49.Интернет.Интернеттің қосымша қызмет түрлері.

Интернет – бүкіл әлемдегі миллиондаған шағын компьютерлік желілерді бір – бірімен байланыстырып тұрған оразсан зор.

Интернеттің негізгі қызметтерінің түрлері

Интернетте көптеген қызмет түрлері бар. Олардың ішіндегі ақпаратты таратуға арналғандары: WWW, FTP, Telnet т.б.; электрондық мәлімет алмасу үшін: E-mail, Usenet, ICQ, IRC, IP – телефония және басқалары.

қазіргі желілерде жұмыс істейтін негізгілерінің қысқаша сипаттамаларын қарастырып өтейік.

WWW (World Wide Web – дүниежүзілік өрнек) – Интернеттің гипермәтіндік ақпарат іздеу жүйесі, оны Web деп те атайды. Мәліметтер блоктары (Web - парақтар) мекемелердің немесе жеке тұлғалардың меншігіндегі WWW – сервер немесе Web – сервер деп аталатын жеке компьютерлерде сақталады.

WWW мәліметтермен жұмыс істеу үшін ағылшынша browsers («browse» - қарап шығу, шолу), яғни браузер, навигатор, көрсеткі, шолушы деп аталатын бағдарламалар қолданылады. Олар жайлы 4 тарауда айтылады. Қазіргі кезде Microsoft Internet Explorer, Netscape Navigator тәрізді браузерлер жиі қолданылады.

FTP. Қашықта орналасқан машинаның каталогтарымен және файлдарымен жұмыс істейтін хаттама (File Transfer Protocol – файлдарды тасымалдау хаттамасы) мен бағдарламалар осылай аталады.

TELNET. Бұл термин арқылы клиенттің алыстағы сервер – компьютермен қатынасуын қамтамасыз ететін хаттама мен бағдарлама белгіленеді.

E – mail. Бұл электрондық поштаның ағылшынша аталуы, ол – желі қызметтерінің ішіндегі электрондық мәлімет алмасудың ең негізгісі.

Usenet жүйесінің бірнеше анықтамалары бар, олар – тармақталған дискуссия клубы, телеконференция, жаңалықтар тобы.

IRC (Internet Relay Chat) – нақты уақыт кезеңінде телеконференция өткізудің бір түрі, тұтынушылардың бір – бірімен әңгіме – дүкен құруға болатын қызметі. IRC – серверлері мен IRC – клиенттері көмегімен тұтынушылар бір – бірімен «виртуальды» әңгіме өткізуді пернетақтада сөздерді теру арқылы жүргізеді.

IP – телефония. Интернетте телефондағы дауыс арқылы мәлімет алмасуды өте тиімді деп айтуға болмас, бұл тек TCP/IP хаттамалары негізінде электрондық мәлімет алмасудың жеке бір түрі ғана.. Қазақстан Республикасы байланысының Ұлттық операторы болып саналатын «Қазақтелеком» ААҚ – ы осы байланыс түрін практикада пайдаланып жүр.

50. Мқбж. Мәліметтер қорлары және мақсаты. Мқ модельдері.

Мәліметтер қоры дегеніміз ақпаратты сақтауға және жинақтауға арналған ұйымдасқан құрылым. Ең алғаш мәліметтер қоры ұғымы жаңадан қалыптасқан кезде онда шындығында мәліметтер сақталатын. Бірақ қазіргі кездегі көптеген мәліметтерді ғана емес, ақпарат та сақталады деп айта аламыз.

Мәлiметтер қорын басқару жүйесi (МҚБЖ) мәлiметтер құрылымы

типтерiнiң бiрiне бағытталады. Олар: иерархиялық МҚБЖ, желiлiк МҚБЖ, реляциялық МҚБЖ болып үшке бөлiнедi.

Мәлiметтер қоры ақпараттар сақталатын қойма. Мәлiметтер қорынан керегiне қарай қажеттi мәлiметтер алу үшiн сақталады. Басқаша айтсақ, мұнда керектi ақпаратты iздеу ұйымдастырылады.

МҚБЖ бағдарламалық жабдық, оның көмегiмен

МҚ (мәлiметтер қоры) құрылады, соның негiзiнде ақпаратты iздеу жүйесi (АIЖ) құрылады және жұмыс iстейдi.

