15.Белорусский фальклор

Кто знает беларуския прыказки и прымауки :

Каб у пашане быть, треба працу любиць

Хваляць – заткни вуха, крытыкуюць – слухай.

Прыняу прысягу – ад яе ни шагу.

Мир ясны ад сонца, а чалавек ад навуки.

Вучы народ, вучыся и у народа.

На працягу усяго века, книга вучыць чалавека.

Ворагау не личаць, а бьюць.

И песня, и граната – зброя салдата.

Сорак фашыстау – двое нас, ды смякалка пра запас.

Скупы 2 раза плоциць, ленивы 2 раза ходзиць.

Малому дурню саступаюць, великага бьюць.

На яду мастак, на работу так- сяк.

Праздник « Ивана Купалы » ( 7 июля ) (24 червене па ст. ст.). На Купалу дзяучаты и хлопцы збираюць кветки, травы, галинки дубу, и нясуць у цакву асвяциць. Потым их

захоуваюць як сродак ад лихой силы. Думаюць, што у гэты дзень происходзиць пераварот

у свеце, расхажваюць ведзьмы, духи, а дрэвы и зверы нибы вядуць миж сабой гаворку.

И усё гэта можна убачыць, тольки патрэбна даглядзець як будзе цвисци папараць кветка и авалодаць ею. А цвице яна у самай глушы куды не праникне крык пеуня и сидзець усю ночь.

Пад вечар разводили бальшы касцёр «Купалу» и пели песни, хараводы, гульни, перакульванни, танцы.

Праздник «Куст»

На други дзень пасля Троицы, збираюцца дзяучаты, выбираюць самую маладую и прыгожую, «нараджаюць» яе галинками бярозы, (клёна), кветками и идуць па дварам.

Паюць песни гаспадару , дачке и сыну гаспадара .У асноуным жадаюць счастья ,добра и т.п..

Гаспадары адзякваюць ласунками (булки ,сладасци)

Паюць : Вот тут кусту есци , пици, даци;

И куст вам дабра шанаваци .

Тут на собранные «Кустом» дары , грошы и прыпасы налаживаетчя вечарынка , якая працягвается усю ноч.

Хороводы.

Ишла Купала селом, селом

Плела веночки шауком, шауком Слыла Купалка цеплом, добром Припев: Слыла Купалка цеплом, добром Отдавала людям, людям

Закрыушы вочки пером, пером

Припев:На Ивана Купала

Закрыушы вочки пером, пером

Витала хлопцау чалом, чалом

Припев:

Витала хлопцау чалом, чалом

Свецила ночки агнём, агнём

Припев:

Свецила ночки агнём, агнём

Плела веночки шауком, шауком

У пераскочкі.Удзельнікі гульні здымаюць шапкі і кладуць іх адна на алнуслупком. Потым у тым жа парадку, як клалі шапкі пачынаюць скакаць цераз іх, каб не зачапіць шапак нагамі. Калі хто-небудзь зачэпіць шапкі, яго гоняць “скрозь строй”. Робіцца гэта так: усе становяцца адзін за другім і шырока растаўляюць ногі, а вінаваты паўзе ў іх под нагамі. Яго ў гэты час б’юць шапкамі.

Палачка-шукалачка.Збіраецца група дзіцей. Выбіраюць аднаго, які будзе ўсіх шукаць (шукальшчыка). Астатнія ховаюцца, хто куды. Калі ўсе схаваліся, шукальшчык на ўслоуным месцы стукае палачкай і гучна крычыць:

Палачка-шукалачка,

Я іду шукаць.

Каго першага знайду,

Таго за палачкай пашлю.

Каго першага знайшлі, той становіцца шукальшчыкам, пасля таго, як будуць знойдзены ўсе астатнія.

Гарлачкі.

Збіраюцца дзеці і сядаюць у кружок. Выбіраюцца дзеючыя словы: матка, дачка і кот. Матка ідзе ў поле жаць, а дачка пільнуе ад ката гарлачыкі. Кот падкрадваецца і куляе ўсе гарлачыкі.

Прыходзіць домоў матка, бачыць перакуленыя гарлачыкі і кажа:

Божа мой, хто гэта перакуліў гарлачыкі. Азнаць жа прыходзіў кот.

Потым матка лае дочку:

А ты куды глядзела, куды глядзела?

І б'е дачку. Гульня працягваецца такім чынам да трох разоў. Матка ідзе ў поле, кот куляе

гарлачыкі, а матка лае дачку.

Люлі, люлі, люлі,

Пайшоў коцік у дулі,

Памарозіў лапкі,

Палез на палаткі.

Сталі лапкі грэцца,

Негдзе кату дзецца.

Пайшоў коцік на таржок,

Купіў доньцы піражок.

Ці доньцы прыснесці?

Луччай сам трошкі ўкушку,

А то доньцы прынясу.

Люлі, люлі, люлі,

Люлі, люлі, люлі.

Пайшоў коцік у лясок,

Прынёс доні паясок.

Пайшоў коцік пад ганкі,

Прынёс доні баранкі.

Гу-та-та, гу-та-та,

Пайшла баба да ката,

Да Каа Катовіча,

Да Пятра Пятровіча.

Коцік дровак насячэ,

Баба бліноў напячэ,

Кацік паядая,

Баба паглядая.

Коў-коў, кавалёк,

Падкуй чабаток,

Я не буду каваць,

У мяне ручкі баляць,

Пайду к дзевачкам гуляць.

Сарока-варона

Дзеткам кашку варыла,

На прыпечку студзіла.

Етаму давала, етаму давала,

Етму давала, етаму давала,

А ты, мальчык с пальчык,

Пайшоў па вадзічку,

Кашку ў рукавічку,

Хлебіц на палічку.

Тут пень, тут калода,

Тут мох, тут балота,

А тут крынічка,

Халодная вадзічка.

Раз, два, тры, чатыры, пяць,

Шэсць, сем, восем, дзевяць, дзесяць,

Выплывае белы месяц.

Хто да месяца дойдзе,

Той хавацца пойдзе.

За сцяклянымі дзвярамі

Стаіць мішка з пірагамі.

Здраствуй, мішанька-дружок,

Сколькі стоіць піражок?

Піражок та стоіць тры,

Выхадзі із круга ты.

Ехала белка на цялежцы,

Прадавала ўсім арэшкі.

Каму два, каму тры,

А жмурыцца будзеш ты

Пятро, Пятро!

Ці заўтра цяпло,

Ці пеь, ці калода,

Ці дождж, ці нягода?