Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
СТАНДАРТ-текст.docx
Скачиваний:
1
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
157.12 Кб
Скачать

7. Әмбебап Ондық классификациясы

Әмбебап ондық классификация осыдан 100 жылдай уақыт бұрын пайда болған. Осы уақыт аралығында ол көптеген өзгерістерге ұшырады, сыналды, соған қарамастан оның таралуымен тең келетін классификациялық индекс жоқ. Халықаралық библиографияға арналған классификациялық жүйе ретінде пайда болған ӘОЖ бүгінгі күні әлемнің көптеген елдерінде бапа өнімдерін, түрлі құжаттарды, машина оқитын құжаттарды жүйелейтін классификация ретінде қолданылады. Өткен ғасырдың 80-жылдарынан бері оны «УДК консорциумы» шығарады. Ал 1991 жылы Кеңес Одағы құлағаннан кейін, сол күнге дейін қолданылып келген «КСРО-дағы кітап басу ісіндегі әдебиеттерге арналған жалпы классификацияны» алмастырды. ОСТ 29.131-98 "Баспалық және кітап таратушылық библиографиялық ақпарат» деп аталатын стандарт бойынша белгіленеді. Ол әлемнің барлығына түсінікті, халықаралық дәрежеде кітап сату мен тарату ісінде маңызды рөл атқарады. Кітап нарығындағы субектілердің ақпарат алмасуын жеңілдетеді. Ғаламторда ӘОЖ арқылы кітап сатып алуға болады. Бірақ та кейінгі кезде жарық көріп жатқан басылымдардың басым көпшілігінде осы номер кездеспейді. Кітап палатасының мамандары баспагерлер бұл номерді алмайды дейді. Кітап палатасына номределді алуға тапсырыс берген кезде тек ББК индексін жазып, ӘОЖ индексін жазуды талап етпейді. Сондықтан бүл индекс көптеген кітаптарда жазылмайды.

«Ал ББК дегеніміз – кітапханалық-библиографиялық классификация. Бұл баспа ісінде өолданылатын сандық жүйелердің бір түрі. Ол елдегі баспа өнімдерін есепке алу мен классификациялау үшін қолданылады. 1960-жылдары ББК таблицасының алғашқысы жарық көрген. Оны жасауға бірнеше жылдар мен көптеген зерттеу жұмыстары жүргізілді. ББК-ны каталогтар мен картотекаларда кітап қорларын жасауда, библиографиялық басылымдарда қолданылатын болды. Кеңес кезінде ББК-ны да идеологияның құралы ретінде де пайдалаған. Оны көп жылдар бойы кітапханалар мен библиографиялық мекемелерде жұмыс істейтін адамдардан құралған Редколлегия бақылап отырған. ББК бұрыннан бар әлемдік классификацияның дамытылған түрі болып табылады. Оның бірінші шығарылымы түрлі мақсаттағы мен көлемдегі басқа да классификацияның негізі болып табылады. Мысалы, ғылыми кітапханаларға арналған қысқартылған нұсқасы, қоғамдық кітапханаларға арналған, балалар мен мектеп кітапханаларына арналған, облыстық кітапханаларға арналған ББК таблицалары бар. ББК – әмбебап классификациялардың ішіндегі ең жасы. Сондықтан бүгінгі күнгі ғылымның құрылымы мен логикалық дамуын нақты бейнелейді. Ол өзінің қуаттылығы жағынан тек УДК-ға тең келеді. Бұл жүйеде толық интернационализмді беретін техникалық әдістер қолданылады, яғни, ол барлық халықтар мен тілдердің әдебиетінің бейнеленуіне мүмкіндік береді. Соның арқасында ол тек КСРО-ның шеңберінде қалып қоймай, тез таралуына мүмкіндік берді. Орыс теоретиктері ӘОЖ мен Дьюидің ондық классификациясында АҚШ пен және басқа да елдерге басымдық береді деп санайды.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]