ.ті=САТ/НҚорта мөлшері Меншік капиталының айналымдылық коэф.ті =Сатудан алынған табыс/ Меншік капиталдың орта мөлшері

Қорытынды: Активтер құрамын талдау барысында ең жоғарғы үлесті қысқа мерзімді активтер алып отырғанын көруімізге болады, яғни бұл ұйымның төлем және несие қабілетті екенін көрсетеді. Себебі, қысқа мерзімді активтер айналысқа тез түсіп, табысын арттырады. Ал пассивтерді талдау барысында меншікті капитал үлесінің жоғары екенін көреміз, бұл өте жақсы, себебі ұйым активтерінің меншік капиталы есебінен жабылатынын көрсетеді. Яғни ұйымның тәуелсіздік коэффициенті жоғары. Жалпы бұл ұйымның қаржылық жағдайы өте жақсы.