45.Өндірістік газқағарлардың маркалары және қолданылу аймақтары

Өндірістік құбырды газқағарларды улы газ тәрізді заттар жиналатын химиялық өнімдерді сақтайтын қоймаларды, құдықтарды, химиялық өндірістердің жер асты құбырдарді, мұржаларды, жер асты және басқада ғимараттарды тазалау жұмыстарын жүргізгенде қолданылады. Өндірісте келесі маркалы газқағарлар қолданылады: ПШ-1Б, -1С, -20РВ және 20ЭРВ-40ЭРВ. Атмосферада 18 көлем% төмен оттегі және 0,5 көлем% зиянды заттар болған кезде оқшаулайтын типтегі тыныс алу ағзаларын сенімді қорғайды. Құбырды газқағарлар жинау кезіндегі иілгіштігімен тиімді. Газқағармен жұмыс істейтін адамдар дублерлердің қадағалауында, қауіпсіз аумақта болады және қажетті жағдайда көмек көрсетіледі. Құбырды газқағардың жұмыс істеу принципі бойынша жұмысшы құбыр арқылы ауа келетін шлем-масканың көмегімен дем алады. Құбырдың бір соңы 20 метрден алшақ емес таза ауада болады. Оқшаулайтын газқағарларды оттегі жетіспегенде, зиянды заттардың жоғары концентрациясында және жұмыс аумағындағы ауа құрамындағы белгісіз заттар болған кезде қолдануға болады. Бұл газқағарлар 2 сағат бойына үздіксіз жұмыс істеуге арналған. Оқшаулайтын газқағарлардың негізгі элементі көміртек диоксиді мен ылғалды жұтатын және оттегімен қамтитын регенеративті патрон болып табылады. Оқшаулайтын газқағарлардың құрамына бет бөлігі, дем алу қабы, дем алатын газ және оттегі қоспасындағы қызметтік резервуар және сөмке кіреді. Оттекті-оқшаулайтын газқағарлар оттектік баллонмен жабдықталған. Мұндай құралдар дем алатын тұйық сақиналы қондырғымен, газ қондырғысының регенерациясымен және оларды баллоннан оттекті соратын қондырғылармен қамтылған. Оқшаулайтын газқағармен жұмыс істеуге медициналық комиссияның жарамды деген рұқсатымен ғана жіберіледі. Сонымен қатар олар теориялық және практикалық оқыту курсынан өту қажет.

46.Күюдің түрлері және алғашқы медициналық көмек көрсету

Күйік жоғары температураның (термиялық күйік), химиялық заттың (химиялық күйік), рентген сәулесінің немесе ядролық бомба жарылған кездегі жарық сәулесінің (сәулелік күйік) әсерінен терінің зақымдануы. Термиялық күйік – денеге жалын, қайнаған су, жанып тұрған және ыстық сұйықтық пен газ, қызған және балқыған металдар, напалмдардың тікелей әсерінен пайда болады. Зақымданудың ауырлығы әсер еткен температураның жоғарылығына, әсер етудің ұзақтығына, зақымданудың көлемі мен жайылуына байланысты. Қатты күйіктер әсіресе жалын мен қысымда тұрған будың әсерінен пайда болады. Аяқ-қол , көз, дененің басқа мүшелеріне қарағанда күйікке жиі ұшырайды. Химиялық күйік – денеге жинақталған қышқылдардың (тұз, күкірт, азот, карбол) және сілтілердің (күйдіргіш калий мен күйдіргіш натрий, мүсәтір спирті, сөндірілмеген әк), фосфордың және ауыр металдардың кейбір тұздарының (хлорлы мырыш) әсерінен пайда болады. Зақымдалудың ауырлығы мен тереңдігі химиялық заттың түрі мен жинақталуына, әсер ету созымдылығына, қай жер екендігіне байланысты. Химиялық заттардың әсеріне кілегейлі қабықша, тері жамылғысы мен мойын төтеп бере алмайды. Ал табан мен алақан мейлінше төзімдірек. Сәулелік күю – ядролық жарылыстың жарық сәулесінен рентген мен күн сәулесінен пайда болады, сәулелік күйіктің сырттай алғашқы белгілері зақымдау дәрежесіне сәйкес келмейді. Зақымдау дәрежесі біршама кейінірек анықталады. Термиялық күйіктің кезіндегі алғашқы медициналық көмек зардап шегушіге жоғары температураның ықпалын тоқтатуға, яғни жанған киімді сөндіруге, оны жоғары температура аймағынан әкетуге, оның денесінен күйген киімді шешуге бағытталады. Күйіктің асқынуын болдырмау үшін күйіктің бетіне таза таңғыштар жабу керек. 1-дәрежедегі күйік кезінде таңғышты спиртпен, арақпен, калий пермаганатымен ылғалдап қоюға болады.көпіршіктерді қыздыруға, алуға немесе қандайда бір май жағуға (вазелин, мал немесе өсімдік) болмайды. Жағылған май ауруды жазуға көмектеспейді. Есесіне жұқпалылардың енуіне жол береді. Бұл өз кезегінде алғашқы медициналық көмекті көрсетуге, теріні алғашқы хирургиялық емдеуге кедергі келтіреді. Химиялық күйік кезіндегі алғашқы көмек химиялық заттың түріне байланысты. Концентірлі қышқылдар күйдірген кезде (күкірттен өзге) күйіктің бетін 15-20 минут бойы суық сумен шаяды. Күкірт қышқылы сумен қосылып жылу шығарады. Бұл күйікті асқындыруы мүмкін. Сілті ертінділері (сабынды су, сода ертіндісі- стакандағы суға 1 қасыққосылады шаю оң нәтиже береді.  Сілтілермен болған күйікті сумен жақсылап шайып, соңынан сірке қышқылының әлсіз ертіндісімен тазалау қажет (стакандағы суға бір шай қасық асханалық сірке су) ем домнан кейін күйген жерге тазартылған таңғыш қоюға болады. Таңғышты ертінділермен ылғалдауға болады. Фосформен күйген күйік қышқылмен және сілтімен күйген күйікке қарағанда ерекше болады, 47.Сынық түрлері және алғашқы көмек көрсету амалдары

