17.Дербес компьютер құрылымының функционалды-логикалық негізі.Дк архитектурасы.

Қазіргі кезде ЭЕМ-дерінде ақпаратты қабылдайтын, өңдейтін мыңдаған логикалық элементтер (электрондық схемалар) бар. Оларға информация электр сигналдары түрінде беріледі де, схемаларда жоғарғы деңгейлі кернеу 0-ге теңестіріледі. Логикалық элементтердің ең қарапайым түрлері: ЕМЕС, ЖӘНЕ, НЕМЕСЕ. Осы элементтердің әрқайсысының белгілері бар. ЕМЕС қарсы мән беретін элемент, оның бір кірісі және бір шығысы бар. Егер кіріске сигнал берілсе, онда шығыста сигнал мүлдем болмайды. Ал кірісте сигнал жоқ болса, онда шығысқа сигнал түседі. ЖӘНЕ конъюкцияны беретін элемент: онда екі немесе бірнеше кірістер және бір шығысы бар. Егер кірістерге сигнал берілсе, онда шығысқа да сигнал түседі. ЖӘНЕ элементінің кӛмегімен бірігетін А және В пікірлері логикалық көбейту немесе осы пікірлердің конъюкциясы деп аталады. НЕМЕСЕ элементі дизъюкцияны береді:онда екі немесе одан да кӛп кірістер және бір шығысы бар.Егер кіріске бір сигнал берілсе, онда шығысқа сигнал түседі. НЕМЕСЕ элементімен біріккен екі пікір логикалық бӛлу немесе дизъюкция деп аталады. А және В пікірінің дизъюкциясы мынадай жаңа пікірімен кӛрсетіледі: А v В.

ДЕРБЕС КОМПЬЮТЕР АРХИТЕКТУРАСЫ –дербес компьютерді құрастырудың жалпы принципі; командалар жүйесі мен мәлімет сақтауды ұйымдастыру, басқа жерге ақпарат жөнелту, енгізу-шығару, басқару құрылгыларын, пайдаланылатын интерфейс құралдарын сипаттау жүйелерінен тұрады.ЭЕМ оның құрылымдық ерекшеліктеріне байланыссыз мына құрылғылардан тұрады:1) Процессор2) Негізгі жады (есте сақтау құрылғысы)3) Шеткі аймақтық құрылғыларНегізгі жады ақпаратты сақтауға арналған. Ол өзі: оперативтік жад және тұрақты жад деп екіге бөлінеді.ОЗУ – оперативтік жадыПЗУ – тұрақты жады ДК архитектурасы әрекет принциптерін, компьютердің ақпараттық байланыстарымен негізгі логикалық тораптарының өзара байланысуын аңықтайды. Яғни олар: Орталық процессор;Негізгі жады;Сыртқы жады;Перифериялық құрылғылар

Орталық процессор:арифметика-логикалық құрылғылардан; мәліметтер шинасы мен адрестер шинасынан; регистрлерден,команда счетчиктарынан; кэштан (аз көлемді (8-ден 512 Кбайтқа дейінгі) өте шапшаң жад); жылжымалы үтірлі сандардың математикалық процессорларынан тұрады.

Негізгі жад (НЖ) – машинаның басқа да блоктары ақпараттарын оперативті алмастыру және сақтау үшін арналған.

Сырқы жад (СЕҚ) бағдарлама мен мәліметтерді ұзақ уақыт сақтауға арналған.

Перифериялық құрылғылар немесе сыртқы құрылғылар. Бұл кез-келген есептеу кешенінің маңызды құрауыш бөлігі. Сыртқы құрылғы кейде ДК-нің жалпы бағасының 50-80%-ін құрайтынын айтудың өзі-ақ жеткілікті.

-сыртқы жадтайтын (есте сақтаушы) құрылғылар немесе ДК-нің сыртқы жады;

- пайдаланушының диалогтік құралдары;

- Ақпарат енгізу құрылғылары. Байланыс және телекоммуникация құралдары;

18.Есептеу жүйесінің аппараттық жасақтамасы. Эем-ң ұйымдас тырушының жалпы принциптері. (фон Нейман принциптері.)

Аппараттық жасақтамаға есептеу техникасының аппараттық конфигурациясын құрайтын құрылғылары жатады.

ДК-ң құрыл-рң маңыздылары: жүйелік блок, монитор, пернетақта.

