
- •1. Қазақстанда метрологияның даму тарихы. Метрология және оның мақсаттары.
- •2 Өлшеу. Өлшеудің түрлері. Классификациясы.
- •4. Прибор шкаласын градуирлеу. Приборды градуирлеу. Термоқосақты градуирлеу.
- •5Өлшеу нәтижелерін графиктік әдіспен өңдеу
- •8. Бірліктердің Халықаралық жүйесі(си). Си жүйесінің бірліктері және эталондары. СИжүйесінің артықшылықтары.
- •9. Өлшеу құралдары және оның түрлері. Өлшегіш прибор оның принципиалдық ж/е құрылымдық схемалары.
- •10. Жүйелік қателіктер
- •12 Тікелей өлшеу нәтижелерін математикалық өңдеу. Орташа арифметикалық шама. Орташа квадраттық қателіктер. Сенімділік ықтималдығы және сенімділік интервалы.
- •14. Жүйелік қателіктерді алып тастау әдістері.
- •15. Өлшеу нәтижелеріне түзету енгізу.
- •16. Ағаттықты алып тастау.
- •18Си жүйесіндегі когерентті туынды бірліктерінің жасалуының ережесі (гост 8.417-81)
- •19. Дифференциалды таралу функциясы (ықтималдықтың тығыздығы). Интегралды таралу функциясы. Функцияны кездейсоқ шама мәндерінің белгілі интервалда байқалу ықтималдығын табуға қолдану.
- •21. Си бірліктерімен тең қолданылатын бірліктер.
- •22.Кездейсоқ қателіктер ұғымы. Кездейсоқ қателіктердің байқалу ықтималдылықтарының таралулары.
- •26. Физикалық шамалар арасындағы байланыс теңдеулері.
- •29.Халықаралық,мемлекетаралық,ұлттық эталондар.
- •30. Өлшеудің негізгі теңдеуін қорыту.
- •31. Метрологияның аксиомалары (постулаттары).
- •32. Гауус функциясының қасиеттері.
- •33)Өлшеу. Өлшеудің құрылымдық элементтері.
- •34. Өлшеу нәтижесінің сапасы.
- •35. Орта мәннен ауытқудың қосындыларының 0-ге тең екендігіндәлелде.
- •36. Жанама өлшеу нәтижелерін өңдеу.
- •37. Метрологияның нысандары. Олардың анықтамалары. Метрологияға қатысты негізгі ұғымдар.
- •38. Өлшеудің қателігі. Қателіктің түрлері. Абсолют және салыстырмалы кателіктер. Жүйелік ,кездейсоқ және дөрекі қателіктер.
- •40. Өлщеу әдістерінің классификациясы
- •41. Өлшемділікке анализ.
- •42. Си жүйесінің негізгі және қосымша бірліктерінің анықтамалары.
- •43. Өлшеудің тұтастығын қамтамасыз ету. Метрологияға қатысты негізгі ұғымдар
- •44.Кездейсоқ оқиғалар мен шамалардың байқалу ықтималдылықтарының таралу заңдылықтары:бірқалыпты таралу, үшбұрышты таралу заңы, трапециялық таралу заңы
- •45.Жүйеден тыс өлшем бірліктері. Еселік және үлестік бірліктер. Уақытша қолданылатын бірліктер.
- •46. Түзусызықты функцияның параметрлерін «ең кіші квадраттық әдіспен » есептеу.
- •48. Цельсий шкаласынан Фаренгейт шкаласына өту.
- •49. Фаренгейт шкаласынан Цельсий шкаласына өту.
- •50. Сгс, мкс, мкгсс, мкса, мсс, мтс бірліктер жүйелері
- •51.Көлбеу трубкалы микроманометр. Микроманометрдi тарировкалау.
- •52. Өлшеу құралдарының (өлшегіш прибор) метрологиялық сипаттамалары
29.Халықаралық,мемлекетаралық,ұлттық эталондар.
