6.Оптимизациялық модельдер

Оптимизациялық түрдегі модельдер –бұл модель мақсаты нақты бір экономикалық көрсеткішке қатысты оптималды шешім табу. Мысалы: нақты бір уақыт ағымында бюджетке максималды қаржы ағымын қамтамасыз ететін салық ставкаларының көлемін табу.

 Оптимизационные модели охватывают модели, математический .аппарат которых позволит решать задачи оптимального управления моделируемым объектом. Они применяются при решении экономических, технических задач, проблем взаимодействия природы и общества. Их построение основано на использовании методов математического программирования (линейного, нелинейного и динамического программирования) при .исследовании систем, описанных дифференциальными уравнениями. Другим примером оптимизационных моделей являются  модели, построенные с помощью теории игр. В общем случае они тоже не исключают вероятностного подхода.

Структура оптимизационной модели состоит из целевой функции, области допустимых решений и системы ограничений, определяющих эту область. Целевая функция в самом общем виде, в свою очередь, также состоит из трех элементов: 

• управляемых переменных; 

• неуправляемых переменных; 

• формы функции (вида зависимости между ними). 

Область допустимых решений  это область, в пределах которой осуществляется выбор решений. В экономических задачах она ограничена наличными ресурсами, условиями, которые записываются в виде системы ограничений, состоящей из уравнений и неравенств. 

ОЗ решаются методами математического программирования, которые подразделяются: 

• на линейное программирование; 

• нелинейное программирование; 

• динамическое программирование; 

• целочисленное программирование; 

• выпуклое программирование; 

• исследование операций; 

• геометрическое программирование и др. 

Главная задача математического программирования  это нахождение экстремума функций при ограничениях в форме уравнений и неравенств. 

7.Имитациялық модельдер

Модельдеу тәсілі бойынша:

1. Аналитикалық –бұл жерде модельдеу объектісінің қылығы функционалдық тәуелділік пен логикалық шарттар түрінде көрсетіледі.

2. Иммитациялық –бұл жерде нақты процестер компьютерлік алгоритмдер арқылы көрсетіледі.

Имитациялық модельдер – экономикалық көріністің нақты бейнеленуі. Бұл модель «Егер....болса,не болады» деген сұраққа жауап беруге мүмкіндік береді. Имитациялық модель – бұл зерттеліп отырған процесстің ағымын имитациялайтын модельдердің жиынтығы. Олар нұсқалық есептемелерді жылдам және оңай жүзеге асыруға көмектесетін арнайы ақпараттық база мен қосалқы бағдарламалар жүйесімен біріктірілген. Имитациялық модельдер арқылы процесстерді шынайы өмірде болып жатқандай етіп сипаттайтын модельдерді құруға болады. Бұл кезде белгілі бір жүйе туралы ақпарат алу үшін тәжірибеде ол жүйе шынайы жүйені дәл сипаттай алатын модельмен алмастырылады. Модельмен тәжірибе жүргізу имитация деп аталады. Имитация – шынайы объектіде тәжірибесіз белгілі бір құбылыстың мәнін ашу.

Имитациялық модельдерді келесі жағдайдарда қолданады:

• Егер шынайы объектіде тәжірибе жасау мүмкән болмаса немесе ол қымбат болса:

• Аналитикалық модель құру мүмкін емес болса,яғни егер жүйеде уақыт, себептік байланыстар, стохастикалық айнымалар болса;

• Жүйенің Мінез құлығын уақыт ішінде имитациялау керек болса;

Имитациялық модельдеу жүйенің қылығын уақыт ішінде имитациялауға мүмкіндік береді. Бұл жерде бір артықшылық, модельдегі уақытты басқаруға болады: тез ағымды процесстер кезінде оларды баяулатуға немесе баяу өзгермелі модельдеу жүйелерін тездетуге болады. Ақпараттық жүйелердің дамуымен бірге қазіргі кезде қиын немесе ерекше бұйымдардың моделі үш өлшемді (3D) имитациялық модельдеуді жасауға мүмкіндік береді. Бұл техника өндірістің алдында барлық білімдерді, құралдарды, ақпараттарды жинауға мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, с басқарушылық модельдерде «егер ...болса,не болады?» және «қалаулыға қалай қол жеткізуге болады?» деген сұраққа жауап береді. Және бұл модель үш айнымалыдан тұрады: 1) айнымалы, объектінің ағымдағы жағдайын сипаттауға мүмкіндік береді, 2) басқарушылық ықпал жасау – бұл жағдайдың өзгеруіне әсер ететін айнымалар, 3) бастапқы мәліметтер және сыртқы әсер етулер, яғни сырттан берілетін параметрлер немесе бастапқы параметрлер.