9. Ақпаратты қысу.

Файлдың н/е файлдар топтарының сығылу процесі архивтеу деп аталады. Архиваторлар- дискідегі орынды үнемдеу үшін файлдың көлемін кішірейтіп сақтауға мүмкіндік беретін программалар тобы. Олардың сақтау тәсілдері әртүрлі болғанымен, жалпы қызметі: файлда қайталанып келетін фрагменттер орнына қ\ысқаша информацияны жазып, кейіннен оны өз реттіліктерін сақтап отырып алғашқы қалыпқа келтіретін мүмкіндікті пайдалану. Архивтеу программалары тегін н/е делдалдық әдіспен таратылады. Олардың ішінде кеі тараған архиватор тобына ARI, RAR, PKZIP ж/е PKUNZIP тәрізді программалар жатады.

Архивтік файл- қысылған күйде бір файлға енгізілген, қажет болғанда бастапқы күйінде шығарып алуға болатын бір н/е бірнеше файлдың жиынтығы. Оның мазмұны ж/е әр файлдың сақтаушы циклді бақылау коды болады. Архив құрамындағы әрбір файл үшін оның мазмұны тәрізді мынадай информациялар сақталады: 1) файл аты; 2) файл орналасатын каталолг туралы мағлұмат; 3) файлдың соңғы рет өзгертілген мерзімі; 4) архив бүтіндігін тексеруге арналған әр файлдың циклдік бақылау коды. Файлды архивке енгізу:Win RAR белгішесін белгілеп алып, тышқанды екі рет шертеміз.

Архивтеу кезінде статистикалық терезе пайда болады. Егер қысу процесін кенеттен тоқтату қажет болса, ол терезеде Болдырмау батырмасын басу керек. Архивтеу аяқталған соң, жасалған архив ағымдағы белгіленген файл күйінде қалады.

9.2 Ақпаратты қорғаудың Криптографиялық əдістері.

Ақпараттық жүйелердегі ақпаратты қорғаудың криптографиялық әдістері ЭЕМ өңделген н/е есте сақтау құрылғысының әр түрлі типінде сақталған ақпаратты қорғау үшін қалай қолданылса, байланыс жолдар бойынша әр түрлі элементтер арасында берілген ақпаратты жабу үшін де солай қолданылады.1.Шифрлеу.2.Кодтау.3.Басқа түрлері.Шифрлеу-қорғалатын хабардың әрбір символы өзгертуге жатады. Кодтау- қорғалатын элементтердің кейбір элементтері, алдын ала таңдалған кодтармен ауыстырылады. Басқаларға н/е жеке түрлеріне-кесу, тарату ж/е мәліметтерді қысу әдістері кіреді.

9.3 Мысал келтіру

Крипто жүйелер 2 классқа жүктеледі:

1. Симметриялы криптосистемелар;

2. Ассиметриялық криптосистемалар.

Ассиметриялық криптожүйеде қормалған канал арқылы тек ашық кілтті ғана беруге болады, ал құпия кілтті оның генерациялық орнында сақтайды. Симметриялық криптожүйенің құпия кілтті жіберуші мен алушыға кілттерді тараудың қорғаушы каналы бойынша беру керек. Шифрлеу тәсілдері: ауыстыру, алмастыру, аналитикалық өзгерту, гаммирлеу, аралас шифрлеу. Кодтау тәсілдері: мағыналық кодтау, символдық кодтау. Ақпаратты жүйелерді қорғаудың мақсаты- қауіп-қатерге әрекеттер: 1. Өңделген ақпараттың жасырын бұзылуы. 2.Өңделген ақпараттың бүтіндігінің бұзылуы. 3.Жүйенің жұмыс істеуінің бұзылуы. Ақпаратты жабу құралдарын қолдану тәсілі бойынша ағымдық ж/е блоктық шифрлеу деп бөледі. Ағымдық шифрлеуде бастапқы мәтіннің әр символы басқалардан тәуелсіз өзгереді. Сондықтан мұндай өзгеру байланыс арнасы бойынша мәліметтерді берумен біруақытта жүзеге асуы мүмкін. Блоктық шифрлеуде жабық бастапқы мәтіннің кейбір символдар блогы біруақытта өзгереді, сонымен қатар блогтар негізіндегі символдардың өзгеруі өзара тәуелді болады. Кейбір аралас блоктардағы символдардың өзгеруі арасында да тәуелділік болуы мүмкін. Криптоталдау- кілтке шифрленген хабардың бастапқы мәтініне ашу жайлы ғылым. Криптожүйелерге негізінде бірнеше тараптар да қойылады.

9.4 Қазіргі мультимедиялық технологиялар түрлерін қолданып құжаттарды құру.

Мультимедия-компютерде ақпаратты, тұрақты және қозғалыстағы бинелерді көрсету үшін жинақталган технология. “Мултимедия”-екі жай сөзден тұратын күрделі сөз “мульти”-көп “медия”алып жүруші немесе тасмалдаушы, яғни мультимедия ақпаратты дыбыс графика, анимация және тағы басқа сқтаудың және көрсетудің көптеген амалдары дегенді білдіреді. Білім беру мен оқытып-үйретудегі мультимедия (Computer Based Training-CBT) аса маңызды бағыттардың бірі болып табылады. Жоғары кәсіби деңгейді қамтамасыз ететін білімдер тез озгерістерге бейім. Дамудың қазіргі деңгейі олардың ұдайы жаңартып отыруды талап етеді.компютерлік оқытып-үйрету технологиясының бір қатар артықшылықтары бар:материалдары жақсы және барынша терең тусіну; білімдердің жаңа саласын оқып-үйренуге уәждеу; уақытты үнемдеу; алынған білімдер неғұрым ұзақ уақыт есте қалады және қысқаша қайталанғаннан кейін іс жүзінде қолдану үшін оңайырақ еске түседі ; өндірістік оқып-үйрену мен біліктлігін көтеру шығындарын азабы. Фирмалық тұсаукесер презентация және онімді жарнамлау. Көрнекі жарнама саласы мультимедияны қолданудың нақтылы үлгісі болып табылады. Мұндай кернеге жарнамалардың көмегімен тұтынушыларға қажет ақпаратты өз беттерімен алу мүмкіндігі бар.