70)Герман федеративтік республикасының

ҚҰРЫЛУЫ

1949 жылы оккупацияның үш батыс аймақтары біртұтас мемлекетке — Герман федеративтік республикасына бірікті,оккупациялық билік жаңа Конституцияны бекітті (Бонн қаласының атауы бойынша Бонн конституциясы). Жалпы алғанда,Бонн конституциясы Веймар конституциясына ұқсас болып келді. Оған сəйкес, Герман федеративтік республикасы федерализмнің негізіндегі 10 аймаққа бөлінді, яғни, олар бір-бірінен тəуелсіз болды жəне олардың тəуелсіз бюджеттері болды. Əр

аймақтың үкіметі өз өкілдерін жоғарғы палатаға — бундестагқа (Одақтық Кеңес) тағайындады, төменгі палатаны (Бундестаг) халық сайлады. Конституцияны өзгерту, аумақты өзгерті, қаржы мəселелеріне байланысты бундесрат абсолюттік вето құқығын иеленді.Мемлекет басшысы ретінде 5 жылғы сайланатын президент жарияланды. Ол канцлер (үкімет басшысы) лауазымына үміткерді ұсынды, канцлер болып əрқашанда сайлауда жеңіске жеткен парияның лидері тағайындалатын.Федералдық Конституциялық сот бірқатар маңызды функцияларды иеленді: Конституцияға ресми түсіндірме беру,парламенттің құқықтық актілерінің конституцияға сəйкестігін тексеру жəне т.б. Конституциялқ соттың судьялары өмір бойға тағайындалатын. Елдегі ең қуатты партиялар болып мыналар табылды: Христиан-демократиялық партия, Социал-демократиялық партия, Еркін демократтар партиясы.

71)Германияның бірігуі

Шығыс Германияға біраз уақыт бойы Кеңестік əскери əкімшілік басшылық жасады. Көп ұзамай, мемлекетті басқаруға Германияның социалистік біртұтас партиясы (ГСБП)тартылды. 1946 жылғы қыркүйек-қазанда Шығыс германияда жергілікті өзін-өзі басқару органдарына (ландтагтар) сайлаулар

өтті . ГСБП сайлауда жеңіске жетті. 1948 жылғы наурызда Халықтық Кеңес бұл партияға болашақ Герман демократиялық республикасының конституциясын жасауға тапсырма берді.1948 жылғы 7-қазанда Халықтық Кеңес Герман демократиялық республикасының құрылғандығы жөнінде жариялады

жəне өзін ГДР-дің уақытша халықтық палатасы ретінде қайта құрды

72. Италия

КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ МОНАРХИЯНЫҢ ТОҚЫРАУЫ

Италия ХХ ғасырды конституциялық монархиялық мемлекет ретінде аттады. Бұл кезде Италияда дамыған банкілік капитал мен өнеркəсіптік өндіріс болған. ХХ ғасырдың басында “Фиат”,“Монтеатини”, “Пирелли” сияқты концерндер мен “Банка ди Рома”, “Қасиетті рух банкі” сияқты банкілер құрылды.Солтүстік Италия өнеркəсіптік сипатты, ал Оңтүстік Италия(Сицилия аралын қосқанда) ауылшаруашылық сипатты иеленді.Италияның негізгі заңы болып 1848 жылғы Пьемонт (Аль-

бертиндік) статут сақталып қалды. Оған сəйкес, заңшығарушы билікті патша мен парламент жүзеге асырды. Патша күшті президенттік билік орын алған мемлекеттегі президенттің функцияларына тең келетін функцияларды жүзеге асырды(заңдарды бекіту, үкіметті құру жəне т.б.).Парламент Сенат пен 5 жылға сайланатын Депутаттар палатасынан тұрды. Сенат (патша сияқты) ұснылатын заң жобаларына қатысты вето құқығын иеленді. Депутаттар палатасы мемлекеттің бюджетін құру мен салық жинаумен байланысты өкілеттіктерді иеленді

73). Жапония

ЖАҢА САЯСИ ҚҰРЫЛЫМ

Бірінші дүниежүзілік соғыста Жапония өзінің колониалдық иеліктерін Тынық мұхиттағы германдық колонияларды жаулап алып кеңейтті. Ірі концерндердің (“Мицуи”, “Мицубиси” жəне т.б.) позицияларының күшеюі өнеркəсіптің, соның ішінде əскери өнеркəсіптің де дамуы негізінде жүзеге асырылды. Бұл концерндер “дзайбацу” деп аталынды.Сонымен қатар, селода əлеуметтік шиеленістің өсуіне жағдай жасайтын феодалдық қатынастар да сақталынып келді.20-жылдардың соңы — 30 жылдардың басындағы тоқырау əлеуметтік-экономикалық жəне саяси қайшылықтарды өршіте

түсті. Бұл жағдайдан шығудың жолы ретінде мемлекет басшылары милитаризация мен əскери полицейлік режимнің күшейтілуіне ден қойды. 1933 жылы Жапония Ұлттар лигасынан шықты. 1937-1939 жəне 1940-1941 жылдары министр-президенттің лауазымын тоталитаризмнің жақтаушысы —

ханзада Коноэ иеленді. Ол милитаристтік топтар мен “дзай-бацудың” өкілі болып табылды. Оның үкіметі “жаңа саяси құрылымды” құру туралы жариялады. Барлық партияларға

