1. Салыктардын экономикалык мэні және функциялары.

Салыктар-занды жэне жеке тұлғалардан белгілі бір мөлшерде. мерзімде мемлекеттік бюджетке теленетін міндетті төлемдері. Салык экономикалык категория ретінде аныктамасы былай тужырымдалады: Салыктар дегеніміз үлттык табысты жинактап, шогырландырып. кайта болу каржылык катынастарын сипаттайтын. сондай-ак шаруашылык жүргізуші субъекттер мен азаматтардын мемлекетпен екі арадагы орталыктандырылган каржы көзін кұруға байланысты туындайтын каржылык катынастардын жиынтыгын сипаттайтын экономикалык категория.Салыктардын экономикалык мәні:

салыктар шаруашылык жүргізуші субъекттер мен халык табысынын калыптасуындаты каржылык катынастарынын бір бөлігін көрсетеді. Шаруашылык жургізуші субъекттер мен халык табысынын белгілі бір мөлшерін мемлекет үлесіне жинактап. жинактаулын каржылык катынастарын көрсетеді.

Салык салу белгілі бір кагидалар негізінде үйымдастырылады: Классикалык теория негізінде – карапайымдылык, кайтарымдылык;

А.Смит бойынша – карапайымдылық, эділдік, салыстырмалылык, үнемділік;

Экономикалык теорияның окілдерінін кағидалары негізінде;

ҚР-н салык салу кағидалары негізінде – эділдік, міндеттілік, біртутастылык, айкындылык, жариялылык.

Салык салу кағидалары оның мәнін сипттайтын салык функцияларында көрініс табады: Фискалдык - мемлекетті каржымен камтамасыз етуі аркылы сипатталады. Қайта болу - ұлттык табысты кайта белу барысында көрініс табады. Бакылау - салык төлеуші занды жэне жеке тұлгалардың каржылык кызметін канама түрде бакылау. Реттеушілік - салыктын толык жэне уакытылы мемлекет казынасына түсуін камтамасыз ету барысында қолданатын кұралдар аркылы сипатталады. Фискалдык н\е бюджеттік кызмет - бул еызмет аркылы мемлекеттік бюджеттің кіріс бөлімі қурылып салыктардың қогамдык міндеті артады. Себебі салыктар мемлекеттік бюджеттің кірісін топтастыраотырып, әлеуметтік. эскери. корғаныс г.б.да шаралардың іске асуын камтамасыз етеді.

Реттеушілік қызметі - салык механизми аркылы іске асырылады. Онын ішіндеп негізгі тетіктер салык ставкалары мен салык жеңілдіктері. Салыктык реттеудің тетіктері тек кана ендірістің дамуын регтеп кана коймай, сонымен катар ақша жэне баға саясаты шет елдік инвестицияны ынталандыру, шагын және кіші кэсіпкерлік дамыту жумыстарын жузеге асыруы кажет.

Бакылаушылык кызметі аркылы салык механизмінін кызмет етуінің тиімділігі бағаланады, каржы ресурсының кимылына бакылау ісі жүргізіледі. салык жүйесі мен бюджет саясатын жетілдіру жолдары карастырылады. Салыктык бақылауды тиімді жүргізі аркылы салыктык тәртіпті 'катан сактау, салык төлеушілердің заңға сэйкес төлейтін салыктары мен салымдарын толык жэне уактылы бюджетке толеп отыруы камтамасыз етіледі.

2. Жеке табыс салығы

Салық төдешілер ҚР аумагында салык салу табысы бар резидент жэне резидент емес жеке тұлгалар. Салык объектісі: 1. төлем козІнен салык салынатын табыс 2.төлем көзінен салык салынбайтын табыс. Төлем көзінен салык салынатын табыс салык салу максатында өз алдында 6 топка бөлінеді: 1. кызметкердін табысы 2. бір жолгы төлем түріндегі табыс; 3.сыйакы. дивиденд, үтыс түріндегі табыс; 4.стипендия; 5.жинактаушы сактандыру шарттары бойынша алынган табыс; 6.жинактаушы зейнетакы корларынан берілетін зейнетакы төлемдері. Төлем көзінен салык салынбайтын табыстар ез алдына 4 топка бол.: 1.мүліктік табыс; 2.кэсіпкердің табысы; 3.жеке адвокатгар мен нотариустардың табыстары; 4. жогарыда аталған топтарға кіргізілмеген жеке тулганың өзге де табыстары. ЖТС -ң салык салу базасы болып жалакы коры мен міндетті зейнетакы корларына толемдерді және жалақының төменгі молшерін (12730 тг.) алып тастағандағы сома табылады. Жеке тұлганын мыналай табыстарына салык салынбайды: 1.мемлекеггік бюджеттен алынған зейнетакы, стипендия; 2.алимент; 3.мутедектердін табысы; 4.мемлекеттік бағалы кағаздар мен агенттік облигациялармен жасалган операциялардан тускен табыстар; 5.Ұлы Отан соғысына катысушылардын, оларга теңестірілген адамдардын, 1жане 2 топ мугедектердин табыстары; 6. т.б. ЖТС 10 % пропорционал ставкамен алынады.

