48.Өндіріс орындарындағы шуға қойылатын талаптар және шудан қорғау жолдары

Акустика көзқарастары бойынша шу көздері қуаттылығы мен бағыттылығы сипаттарымен қатар, төменгі жиіліктегі немесе жоғары жиіліктегі тербелістері бар, кең желекті, үзіліссіз типтегі немесе уақыт бойынша өзгеріп тұратын сәулелену спектірімен де сипатталады.

Біріншіден орта және жоғарғы жиіліктегі шумен салыстырғанда төменгі жиіліктегі шуды реттеп отыру қиындау келеді, екіншіден таза тондағы және уақыт бойынша өзгеруі шуды қолайсыз жасайтыны қолданылатын қондырғыдағы сәулелену спектірінен торабтарға талдау жасау маңызды.

Шу ақпаратты қабылдауға бөгет жасайды, ол өз кезегіңде қателікке және жарақаттануға ықпал етеді. Ол шаршағандықты тудырады. Шу ұзақ уақыт бойы әсер еткен жағдайда  жақсы есту төмендейді, қан қысымы өзгереді, зейін қойуы әлсірейді, көруі нашарлайды, тыныс алу орталықтарында өзгерістер болады, қимыл координацияларында өзгерістер болуы мүмкін Өндірісте шуды төмендету мәселесі өзара байланысты екі міндеттерді шешуді қарастырады:1) кәсіпорындардың дайындайтын машиналарының және жабдықтарының, оларға техникалық шартта және стандартта берілген шуларын төмендету;2) жұмыс орнында, кәсіпорын аумағында және оған жақын орналасқан аумақта шуды төмендету.Шудан қорғау әдістері. Шудың шығу көзінің сипаттамасына байланысты шудан ұжымдық қорғау және дербес қорғау құралдары таңдап алынады. Олар МЕСТ 12.01.029.080 «ССБТ. Шудан қорғау құралдары және әдістері. Жіктелуі» анықталған.Ұжымдық қорғау құралдарын таңдау акустикалық есеп негізінде жүргізіледі. Мақсаты – шудың нақты деңгейін анықтау және шудың деңгейін мүмкіндік мөлшеріне дейін төмендету.Шудың шығу көзінің орналасқан жеріне байланысты акустикалық есеп жүргізіледі: оның ашық кеңістікте немесе бөлмеде орналасуында.Шудың таратылу заңдылықтарынан және акустикалық есебінен шудан қорғау шаралары шығады:Шудың шығу көзінің дыбыстық қуатын азайту. Шудың шығу көзін азайту шаралары шудың табиғатына байланысты. Механикалық шулар механикалық энергияның акустикалыққа көшуін азайту жолымен былайша төмендетіледі:

1) машинаның дайындалу дәлдігін жоғарлату;

2) айналмалы бөліктерінің берілетін жиіліктерін және жүктемеліктерін азайту;

3) соққы беретін процесстерді соққысыз процесстерге ауыстыру;

4) айналмалы бөліктерін баланстауды жақсарту:

5) механизмдерде оралу-ілгерілеу қимылдарын айналмалыға ауыстыру;

6) дыбыстық емес материалдарды қолдану (пластмасса, ішкі үйкелісі үлкен дыбыссыз металлдар);

7) қажалатын беттерін майлауды жетілдіру;

8) тісті берілістердің орнына клиноременді және тісті-ременді берілістерді қолдану.

Жеке қорғаныс құралдарын қолдану ұжымдық және басқа қорғаныс құралдары шудың шектік деңгейін азайтуға мүмкіндік етпеген жағдайда қолданады. Жеке қорғаныс құралдары қабылданатын дыбыс деңгейін 10…45 дБ дейін төмеңдетуге мүмкіндік береді, әсіресе адам үшін аса қауіпті жоғары жиіліктегі шуды елеулі азайтады.

Шудан жеке қорғаныс құралдары құлақты жауып тұратын шуға қарсы құлаққаптарға, шуға қарсы ішпектерге, шуға қарсы дулығаларға және дулығалы қалпақтарға және шу костюмдеріне бөлінеді.