Сүйек тұтастығының бұзылуы — сыну деп аталады. Бұл механикалык күш өсерінен болып, жұмсақ тіндердің зақымдануымен сипатталады. Сьныктың жабьқ және ашық түрлері бар. Ашық сыныктарда сынған жерде жара болады. Бұл өте қауіпті, өйткені жараға инфекция түсу қатері жоғары. Егер сынык екі жарықшакты болса, онда ол: Жабық (бейбіт уақытта — терінің закымдануынсыз); Толық (сүйектің бүкіл түтастығының бөлігі бүзылуы),толық емес (сүйек шыбығының белгілі бір бөлігі бұзылуы) болып бөлінеді.

Ашық және жабық сынықтар кезінде алғашқы меди-циналық жөрдем көрсетудің (АМЖК) жалпы ережелері АМЖК кезінде сыныктардың аскынып кетпеуіне (жаракатты шок, қансырау жөне т.б.) көп көңіл бөлінеді. Ең алдымен, шок немесе артериядан кан кету кезінде (аз уақытка жгут салынады) жәрдем көрсетіледі. Үлкен түтікті сүйектердің (жамбас жөне т.б.) сынуы кезінде зардап шегушіге шоктың алдын алу жөне ауыру сезімін азайту үшін ауыруды басатын дөрілер (промедол, морфин жөне т.б.) енгізіледі. Морфинді қабырға, жамбас жөне т.б. сынуы кезінде колдануға болады. Зақымданған кол-аяқты иммобилизациялау керек (уакытша бекіткіш таңғыш немесе қол-аяқтың, дене бөліктерінің козғалысы мен тыныштығын қамтамасыз ететін тасымалдағыш жақтаулар салынады). Олар: ауыру сезімін (шоктың алдын алу) азайтуға ;

жаракаттық бүлінудің (жұмсак тіндер мен ішкі органдар) пайда болуына жол бермеуге;

ашық сынық кезінде жараның пайда болуы мен дамуының қаупін азайтуға;

сынық сүйектерінің бітіп кетуі үшін қолайлы жағдайлар жасауға көмектеседі. Егер ашық сынык болса, онда жақтауларды салмас бұрын жараны еңдеп, стерильді тащыш салу керек. Жараға жүкпа түспеу үшін, сүйек сынықтарын түзетуге болмайды. Зақымданған ошақта стандартты жақтаулардан басқа жасаңды (колда бар) жақтаулар (ағаштан, шыбықтан, ағаш қабығынан, кабықшадан, сабан байламынан, картон қағаздан, қолшатырдан, күректен, сүңгі пышактан, мылтықтан жасалған) колдануы мүмкін. АМЖК қолдануындағы түрлі стандартты жақтауларды пайдалану керек: металдан жасалған (мысалы, Крамер сатылы жақтаулары) ағаштан жасалған (Дитерихс типті жақтаулар), кейде пластмастан жасалған (кол-аяқты ыстык суға түсіргеннен соң оларды реттейтін). Жақтаулар — алдын ала мақта немесе баска матамен оралады; жақтаудың бір бөлігін киім үстінен (соғыс немесе кыс кезінде) салады, оның астында жараға салынатын стерильді таңғыштар қалады. Дененің ашык жерлерін де мактамен орауға болады. Мақтамен оралған жақтау үстіңгі жағынан дәкелі бинтпен бекітіледі, оны кол-аяқ формасы мен көлемі бойынша бүгіл салу керек (ол үтттін өзіне немесе баска сау адамға салып көру қажет). Дайын жақтауды бекіту (бүгіліп, мақтамен оралған) дөкелі бинтті ал ол колда болмаған кезінде — үшкіл орамалды, орамалды, ішкі киім етегін, жіп-арқанды, бау-белдікті ңолданумен жүзеге асырылады. Бұл кезде кол-аяқ физиологиялык жағдайға келтіріледі. Аяқтың сынуы кезінде жаңтау (тасымалдағыш) аяктың түзетілген жағдайында салынады.