2 Күшейткіштердегі кері байланыстар.

2.2.1 Кері байланыс түрлері

Күшейткіш тракттардағы сигналдардың негізгіге кері бағытталуы, яғни шығысынан кірісіне жіберілу үрдісі кері байланыс (КБ) деп аталады, ал осы байланыс жүретін тізбек- кері байланыс тізбегі деп аталады. (2.3 – сурет). Мұнда – күшейткіш күшейтілуінің коэффициенті; – кері байланыспен жіберу буын коэффициенті.

Кері байланысты қарастырады:

– ішкі – активті элементтің құрылымы мен физикалық қасиеттерге негізделген келісілген;

– сыртқы – кері байланыстың арнайы тізбектері енгізіледі;

– паразитті – жұмыскердің арманынан бөлек туындайды. Бұл энергияны кері жіберуге арналған жолдарды құрайтын тізбектер арасындағы индуктивті, сыйымдылықты және гальваникалық байланыс. Оны арнайы сұлбаларды енгізумен болдырмауға тырысады.

Өзі қамтитын және жабық контур түзейтін күшейткіш сұлбасының бөлімі бар КБ тізбегі, КБ тетігі деп аталады.

Тетік санына байланысты КБ бір тетікті және көп тетікті деп бөледі. КБ тетіктіктері тәуелсіз болуы мүмкін, сонымен бірге біреуі екіншісіне толықтай немесе бір бөлігі кіруі мүмкін. Егер күшейткішті немесе оның бір бөлігін қамтитын КБ тізбегінде тағы да бір каскадты қамтитын бөлігі болса, оларды жергілікті КБ деп атайды. Күшейтудің барлық каскадын немесе бір-екі каскадын қамтитын КБ жалпы КБ деп аталады.

КБ-ны күшейткішке енгізу қажетті қасиеттері бар күшейткіштер құруға, сонымен бірге электронды сұлбалардың әр түрлі функциялы жаңа кластарын құруға мүмкіндік береді.

КБ шығысқа және кіріске әртүрлі әдістермен қосылады. Шығыстан КБ-ны түсіру әдісіне байланысты мынандай тәртіппен ажыратылады:

а) Ток және кернеу бойынша КБ:

егер КБ -дан немесе және түсірілсе, шығыс кернеуге пропорционалды өзгеретін болса, онда бұл кернеу бойынша КБ болады. Егер КБ тізбегіндегі кедергіден түсірілсе және кері байланыс кернеуінің өзгерісі ток өзгерісіне пропорционалды болса, онда бұл ток бойынша КБ болады.

б) КБ тізбектей және паралель:

Егер КБ кернеуі күшейткіштің кірісіне сигнал көзімен параллель жіберілсе, онда параллель КБ орны бар. Егер КБ кернеуі күшейткіштің кірісіне сигнал көзімен тізбектей жіберілсе, онда тізбектей КБ орындалады;

в) оң және теріс КБ:

жалпы жағдайда, реактивті элементтерді ескере отырып күшейткіш үшін ( 2.3- сурет) былай жазуға болады : . U_шығ бөлеміз:

. Онда былай жазылады:

. Осыдан кері байланысты күшейткіштің күшейту

коэффициентін анықтауға болады

Бұл жерде ;

; ,

_к – күшейткіштің U_шығ және U_кіріс арасындағы фаза бұрылуының бұрышы;

– U_шығ және U_кіріс арасындағы фаза бұрылуының бұрышы;

Егер (КБ тереңдігі) – заттай және оң болса, онда кері байланыс та оң болады.

Сондықтан , .

Егер – заттай және теріс болса, онда кері байланыс та теріс болады, , .

Оң кері байланыс (ОКБ) кернеу бойынша күшейту коэффициентін ұлғайтады (күшейткіштің кіріс сигналы және КБ сигналы сәйкес келеді), ал теріс кері байланыс (ТКБ) – К азайтады (аталған сигналдар фазалары қарама-қарсы).

Күшейткіш техникада негізінде ТКБ қолданады, ол

ұлғайтады: өткізу жолағын; Д күшейтілуінің динамикалық диапазонын; тізбекті КБ кезінде; ток бойынша КБ кезінде;

азайтады: К күшейту коэффициентін; тұрақсыздығын; сызықты және бейсызықты бұрмалану; параллельді КБ кезінде; кернеу бойынша КБ кезінде.

Айтылғандарды қорытындылай келе, келесілерді атап көрсетуге болады:

- КБ тізбегін енгізу күшейткіш құрылғыларының сандық және сапалық негізгі параметрлерін өзгертуі мүмкін;

- ТКБ және ОКБ тізбектерін енгізу, ереже бойынша күшейткіш параметрлеріне қарама-қарсы әсер етеді;

- КБ сигналдарын енгізу және түсіру әдістері күшейткіш параметрлерінің кері байланыс әрекетінің мінездемесіне әсер етеді.