16 Жанама салықтар және оның мазмұны.

Жанама салықтар – мем/ң фискалдық мүдделерін білдіреді, бағаға н/се тарифке үстеме түрінде белгіленген салықтар, олар салық төлеушілердің табыстарына н/се мүлкіне тікелей б/ты емес. Ж.с-ң ішіндегі ең маңыздысы 1992ж. Енгізілген қосылған құн салығы(ҚҚС) б.т. Салық төлеуші мем/ке оны төлеу нәт/де шеккен шығысының орнын бағаны көтеру жолымен толықтырады ж/е салықты төлеуді сатып алушыға аударады. Салық салу объектісі мат/қ шығындарсыз өндірілген өнім б.с. қосылған құн б.т.: қосылған өнімге кешенді шығыстар,мысалы, жарнамаға жұмсалатын ж/е басқа бірқатар шығындар кіріктірілуі мүмкін.Демек, бұл салықтың ерекшелігі-оның салық салынатын объектісі сатудан түскен бүкіл түсім-ақша емес, тек салық салынатын айналым мен салық салынатын импортты қамтитын қосылған құн болып табылатындығында.ҚҚС д.ж. 40-тан астам елдерінде, соның ішінде Еуропа экономикалық одағының 17 елінде пайдаланылады.ҚҚС қазіргі кезде ҚР-ң бюджет кірістерінің аса маңызды көздерінің бірі б.с.2006ж. мем/к бюджет кірістерінің жалпы сомасында бұл төлемнің үлес салмағы 20,9% құрады. ҚҚС төлеушілер мыналар б.т.: дара кәсіпкерлер, заңи тұлғалар, ҚР-дағы тұрақты мекеме арқылы қызметін ж.а. бейрезиденттер. Салық төлеушінің шар/қ қызметінің сипатына қарай ҚҚС б/ша салық кезеңі күнтізбелік ай, тоқсан, салық жылы болуы мүмкін. Ж.с. арасындағы фискалдық маңызы жағынан екіншісі кеден төлемдері – әкелім, әкетілім, сондай-ақ транзит тауарларынан, заттары мен қызметтер көрсетуден, өндіріліп алынатын баждар мен алымдар б.т. Ж.с. үшінші тобына акциздер кіреді. Бюджет кірістеріндегі салықтың түсімдерінде олар 2-3% құрайды. Акциздер-бағаға қосылатын ж/е сатып алушы төлейтін тауарларға салынатын салық. Акциздер әмбебаптық ж/е жеке-дара акциздер б.б. Әмбебаптық акциздер тауарлар мен қызметтердің құнына пайызбен жалпы айналымнан өндіріледі; оларға сатудан, айналымдардан салықтарды жатқызуға болады. Жеке-дара акциздер мына тауарларға салынады: спирттің барлық түрлері,алкоголь өнімі,темекі бұйымдары,бензин ж/е т.б. Акцизделетін қызметтің түрлері мыналар б.т.: құмар ойын бизнесі, лотореяны ұйымдастыру ж/е өткізу.

17.Мемлекеттік несиенің функциялары мен түрлері.

Қ\ң бөлгіштік ф\сы шектеретінде мем\к кред ақша қараж\н қайта бөлудің қосалқы ф\н орындайды.Бұл халықтың,шар\қ жүрг суб\ң уақытша бос ақша қараж\н шоғырланд мен байл.Бұл ф\да мем\к кред жинақ ақшаны ұйымдастыру нысандар\ң бірі б.т. Мем\к кред\ң 2-ші қосалқы ф\сы-реттеуші ф\сы.Бірінші кезекте мем несиелік пайыздың мөлшеріне ықпал жасай отырып,ақша ағындарын реттейді: несие капит\ң рыногында қарыз алушы бола отырып,ол бұл капиталға деген сұранымды арттырады,мұның нәтижесінде несие капит\ң нормасы артады.Сөйтіп,мем бұл рыногтағы бәсекеге араласады,одан жеке инвесторларды ығыстырады.Егер кред\ң қайта бөлгіштік ф\ң көмегімен мем ақша рес\н тікелей бір сала\ға бағыттайтын б\са,реттеуші ф\я арқ мем\ті кред жөніндегі қатынас\ға қатыспайтын шар\қ қатын\ң суб\не қосымша жанама ықпал етуге қол жеткізеді.Мем\к кред түрлері б\ша ішкі,сыртқы,шартты б.ажыратылады.Ішкі кред\е мем\к- кред\к қатын\р жан\жақты тұрғыда: қарыз алушылар кезінде де,кредиторлар ретінде де елдегі үкіметтің,биліктің жерг орг\ң,кәсіпор\ң,ұйымдардың ж\е халықтың арасында п.б. Халықаралық кред\е қатын\ға бір жағынан,үкімет,биліктің жерг орг\ды,екінші жағынан басқа мем\ң үкіметтері, банктері,компания\ы,сондай ақ халықаралық қаржы банк ұйымдары араласады.Кред беруші тарап мем-донор н\се ұйым-донор,ал кред алушы ел реципиент-ел деп аталады. Шартты мем\к кред отандық қарыз алушылар: кәсіпор\р,ұйымдар,фирма\р,жерг билік орг алған қарыздарына басқа елдердің кредитор\на берілген кепілдіктер б\ша үкіметтің міндеттемелері ретінде б\ды.Қарыз шарттары орындалмаған жағ\да үкімет отандық қарыз алушының уақыты келген міндет\рі б\ша қарыз алушының мүлкінен емес басқа актив\н бюдж қараж\ы есебінен қарыздың сомасын төлейді.Мем қарыз алушы ретінде ғана емес,сонымен бірге кредитор ретінде бола алады.Мем\к несие\ң негізгі сферасы-күрделі жұмсалымдар: басым өндр\ді қарж\у,тұрғын үй құрылысын қарж\у,эк\қ ж\е әл\к инфрақұр\м салаларын қарж\у.Несие капит\ы рыногында мем гарант ретінде бола алады.