Эталондар жалпылама 3-ке бөлінеді:халықаралық,ұлттық(мемлекеттік),мемлекетаралық.
Мемлекеттік эталондарды халықаралық эталондармен түйістіріп салыстырады.Сол кезде мемлекеттік эталондарда ұлттық деп атайды.
Мемлекеттік эталондар:1) Бірінші реттік. 2) Арнайы.
Бірінші реттік эталондар бірліктің размерін мемлекет деңгейінде ең үлкен дәлдікпен беруге арналған, арнайы орындарда сақталады, саны жалқы.
Екінші реттік эталондардың қолданылуының себептері:
1)Бірінші реттік эталондардың мезгілінен тозып кетпеуін қамтамасыз етеді.
2) Сенімдеу жұмыстарын рационалды жүргізу.
3) Эталондарды түйістіріп салыстыруды қамтамасыз ету .
4) Эталондарды сақтайтын және жаңғыртатын бірліктің размерлерінің өзгермеуін қамтамасыз етеді.
Екінші реттік эталондар :
1)Эталон көшірмелер
2) салыстыру эталондары
Эталон көшірмелерден бірліктің размері жұмысшы эталондарға беріледі. Салыстыру эталондары эталондарды өзара салыстырып түйістіруге керек.
30. Өлшеудің негізгі теңдеуін қорыту.
Өлшемдері бір -біріне тәуелсіз, ерікті түрде тағайындалатын шаманы негізгі физикалық шама,ал олардың өлшем бірліктері негізгі бірліктер деп аталады.
Өлшемдері физика заңдарымен немесе физикалық шамалардың анықтамаларымен сипатталатын және негізгі өлшемдермен өрнектелетін бірліктерді туынды бірліктер деп атайды.
1метр |
1,25метр |
-өлшеудің
негізгі теңдеуі.
-белгілі
деп есептейіk
2-мысал:
|
10см
31. Метрологияның аксиомалары (постулаттары).
Метрологияның
негізгі постулаты:
,
Q-белгісіз шама, [Q]-белгілі шама.
Метрологияның аксиомалары:
аксиомасы: апреорлы информациясыз өлшеуді жүргізу мүмкін емес.
аксиомасы: өлшеу процесі- бұл салыстыру.
аксиомасы: өлшеу нәтижелері кездейсоқ сан болып табылады.
32. Гауус функциясының қасиеттері.
х1, х2, х3, х4, ... х100
Өлшеулер нәтижелерін интервалдарға бөліп тастаймыз және әр интервалға сәйкес келетін эксперимент санын есептейміз.
ni жекелеген өлшеулер нәтижелерінің саны
<x> арифметикалық орта мән; байқалу ықтималдығы, өлшеу мәнінің берілген интервалдағы байқалу мәні
L – интервалдың қадамы
К – шаманың жекелеген мәндерінің берілген ықтималдықтарда байқалу ықтималдықтарының таралуы.
Олай болса дискретті сызықтар үздіксіз қисықөа ұмтылады.
f(x) =y
f(x) = Гаусс таралуы
<x>=
2=D(x) = =
орташа квадраттық қателік
Гаусс функцияларының қасиеттері:
Арифметикалық орта мәні – ең ықтималды мән.
Арифметикалық орта мәнге салыстырғанда симметриялы.
Х- шаманың арифметикалық орташа мәннен ауытқуы өте үлкен болған жағдайда f(x)-ң 0-ге ұмтылуы
f(x)
Аз ауытқуының байқалу ықтималдығы жлғары, ал көп ауытқуда керісінше.
1
2
3
1- 1-ші сериялы стандарттан шыққан
2- 2-ші ....
1 – бүйірі шығыңқы , биіктігі үлкен
Стандартты қателіктер үлкен болған сайын Гаусс қисығының бүйірі шығыңқы, биіктігі кішкене болады.