Ақпаратты iздеу жүйесi дегенiмiз мәлiметтер қорының

жиынтығы және оларға қызмет көрсетушi бағдарламалар.

Кез келген мәліметтер қоры деректердің реляционды моделіне негізделеді.Мәліметтердің реляционды моделінің негізінде қатынастар (relation ағылшын тілінде қатынас) ұғымы жатыр. Егер белгілі шарттарды орындасақ, қатынасты екі өлшемді кесте түрінде берген ыңғайлы болады. Кесте көрнекті, әрі адамға түсінікті бейнелеу болып табылады. Реляционды мәліметтер қоры бұл өзара байланысқан қатынастар жиыны.

Әрбір қатынас (кесте) компьютерде файл түрінде беріледі.

Қатынастарға қолданылатын негізгі амалдарға:Жиындарға қолданылатын амалдар: қиылысу, айырма, декарттық

көбейту, бөлу, біріктіру; Арнайы реляционды амалдар: проекциялау, біріктіру, таңдау (селекция,

шектеулер) жатады. Мәліметтер қорын басқару жүйесінің деңгейі осы айтылған амалдарды орындауда қолданылатын құралдардың бар болуымен және олардың қолайлылығымен өлшенеді. Қатынастарда, реляционды мәліметтер қорында бұл амалдарды орындауда қолданатын тілдерді екі класқа бөлуге болады:

Реляционды алгебра тілдері;

Реляционды есептеулер тілдері.

Реляционды алгебра тілдері реляционды алгебраға негізделген.

Қатынастарға қолданылатын амалдарды тізбектей белгілі ретпен жазып, қажетті нәтиже аламыз. Сондықтан реляционды алгебра тілдері процедуралық тіл болып, ал мәліметтер қорын басқару жүйелері тілдерінің көбі процедуралық программалау тілдері болып табылады. Бұтақ тәрізді объектілердің кестесі иерархиялық құрылым болады. Бұндай құрылым үшін төменгі деңгейдегі объекті жоғарғы деңгейдегі объектіге бағынышты.

Мәліметтер құрылымының үшінші түрі желілік МҚБЖ.

Керектi ақпараттарды жинау ғана емес, оларды жақсылап құрылымдау да маңызды. Кез келген ақпараттық құрылым келешекте қажеттi ақпаратты алу үшiн құрылады. Сондықтан да ол мәлiметтердiң құрылымын жасау мына әдiстерге сүйену арқылы жасалады:

1) объектiнiң сипаттамаларын анықтау;

2) осы объектiлердiң атрибуттарын (атрибут қатынас бағандары) анықтау;

3) объектiлердiң арасындағы байланысты көрсететiн құрылым типтерiн таңдау

(кесте, иерархиялық, желiлiк).

ақпараттық құрылымның дәл экземплярын құру.

Мқ негізгі мақсаты нақты өмірдің объекті туралы үлкен мәліметтер санын олардың арасындағы байланыстарды ескере отырып өңдеу.

51.МҚБЖ MS Access интерфейсі.

MS Access-те мəліметтер типі жəне өріс қасиеттері. MS Access – мәліметтердің реляциялық моделін қолданатын дербес типті МҚБЖ Access 2010 бағдарламасы бұрынғы нұсқаулардан, әсіресе Access 2007 бағдарлама нұсқаларынан, бірнеше маңызды өзгертулері бар пайдаланушының интерфейсін қамтиды. Пайдаланушы интерфейсінің екі негізгі құрамдасы  — таспа және шарлау аумағы — Access 2007 бағдарламасына енгізілген. Таспаға бірнеше өзгертулер енгізіліп, үшінші пайдаланушы интерфейсінің құрамдасы — Backstage көрінісі — Access 2010 бағдарламасының жаңа мүмкіндігі болып табылады.

Бұл мақала Access 2010 бағдарлама пайдаланушылық интерфейсі элементтерін сипаттайды және сол элеменеттер мен жұмысты теңшеу жолы туралы қосымша мәлімет сілтемелерін қамтамасыз етеді.

