74. Өндіріс циклінінің маңызы.

Өндірістік цикл – бұл өндіріске шикізат пен материалдарды қосу кезінен бастап дайын өнімнің шығуына дейінгі күнтізбелік кезең уақыты.

Процесс циклының ұзақтығы  - оның басталу кезінен аяқталу кезіне дейінгі уақыт кесіндісі. Өндірістік цикл бұл жалпы дайын өнім өндіру үшін қанша уақыт аралығы кететінін есептеу үшін керек. Сонымен өатар бұл цикл шикізат пен материалдардан бастап дайын өнім алуға дейін уақытты дәл анықтауға мүмкіндік береді.Оның өлшем бірліктері күн, сағат, минут? Т.б. болуы мүмкін.

Өндірістік цикл – бұл өндірістік процесті орындау ұзақтығы. Технологиялық цикл - бұл берілген технологиялық процестің барлық технологиялық операцияларын орындау уақытының ұзақтығы. Операциялық цикл – бұл өнім партиясын орындау операцияларының ұзақтығы. Операцияны орындау уақыт нормасы – бұл бір өнім өндіру операциясының ұзақтығы.

Өндірістік цикл (Тц) екі кезеңнен тұрады:

  өндіріс процесінің жүру уақыты;

өндіріс процесіндегі үзілістер уақыты.

Технологиялық цикл немесе жұмыс кезеңі деп аталатын, өндіріс процесінің жүру уақыты келесілерден тұрады:

- дайындап-аяқтайтын операциялар уақыты (Т_д.у);

 -технологиялық операцияларға арналған уақыт (Т_техн);

 -табиғи технологиялық процестердің жүру уақыты (Т_{таб.тех});

-өндіріс процесіндегі тасымалдау уақыты (Т_тас);

-техникалық бақылауға арналған уақыт (Т_тех.б).

Өндіріс процесіндегі үзілістер уақыты – бұл уақыт ішінде еңбек затына ешқандай ықпал жасалынбайды және оның сапалық қасиетінде ешқандай өзгерістер болмайды, бірақ өнім дайын деп есептелінбейді және өндіріс аяқталмаған болып табылады. Өндіріс процесіндегі үзілістер уақыты келесілерден тұрады:

-операциялар арасындағы тоқтап тұру уақыты (Т_опер.);

-ауысым арасындағы тоқтап тұру уақыты(Т_ауысым).

Осылайша, өндірістік цикл келесідей формуламен анықталады:

 

Т_ц = Т_д.у + Т_техн + Т_{таб.тех} + Т_тас + Т_тех.б + Т_опер + Т_ауысым

 

Дайындап-аяқтайтын операциялар уақыты – бұл жұмысшының (бригаданың) өндірістік тапсырманы орындау үшін өз жұмыс орнын және өзін дайындауға және де оны аяқтау бойынша барлық әрекеттерге кететін уақыты.  Оған материал, арнайы аспап және қосалқы құрылғы, наряд алу және құрал жабдықты жөндеу уақыты жатады.

Технологиялық операциялар уақыты - бұл жұмысшының өзімен, немесе оның басқаруымен машина және механизмдер арқылы еңбек затына тікелей ықпал ету уақыты.

Табиғи технологиялық процестердің жүру уақыты – бұл адам және техниканың ықпалынсыз еңбек заттарының қасиеттерінің өзгеру уақыты  (боялған немесе қызып кеткен өнімді ауа арқылы кептіру, өсімдіктердің өсуі мен пісуі, кейбір өнімдерді ашыту және т.б.).

Техникалық қызмет көрсету уақытын құрайтын, өндіріс процесіндегі тасымалдау уақыты мен техникалық бақылауға арналған уақыт келесілерден тұрады:

-өнімді өңдеу сапасын бақылау;

-жабдық және машина жұмысының кестесін бақылау;

-материалдар мен дайындамаларды әкелу, өңделген өнімді қабылдау және тазалау.

Операциялар (ауысымдар) арасындағы үзілістер келесілерге бөлінеді:

-партиялық үзілістер – бөлшектерді партиямен өңдеген кезде пайда болады. 

-күту үзілістері – технологиялық процесстің аралас операцияларының ұзақтығының келісімсіздігене байланысты пайда болады.

-жинақтаудағы үзіліс – бір жинаққа кіретін кейбір бөлшектердің аяқталмауына байланысты пайда болады.  

-ауысым арасындағы үзілістер – жұмыс кестесімен (ауысым саны және ұзақтығымен) және жұмыс ауысымдары арасындағы демалыстар мен мереке күндері, тамақтану үзілістерімен анықталады.  

Сонымен қатар бір тәулікте мүмкін циклдер саны мына формула бойынша анықталады:

Жұмыс процесін орындау ұзақтығы мына формуламен есептелінеді:

мұндағы -ауысым ұзақтығы, минут;

-әр жұмыс процесі бойынша бір үңгілеу циклге шаққан жұмыс көлемі;

-әр процеске тиісті бекітілген ауысымдық өндірім нормасы;

-белгілі жұмыс процесін орындауға қажетті жұмысшылар саны.

Барлық жұмыстар процестерінің ұзақтығын және жалпы циклдің ұзақтығын анықтағаннан кейін, технологиялық карта құрылады. Онда әр жұмыстың уақыты, жұмысшылар саны, бір жұмыстан екінші жұмысқа ауысу тәртібі көрсетіледі.