59. Өндірістік қуат, оның ұғымы, мақсаты.

Өндірістік қуат деп кәсіпорын өзінің өндірістік мүмкіндіктерін нормативтік пайдалану кезінде және белгіленген жұмыс режимінде қабылданған технологияны сақтау. Жұмыстарды жүргізу барысында нормалар мен пайдалану ережелері және қауіпсіздік техниканы бұзбау жағдайында уақыт өлшемінде барынша жоғары өнім шығару көлемін айтуға болады.

Кәсіпорынның өндірістік қуаты дегеніміз – номнеклатура мен ассортимент бойынша, кәсіпорындардың құралдары мен өндіріс алаңын прогрессивті технологияның, еңбек пен өндірісті тиімді ұйымдастыра отырып, өнімнің максималды көлемін өндіруді айтады. Өндірістік қуатты жоспарлау оның көлеміне әсер ететін факторларға байланысты. Қуатын есептегенде келесі факторлар ескеріледі: негізгі өндірістік қорларының құрылымы мен мөлшері, құрал – жабдықтардың сапалық құрамы мен физикалық және моральдық ескіруі, құрал – жабдықтың өндіруінің техникалық нормалары, өндірістік алаңды пайдалану, өнімдердің еңбек сыйымдылығы, қолданылатын технологиялар, жұмыс істеу режимі, өндіріс пен еңбекті ұйымдастыру деңгейі, жұмыстың уақыт қоры, шикізат сапасы мен жабдықтаудың динамикасы. Өндірістік қуат – тұрақсыз. Қуаттың келесі себептері болады: құрал – жабдықтың тозуы, өнім шығарудың өсуі, өнім номенклатурасы мен ассортиментінің кеңеюі, жұмыс істеу уақыт қорының төмендеуі, құрал – жабдықтардың лизингтік уақытының бітуі.

Кәсіпорынның бастапқы қуаты оның құрылысын жобалау кезінде белгіленеді. Кәсіпорынды пайдалану кезінде тау – геологиялық және ұйымдастырушылық – техникалық жағдайлары өзгергенде оның өндірістік қуаты әр түрлі болуы мүмкін.

Өндірістік қуаттың мөлшері пайдалы қазбалар қорының шамасына, оның тау – геологиялық сипатына, жобаланған өндіру технологиясының мүмкіндіктеріне, қолданыстағы техникаға және өндірістік процестердің әр сатысының техникалық қабілеттілігіне байланысты.

Өндірістік қуатын анықтаған кезінде факторларды есепке алып, бірнеше нұсқалардан ең тиімді, оңтайлы, экономикалық нәтижелі нұсқаны таңдайды.Осындай экономикалық тиімділіктің шамасын бағалайтын экономикалық критерий ретінде дисконотталған таза табыс (ДТТ) көрсеткіші орындайды.

Құрылыс жобамен қарастырылған кәсіпорынның қуаты оның жобалық қуаты болып саналады. Жобалық қуат – кәсіпорынның жаңа немесе жұмыс істеп тұрған кәсіпорынды жаңғыртуға арналған жобалық тапсырмада қабылданған белгілі бір кезеңде өнім шығару көлемі.

Жобалық қуат жаңадан енгізілетін обьект бойына өндіріс көлемін, жабдықтар санын, еңбек ресурстарын, қаржы шығындарын, барлық жобалық экономикалық көрсеткіштерін есептеу үшін негіз.

Кәсіпорынның  өндірістік  қуатын  есептеу  үшін  келесі  нақты  берілгендер  қолданылады

1. Өндірістік  аймақ  туралы  көрсеткіштер  мен  жабдықтардың  техникалық  жағдайы,  құрамы  мен  саны.   Өндірістік  қуатты  есептеуге  неггізделген     өндірістің  барлық  құрал- жабдықтары ( сонымен  бірге  жөндеудегі ,  істен  шыққандаржәне  модернизацияланған )  оған  кірмейтін  резервтік  жабдықтар  және  тәжірибие —  эксперементалды  жабдықтар  мен  арнаулы  аймақтар  профессионалды  — технологиялық  оқу  үшін  арналғандар.

2. Өндірілген  өнімнің  еңбек  сыйымдылығы  мен  жабдықтардың өндірудің  нормалары . Жаңа  салынған  кәсіпорының  өндірістік  қуатын  еспетеу  үшін  өндірістік  жабдықтардың паспорттық  нормалары  қолданылады,  ал жұмыс  үстіндегі  кәсіпорындарға  -  техникалық  негізделген  көрсеткіштер,  бірақ  паспорттық  өндірістен  төмен  емес.

3. Кәсіпорының  жұмыс  істеу  режимімен  жабдықтардың  жұмыс  істеу  уақытының  қоры.  Кәсіпорының  өндірістік  қуатын  есептеу  енгізінде  жабдықтардың  жұмыс  істеу  уақыт  қорының  максималды  мүмкіндігінше  жылдық  жоспар  қабылданады.