Access 2010 бағдарлама пайдаланушылық интерфейсінің үш негізгі құрамдасына төмендегілер жатады:

• Таспа — бұл, құрамында пәрмендер топтары бар бағдарлама терезесінің үстіңгі жағындағы қойындылар жолағы.

• Backstage көрінісі— бұл, таспадағы Файл қойындысынан көрінетін пәрмендер жинағы.

• Шарлау аумағы    — бұл, дерекқор нысандарымен жұмыс жасауға мүмкіндік беретін Access бағдарламасы терезесінің сол жағындағы аумағы. Шарлау аумағы Access 2007 бағдарламасында дерекқор терезесін ауыстырады.

Осы үш элемент дерекқорларды жасауға және пайдалануға болатын ортаны қамтамасыз етеді

Интерфейс-программалық жабдық пен жұмыс істейтін адам арасындағы сұхбат жүргізу шарттары мен келісімдер жиыны.Яғни байланыс түрі болып табылады.

Аccess программасы мәліметтер қорын басқару жүйесінің ең бір жоғарғы танымал тамырларының бірі.Бұл қолданбалы программа мәліметтер қорын басқарудың жүйесін жүзеге асыру мүмкіндіктерін өз ішінде алады. Access графикалық интерфейсі қолданушының жеңіл әрі ыңғайлы түрде жұмыс жасауына қолайлы жағдай туғызады.Интерфейс мүмкіндігінің кең болуына байланысты АCCESS те қолданылатын құралдар түрі мен мүмкіндіктері де жоғары дәрежелі болады.

Бұл бағдарламада IntelliSense технологиясының кеңінен қолдану мүмкіндігі бар. Бұл қолданушыға жұмыс жасау барысында дұрыс бағыт бағдар беріп,қандай батырмаларды басу керек екендігін нұсқап тұрады.Бұл технология орындалу барысы автоматты түрде жүргізіледі.

Мәліметтер типтері-windows желісінде қолданылатын стандартты типтер. Онің 8 түрі бар:

Мәтіндік- есеп жасауда қолданылмайтын мәтіндерді немесе мәтін мен сандарды енгізу үшін қолданылады

МЕМО өрісі – 255 белгіден көп мәтіндер немесе форматталған мәтіндер үшін қолданылады. Бұл типтің өрісіне алфавитті цифрлық белгілерді енгізуге болады. Мысалы: ескертулер, жартылай қою немесе курсивпен жазылған ұзақ сипаттаулар мен азат жолдар.

Сандық – ақшалық мәндерден басқа есептеулерде қолданылатын сандық мәліметтерді сақтау үшін қолданылады.

Мерзім -бұл типтегі өріске мерзім мен уақытты енгізуге болады.

Ақшалық -бұл өріс ақшалық мәндерді енгізуге және сақтауға арналған.

Есептегіш- Access те автоматты түрде енгізілетін Уникальное атты сандық мән

Логикалық- мәліметтердің бұл типі мына мәндердің біреуін «Иа» және «Жоқ» немесе «True» және «False» қамтитын өрістер үшін қолданылады.

OLE обьектісінің өрісі- бұлөріске оле обьектілері немесе басұа екілік мәліметтер енгізіледі.

Өріс қасиеттері. Өріс өлшемі - өрісте сақталынған мәтіндік сандық немесе есептегіш типтеріндегі мәліметтердің максимал мәндерін анықтау.

Формат- бейнелеу немесе баспаға шығару үшін өрістің мәліметтер форматын баптау.

Ондық белгілер саны- сандық мәндер үшін бөлшек бөлігінде бейнеленетін белгілердің мөлшерін беру.

Жаңа мәндер- есептегіш типіндегі өріс үшін мәндер меншіктеу тәсілдерін анықтау.

Подпись -формалар есептер немесе сұраныстар үшін үнсіз келісім бойынша жазбалардағы мәтінді анықтау.

Үнсіз келісім мәні- өріске жаңа жазбалар үнсіз келісім бойынша қосу үшін мәндерді автоматты тағайындау.

Тағайындау шарты -осы өрісте мәндерді әрбір қосуда немесе өзгертуде шынайылық болу үшін тұжырымдамалар беру.

Дәлдік -ондық бөлгіштің екі жағына сақталатын белгілердің қосынды рұқсат етілген сандарды тапсыру.