Орталық процессор ішкі ж/е сыртқы д бө/ді. ДК-ң процессоры мен жедел жад ішкі, енгізу-шығару құрыл-рң көбі ж/е ақпаратты ұзақ уақыт сақтауға арналған құрыл-р сыртқы. Жүйелік блок ДК-ң ең негізгі құрыл. Ішінде жүйелік тақша, процессор, оперативті жад, қатқыл диск, қоректендіру блогы, видеокарта бар. Жүйелік б алдында қосу ж/е қайта жүктеу батырмасы.....бар. Аналық тақша негізгі мөрлі тақша. Ішінде: ортылық проц., жедел жад, тұрақты жад, шина, слоттар бар. Процессор көптеген жартылай өткізгішті элемен/рден тұратын ж/е компьютерде барлық есептеулер мен ақпарат өңдеу жұмысын орындайтын электрондық микросхема. Жедел жад (ОЗУ) деректерді уақытшасақтауға қабілетті кристалды ұяшық сілемі.бір ұяшықты бір байт ақпарат сақталады. Тұрақты жад (ПЗУ) стандыртты прог/рды, өзгермейтін мәліме/рді ж/е жүйелік ақпараты энергиядан тәуелсіз сақтауға арналған жад. Компьютер жұмысы кезде бұдан мәліметі тек оқуға болады. Шина процесор комптың басқа құрыл/рмен, ең алдымен жедел жадпен шина д а/тын өткізгіштер тобы арқ байланысады. Оның үш түрі: мәліметтер шинасы, адрестік, командалық. Қатқыл диск үлкен көлемдегі мәліметер мен прог/рды ұзақ уақытқа сақтауға арналған құрылғы. Ол бірнеше дисктерден құралғн. Параметрлері сыйымдылығы, жұмыс өнімділігі. Бейнекарта монитормен бірігіп ДК-ң ішкі бейнежүйесін құрайды. Ол «, млн-ға дейн түстерді ажырата алад.

Сыртқы құрыл/рды 4 топка бөлед: мәлімет енгізу құрал/ры, мәлімет баспаға шығару қ, мәлімет сақтау қ, мәліметтермен алмасу қ. Монитор мәлімет/рң бейнесін шығаруға арналған. Кез келген мәліметті монитор экранына шығарады. Экран мөлшері оның диагоналінің өлшемі(дюйм). Пернетақта ДК-ні басқаратын пернелік құрылғы. алфавиттік-йифрлік мәліметі енгізуге арналған. Монитор мен пернетақтаның бірлесіп қызмет етуін қолданушы интерфейсі д а/ды. Пернетақтада 101-106 перне бар. Тінтуір графикалық басқару құрылғысы. Екі не үш батырмасы бар жызыңқы қорапша тәріздес. Перефириялық құрыл/р (қосымша, енгізу-шығару құр.) Сканер қағардағы кескінді түсіріп, дисплей экранына шығаруға арналған. Принтер мәтінді не граф/қ ақпаратты қағазға шығаруға арнлаған. Модем компьютерге өзара, телеофон желілері не байланыс белілері арқ мәлімет алмасуға мүмкіндк береді. колонка

ENIAK машинасында программалаудағы қиындықтар осы жобаның бұрынғы консультанты Джон фон Нейманның (1903-1957) ЭЕМ архитектурасын жасаудың жаңа принциптерін жасауына түрткі болды. Ол программаны, басқару командаларының тізбегін ЭЕМ-нің жадысында сақтауды ұсынды. Өз баяндамасында фон Нейман компьютердің бес базалық элементін атап көрсетті: арифметикалы-логикалық құрылғы (АЛҚ), басқару құрылғысы (БҚ), есте сақтау құрылғысы (ЕСҚ), ақпаратты енгізу және шығару құрылғылары. ЭЕМ-нің осы құрлысын фон Нейман архитектурасы деп атау келісілген. 1945ж. Джон фон Нейман цифрлық есептеуіш машинаның жалпы принциптерін ойлап тапты, ол қазіргі кезге дейін ДК-де қолданылады. Осы принциптер бойынша компьютерде мыналар болуы керек:

- арифметикалы-логикалық құрылғы, арифметикалық және логикалық операцияларды орындайды;

- жадтайтын құрылғы немесе бағдарламалар мен деректерді сақтайтын жад;

-басқару құрылғысы, ол бағдарламаларды орындау процесін ұйымдастырады;

- ақпарат енгізу-шығару сыртқы құрылғысы.