1 .3.3 Амплитудалы0-жиіліктік сипаттама (ажс)

Амплитудты-жиілікті сипаттама (1.2,сурет – бұл күшейту сигналы еселігінің жиіліктен тәуелділігі

АЖС-дан мынандай параметрлер анықталады:

а) өткізу жолағы ;

б) және – күшейту жиілігінің төменгі және жоғарғы шегі;

в) – берілген жиіліктегі жиіліктік бұрмаланулар еселігі

.

Жиіліктік бұрмаланулар сызықты болып табылады, яғни сигнал формасы өзгермейді, спектрлік құраушылар қосылмайды, тек қана төменгі және жоғарғы жиіліктердегі күшейту еселігінің шамасы азаяды. Олар күшейткіш элементтің инерциялық қасиеттерінен және реактивті элементтердің орын алуынан туындайды.

1.3.4 Фазалық-жиіліктік сипаттама (ФЖС)

ФЖС (1.2,б сурет) –сигнал фазасының ( ) ығысуының жиіліктен ( ) тәуелділігі, –бұл кіріс және шығыс сигналдары фазаларының айырмасы.

1.3.5 Тұрақты жиілік жағдайындағы амплитудалық сипаттама (1.3 сурет).

Бұл жерде А нүктесінде болса, . B нүктесінде кірісінде, сигналды кедергілер фонында ажыратуға болады. ВС аймағында сызықты күшейткіш орын алады, яғни сигнал формасы өзгермейді. С нүктесінде бейсызықты күшейту бастау алады, бейсызықты бұрмаланулардың берілген деңгейімен шектеледі.

Амплитудалық сипаттама сызықты күшейту шегіне сәйкес келетін, кіріс сигналы амплитудасының шектік мәнін бағалауға мүмкіндік береді. Бұл сипаттамадан D күшейткішінің динамикалық диапазоны анықталады.

CD аймағындағы бейсызықты бұрмалаулар транзистор сипаттамасының бейсызықты екендігінен пайда болады және бейсызықты бұрмаланулар коэффициентімен  немесе клирфактормен бағаланатын сигнал формасының бұрмалануынан туындайды , мұнда – жоғарғы гармоникалар, – бірінші гармоника (пайдалы). Шығыс сигналы спектрінде сигналды бұрмалайтын жаңа жоғары гармоникалар пайда болады. Күшейткіш шығысқа күшейтілген пайдалы сигналды ғана емес,сонымен бірге оның ішінде туындаған қажет емес тербелістерді де өткізеді, сондықтан да олар өзіндік кедергілер деп аталады. Олардың негізгілері: фоны, сiлтеулер, активті жоғалтылулары бар элементтер мен резисторлардың жылу шулары, күшейтілетін элементтер шулары болып табылады.

1.3.6 Күшейткіштің пайдалы әсер коэффициенті  - жүктемеге берілетін, барлық қуат көздерінде қолданылатын қорытынды қуатқа номинал шығыс қуатының қатынасы.

2 Дәріс 2. Кері байланысты күшейткіштер мен күшейткіштер класы Дәріс мазмұны:

– күшейткіш күшейтілуінің кластары;

– күшейткіштердегі кері байланыстар.

Дәріс мақсаты:

– күшейткіш күшейтілуінің кластарымен танысу;

–

2 .1 Күшейткіш күшейтілуінің кластары;

Күшейткіштер мынандай кластарға бөлінеді: А, В, АВ, С. Оларды күшейткіштің жұмыс істеу кезінен қарастырайық ( 2.1- сурет).

2.1.1 А күшейту класы

А – ның бастапқы жұмыс нүктесі (ж.н.) болып жанама динамикалық мінездемедегі (СДМ) сызықтық аймақтың орталығы алынады: i_к=f(e_г) (2.2,а – сурет). Транзистор базасына ж.н. белгілеу үшін ығысу _. беріледі. Мысалы, кіріске сигнал берілсін.