Масштаб -ондық бөлгіштің оң жағына сақталатын белгілердің максималды рұқсат етілген сандарды анықтау.

Тек қана қосу -МЕМО типті өріс үшін нұсқаларды басқаруды белсендіру.

Смарт тегтер -осы өріске смарт тегтер қосу.

Unicode сығылуы- мәтінді сығу,егер осы өрісте 4096 белгіден көп болса.

Индекстелген өріс- индекстерді құру және пайдалану арқылы оосы өріске мәліметтерді енгізуді жеделдету.

52.МҚБЖ MS Access-те базалық кестелер түрлері жəне оларды құру технологиялары. Кестелер.

Бұл кез-келген мәліметтер базасының негізгі обьектісі болып

табылады және мәліметтер базасының құрылымын анықтайды. Ал басқа обьектілер алдын -ала дайындалған кестелердің негізінде құрылады.

Кесте - мәліметтерді жазба және өріс түрінде сақтауға арналған обьект болып табылады.

• Кесте – мәліметтер базасымен жұмыс істеуге арналған негізгі объект, бір тақырыпқа берілген нақты мәліметтер жиыны. Ол өрістер (поля) мен жазбалардан (записи) тұрады.

Мәліметтер қорын құрайтын кестелер қатты дискідегі каталогта (бумада) орналасады. Кестелер файлда сақталып, бөлек құжаттарға немесе электрондық кестелерге (мысалы, кестелік процессор Microsoft Excel) ұқсайдыҚолданылатын терминология кесте типі мен қолданбаны құру жүйесіне таңдауға байланысты өзгереді. Мысалы, InterBase-та кесте өрісі баған деп аталады. Кесте негізін оның өрістерінің сипаттамасы құрайды, әрбір кесте кем дегенде бір өрістен тұруы керек. Кесте құрылымы кең мағыналы ұғым, оның құрамына:

- өрістер сипаттамасы;

- кілт;

- индекстер;

- өріс мәндерінің шектеулері;

- кестелер арасындағы сілтемелік тұтастықтың шектеулері;

- парольдар.

Жалпы кестемен келесі операцияларды орындауға болады:

- құру (құрылымын анықтау);

- құрылымын өзгерту (қайта құры-лымдау);

- жою.

Кестені құру кезінде кесте аты мен оның құрылымы беріледі.

MS Access–те кестелер құрудың үш түрі бар: 1)Кесте шеберімен 2)Конструктор көмегімен 3)берілгендерді енгізу арқылы.

Дискіге сақтау кезінде кестеге қатысты барлық қажет файлдар құрылады. Олардың аттары кесте атымен өзара сәйкес келеді.

Paradox кестелері едәуір дамыған және мәліметтер қорын құруға өте ыңғайлы болып табылады.

Кесте құжаттық мәтіннің кез келген жеріне қойыла береді.Кесте мөлшері қағаз парағынан үлкен болуы да мүмкін,сондықтан ол бір немесе бірнеше беттерде орналаса алады.Мұндай жағдайда сіздер кесте тақырыптарын әрбір беттің жоғарғы жағына автоматты түрде орналастыра аламыз.Кестені алғаш рет даярлау үшін Кесте Кестені кірістіру командасын немесе стандартты аспаптар тақтасының Кестені кірістіру батырмасын пайдалану керек.Кесте даярланған соң ұсынылған стандартты форматтардың жиынынан өзіңізге қажетті форматты таңдап алу үшін Кесте Кестені автоформаттау командасын пайдаланған жөн.Бұл тәсіл кестелерді форматтау процесін анағұрлым жеңілдетеді. Жаңа кестені құру кезінде (кестелер режимінде) Access автоматты түрде алғашқы кілтті жасайды жəне өріске Код атын жəне мəліметтер типін Есептегіш тағайындайды Бұл өріс кестелер режимінде жасырылған, оны көру үшін кестелер конструкторы режиміне өту керек.

Алғашқы кілт тапсырмасы. Кестенің алғашқы кілті осы кестедегі əрбір жолды бір мəнді анықтау үшін бір немесе бірнеше өрістен тұрады. Алғашқы кілт ретінде уникальный инвентарлық номір, реттік нөмір немесе код жиі қолданылады.