2)Аралық жабу коэф.(нақтыланған өтімділік н/се дағдарыстық өтімділік коэф.)

А.қ –ры мен дебиторлық борыштарының ж/е басқа активтердің жедел өтелуге тиісті қысқа мерзімді міндеттемелерге қатынасы ретінде анықталады.Коэф-ң қатысты мөлшері 5-тен кем болмауға тиіс.

3)Ағымдағы өтімділік коэф. (жалпы жабу н/се өтеу коэф. қысқа мерзімді активтерінің қысқа мерзімді міндеттемелерге қатынасы ретінде анықталады. Қалыпты мөлшері 2-ге тең н/се одан артық.

Төлем қабілеттік – ұйымның қаржылық тұрақтылының басты критериі.

Төлем қабілетңн деп – ұйымның өз міндеттерін уақытында өтеуге дайндығын айтамыз. Ұйымның төлем қабілетін талдау мақсатында төлем қабілетінің келесі түрлерін анықтаймыз:

Ағымдағы төлем қабілеті – баланс құрастырылған мерзімге қатысты құрастырылады. Бұл жағдайда ұйым төлем қабілеті деп саналады, егер оның уақытынан кешіктірілген төленбей қалған міндеттері жоқ болса.

Күтілетін (перспективалық) төлем қабілеті – болашақтағы нақты бір мерзімге қатысты анықталады және ол сол мерзімде жедел өтелуге тиісті міндететрімен төлем қаражатын өзара салыстыру арқылы анықталады. Төлем қабілетінің коэффициенті қолда бар ақша қаражатының санасын белгілі бір мерзімдегі жедел өтелуге тиіс міндеттер санасына қатынасы ретінде анық. Егер төлем қабілеті коэффициенті 1≤К болса, ол ұйымның төлем қабілеті екенін көрсетеді. Егер коэффициент 1≥К болса, талдау барысында төлем қаражатының жетіспеушілігінің себептерінен анықтау қажет.

Ағымдағы төлем қаржылық есепті кезең ішіндегі қысқа мерзімге төлемдер кестесіне сәйкес анықталады. Ұзақ мерзімге төлемдер қабілеті анықтау )перспективалық) өтімділік көрсеткішінінің қолданылуымен жүзеге асады.

1-кезекте өтімділіктің динамикалық көрсеткіші қолданылады:

1. Өнімдерді сатудан алған табыстардың (түсім) ағымдағы міндеттерінің орталық мөлшеріне қатаң коэффициенті.

Қоэффициентті анықтау үшін бөлшектің алымына есеп айырысу шоттың дебиттік айналымын, бөліміне ағымдағы міндеттерінің қалдықтарының орта сомасын жазуға болады.

2. Ақша қаражатының жеткіліктілігінің коэффициенті: Бұл коэффициент ұйымның табыс алу қабілетін сипаттайды. Коэффициенті есептеу үшін соңғы бес жылдың мәлімдемелерін алған жөн. Коэффициент 1=К болса, ол ұйымның сыртқы қаржыларға сүйенбестен қзыметін жалғастыру мүмкіндігін көрсетеді. К<1болса, ұйым қызығушылығының нәтижесі қалыпты нәтижесін сақтай алмағандығын көрсетеді. Коэффициент келесі формула арқылы өлшенеді.

К=сатудан алғаны табыс (түсім)____________________________

Күрделі шығыс+төленген дивид+айналым қаражатының өсімшесі

Ақша қаражатының капиталдау коэффициенті.

Коэффициент активтерге салынған инвесторлар деңгейін анықтау үшін қолданылады. Келесі форма арқылы анықталады.

К=сатудан алынған табыс (түсім)+төленген дивид

НҚ-ң басты құны+инвест+басқа актив (ұз.мерзм)+мен.айн. капиталы

Ақша қаражатын капиталдандыру деңгейі 8-10% болса, жеткілікті деп танылады.

Бүл үш көрсеткіш динамикалық көрсеткіші болып табылады.

2-кезекте перспективалық төлем қабілеттті анықтау үшін өтімнің статистикалық көрсеткіші қолданылады:

1. Абсолюттік өтімділік коэффициенті. Ақша қаражаты мен бағалы қағаздарының жедел өтелуге тиіс қысқа мерзімді міндеттерге қатынасы ретінде анықталады. Бұл көрсеткіштің қалыпты мөлшері -0,2немесе 0,5≤К.

2. Аралық жабу коэффициенті: (нақтыланған өтімділік немесе дағдарыстық өтімділік коэффициенті) – ақша қаражаты мен бедиторлық берешектің және басқа активтіліктің (қысқа мерзімде) жедел өтелуге тиісті қысқа мерзімді міндеттерге қатынасы арқылы анықталады. Коэффициенттің қалыпты мөлшері 0,5<К тиіс.

3. Ағымдағы өткізгіштік коэффициенті (жалпы жабу немесе өтеу коэффициенті). Қысқа мерзімді актының қысқа мерзімді міндеттерге қатынасы ретінде оның қалыпты мөлшері 2-ге тең немесе артық.