(2.2 .б –сурет).

Сол кезде . 2.2.в – суретте коллектор тогының өзгертілуі көрсетілген. 2.2,г суретте – , ал 2.2, д – суретте шығыстағы кернеудің өзгертілуі .

Коллектор тогы үздіксіз мінездемеге ие. Кіріс сигнал жұмыс нүктелерінің шеткі орналасулары СДМ , яғни MN сызықтық аймағының шегінен шықпайтындай болуы керек.

Келесіге назар аудару қажет, коллектор тогы фаза бойынша кіріс сигналымен, ал шығыс сигналы қарсы фазада кіріс сигналымен сәйкес келуі керек.

А классында бейсызықтық бұрмалаулардың төменгі коэффициенті, бірақ пәк төмен .

А классы қолданылады:

– алдын ала күшейту каскадтарында;

– в соңғыныңалдынғы каскады;

– RC-генераторларындағы синусоидалы кернеуінде;

– бейсызықтық бұрмалануларға тыйым салынған әртүрлі сұлбаларда.

2.1.2 B күшейту классы.

В – ның бастапқы жұмыс нүктесі транзистордың жабылу нүктесінде таңдалады. Коллектор тогы импульстік мінездемеге ие. Коллектор тогы таусылатын бұрыш ығу  бұрышы деп аталады. Идеалды режим кезинде, яғни түзу сызықты мінездемеде СДМ коллектордың тыныштық тогы нөлге тең .

Бұл режим жоғары пәк-пен анықталады , сонымен қатар, бейсызық бұрмаланулардың жоғары коэффициентімен де көрсетіледі.

2.1.3 АB күшейту классы.

АВ классының режимі А және В аралығы болып табылады. Бастапқы ж.н. абцисса осьтеріменен сызықтандырылған СДМ қиылысу нүктесінде таңдалады. Бұл үшін Е_см сығылу базаға беріледі. Коллектор тогының ығу бұрышы . Шығыста синусоиданың бір бөлігі ығады, бірақ В классына қарағанда азырақ ығады, сондықтан, бұрмалану В классына қарағанда аз, бірақ А классына қарағанда көбірек А . пәк .

Қолданылады:

– жиіліктің жіңішке жолағын резонансты күшейту кезінде бірреттік күшейткіштерде,бір полярлы импульсті сигналдарды күшейту кезінде;

– екітактті қуат күшейткіштерінде.

2.1.4 С күшейту классы.

Бұл режимде бастапқы жұмыс нүктесі СДМ бастауының сол жағына қарай таңдалады. Кіріс сигналы болмаған жағдайда коллектор тогы нөлге тең. Коллектор тогының ығу бұрышы . Синусоиданың аз ғана бөлігі күшейеді. ПӘК жоғары ,бірақ бейсызық бұрмалануының коэффициенті де жоғары.

С классы LC – генераторларында қолданылады. Коллекторлық тізбектегі резонансты контур берілген жиілікке бекітіледі және бөлінген синусоидалы кеңспектрлі жиіліктен керегі алынады.

2.1.5 D күшейту класы.

Д режимі немесе транзистор жұмысының кілттік режимі келесіден құралады: оның кірісіне транзисторды толықтай ашатын және жабатын улкен амплитуданың тікбұрышты импульстері жіберіледі. Күшейтілетін элемент әркезде екі шеткі жағдайдың бірінде болады: «толығымен ашық» (шығыс электродтарының арасындағы кернеудің нөлге жақын төмендеуі) немесе «толықтай жабық» (шығыс тізбектегі ток нөлге жақын). Сондықтан транзистордағы энергияның жоғалуы аз болады. Д режимі күшейткіште өте жоғары ПӘК алуға мүмкіндік береді. Бірақ Д классындағы күшейткіштердің ПӘК жоғарылауыбасқа көрсеткіштер төмендеуінен болады.