ерікті түрде таратылуға ұсыныс жасалды. Олардың орнына жартылай қоғамдық-жартылай мемлекеттік ұйым — Таққа көмек беру ассоциациясы. Кəсіподақтардың орнына “отанға қызмет ету қоғамдары” құрылды. Аса милитаризацияланған əскери-полициялық режим орнады. Халықты идеологиялық

жəне ұйымдастырылған түрде соғысқа дайындады (жалпы əскери дайындық пен əскери іске оқыту курстары енгізілді).Экономикада барлық кəсіпорындарды аумақтық-салалық қағида бойынша біріктіруді көздеген “Жаңа экономикалық құрылым” енгізілді. Ереуілдер жасауға тыйым салынды. Жұмыс уақыты өсіп, əскери техника мен қару-жарақ өндірісі анағұрлым жылдам күшейе түсті. Экономика соғыстық жағдайға икемделе бастады.1941 жылғы желтоқсанда Қытаймен соғысып жатқан Жапония американдық əскери-теңіздік база Перл-Харборға (Інжулі жағалау) шабуыл жасап, АҚШ-пен, содан кейін антигитлерлік коалицияның басқа да мемлекеттерімен соғыс бастады.

ЖАПОНИЯНЫҢ СОҒЫСТАН КЕЙІНГІ ДАМУЫ

Жапония соғыстан жеңіліс тапты. 1945 жылы Жапонияға американдық əскерлер келді, елде генерал Д.Макартур басшылық еткен əскери əкімшіліктің оккупациялық режимі орнықты.Əскер мен флот қайта құрылып, əскери қылмыскерлер Халықаралық трибуналдың сотына тартылды. Мемлекеттік аппа-

ратта тазалаулар жүргізіліп, милитаристік органдар мен қоғамдар таратылды.1946 жылы аграрлық реформа туралы заңмен ірі поме-щиктік жер иелену жойылды. Өңдеуге берілетін жердің көлемі

3 те-ден (9 га-дан) аспауы тиіс болды.Кəсіподақтар қайта қалпына келтірілді, 8 сағаттық жұмыс

уақыты жəне ұжымдық шартқа деген құқық енгізіліп, ереуілдер жасауға рұқсат етілді.

Жаңа үкіметтің құрамын американдық əскери əкімшілік анықтады. Бұл əкімшілік Жапонияның жаңа конституциясының жобасын жасады.1946 жылы жаңа сайлау заңының негізінде парламентке

сайлау жүргізілді, бұл заңға сəйкес, əйелдер де сайлау құқығын иеленіп, жасқа қойылған ценз 5 жылға қысқарды. Конституция дамыған елдердің конституцияларында көзделген көптеген либералдық-демократиялық бостандықтарды ескерді. Соған қарамастан, монархия ұлттың рəмізі ретінде сақталып қалды.1947 жылы конституция өз күшіне енді.1947 ЖЫЛҒЫ КОНСТИТУЦИЯ

1947 жылғы 3 мамырда күшіне енген жапон конституциясы императорды ұлт пен мемлекеттің рəмізі ретінде жариялайды

(1 бап). Императордың мемлекеттік істер бойынша барлық əрекеттері Кабинетпен (үкіметпен) келісіліп отыруы тиіс болған.Сонымен қатар, бұл конституция жапон халқының соғыстан бас тартуын ұлттың егеменді құқығы ретінде жəне əскер мен əскери флоттың болмауын жариялады. Формальды теңдік пен

қандай да болмасын нысанда, қандай да болмасын белгісі бойынша (жынысы, нəсілі, діні жəне т.б.) кемсітуге жол бермеу танылды. Тең жалпыға ортақ сайлау құқығы (тікелей құпия дауыс берумен) жарияланды. Заңшығарушы билікті екі палатадан тұрған парламент жүзеге асырды, оның палаталары:

Өкілдер палатасы жəне Кеңесшілер палатасы. Екі палата да сайланбалы u1073 болды: біріншісі 4 жылға, екіншісі 6 жылға сайланды. Парламент сессиялары жылына бір рет шақырылатын.Өкілдер палатасы қабылдаған заң жобасына байланысты Кеңесшілер палатасы басқа шешім шығарған болса, бұл жоба

Өкілдер палатасының қатысушы мүшелерінің кем дегенде үштен екі бөлігі қайта қабылдағанада ғана заңға айналатын.Атқарушы билікті премьер-министр мен мемлекеттік министрлерден құралған Кабинет жүзеге асырды. Ерекше атап өтетін жайт, конституция барлық министрлердің азаматтық тұлғалардан болуын талап етті. Мемлекеттік министрлердің басым көпшілігі сияқты Премьер-министр да Парламент

мүшелерінен қатарынан ұснылатын. Кабинет парламенттің алдында ұжымдық жауапкершілікте болды.

Сот билігін басында Жоғарғы сот тұрған соттардың біртұтас жүйесі жүзеге асырды. Судьялар 10 жылға сайланатын, ал егер заңмен белгіленген жасқа (отставка жасы) жетпесе, қайтадан сайлана алатын. Сонымен қатар, Жоғарғы сот кезкелген заң мен актінің Конституцияға сай, немесе емес екендігі

жөніндегі мəселені шеше алатын.