ЖТС мемлекеттік бюджетке жалакы төленген күннен бастап 5 тэулік ишинде толенуи кажет. ЖТС б/ша есептеулер есептік токсаннан кейінгі айдың 15 дейін өткізілуі тиіс

3. Салыктын арбир тури бойынша СК-нде женилдиктер карастырылган. ЖТС бойынша см. 12

4. Салыктардын сыныпталуы. Салыктарды мынадай ерекшелік белгілеріне байланысты жіктеледі: салык салу обьектісіне байланысты: тікелей жэне жанама . Тікелей салықтарга: корпорациялык табыс салығы, жеке табыс салыгы, жер салыгы, көлік кұралдарына салынатын салык. Жанама салыктарға: косылған кұн салығы, акциздер. Колдануына карай: жалпы салыктар- бюджетке түскен сн жалпы максатка колданылады; арнайы салыктар-бюджетке түскен сон атдын ала белгіленген накты шараларға жумсалады. салык салу органына байланысты: жалпы мемлекеттік жэне жергілікті. Экономиалык ерекшілігіне байланысты: табыска салынатын салык жэне тутынуга салынатын салык. Салык салу обьектісін бағалау дәрежесіне карай: нактылы-салык төлеушінің салык салынатын обьектісінін сырткы белгісіне карай салынады, оган жер салыгы. мүлік салыгы жатады; дербес салықтар-салык төлеушінін салык салынатын объектисинен алатын табыс молшерине байланысты салынады, олар КТС жане ЖТС.

5. См.14 и 18

6. Занды тұлғалардың мулик салыгын есептеу механизми.

Мыналар мүлік салыгын төлеушілер болып табылады: 1 .ҚР-ң аумагында меншік, шаруашылық жүргізу немесе оралымды баскару құкығында салык салу обьектісі бар занды тұлғалар. 2.ҚР-Ң аумагында меншік кұқығында салык салу обьектісі бар жеке кәсіпкерлер. ҚР-ң резиденті емес з.т. ҚР-ң аумагында орналасқан салық салу обьектілері бойынша салык төлеүшілер болып табылады. Мыналар мүлікке салынатын салыкты төлеушілер болып табылмайды: 1.ҚР-н Үкіметі белгілейтін қажеттілік нормативтері шегінде салык салу обьектілері бойынша бірыңғай жер салығын төлеушілер. 2.екінші модель бойынша жер койнауын пайдаланушылар. З.мемлекеттік мекемелер. 4.уәкілетті органның кылмыстық жазаларды тақару саласындагы түзеу мекемелерінің мемлекеттік кәсіпорындары. 5.діни бірлестіктер. Заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер үшін негізгі кұралдар (оныц ішінде түрғын үй корының қүрамында тұрған обьектілер) мен материалдык емес активтер салык салу обьектісі болып табылады. Салық базасы болып салык салу обьектілерінің орташа жылдык қалдық қүны табылады. Салык салу обьектілерінін орташа жылдық қалдық кұны ағымдағы салык кезеңінің әр айының бірінші күні мен есепті кезеннен кейінгі кезен, айының бірінші күніндегі салық салу обьектілерінің қалдық құнын қосу кезінде алынған соманың он үштен бірі ретінде аныкталады.

Салык ставкалары: 1 .Заңды түлғалар - 1 %; 2.Жеке кәсіпкерлер - 0,5%; З.төменде аталгандар 0,1% мүлік салыгын телейді: негізгі қызмет түрі кітапханалык кызмет көрсету саласындағы жұмыстарды орындау болып табылатын үйымдар; ғылыми кадрларды мемлекеттік аттестаттау саласындагы; функцияларды жүзеге асыратын мемлекеттік кэсіпорындар

су мекемелері; қарамағындағы қызметкерлердің 51% астамы мүгедек кздэайтын әлеуметтік үйымдар. Салық төлеушілер салықты есептеуді салық базасына тиісті салық ставкаларын қолдану арқылы дербес жүргізеді. Салыктың ағымдагы төлемдерінің сомаларын салық төлеуші салық кезеңіндегі 20 ақпаннан,20 мамырдан, 20 тамыздан, 20 карашадан кешіктірмей тең үлестермен енгізеді. Мүлік салығы бойынша ағымдағы төлемдер сомаларының есебі есепті салық кезеңінің 15 ақпанынан кешіктірілмей табыс етіледі. Декларация есепті жылдан кейінгі жылдың 31 наурызынан кешіктірілмей табыс етіледі.