2. Инвестицияларды алу

бағалы қағаздарды алу есепте шоттың дебитiнде 1100 «қысқа мерзiмдi қаржы инвестициялары» және 2000 «ұзақ мерзiмдi қаржы инвестициялары» бөлiмiнде сатып алуға кеткен шығындармен қоскандағы құнмен бiрге көрсетiледi. Егер де инвестициялар басқа активке айырбастау арқылы алынатын болса, онда оның сатып алу құны берiлген активтiң әдiл құны болып есептелiнедi.

Облигациялар және оған ұқсас бағалы қағаздарды инвестор баланстың актив шотында алу құны бойынша көрсетедi. Егер алу бағасы номиналды бағасынан өзгеше ( үстеме немесе жеңiлдiк) болса, онда алынған және номиналды құнның арасындағы бағалық айырма облигация шығарылған уақыт аралығына дейiн есептен шығарылады.

Үстеменi есептен шығару қысқа және ұзақ мерзiмдi инвестициялар шоттарын кредиттеу арқылы жүргiзiледi. Ал бұл шоттарды дебиттеу жеңiлдiгi облигацияларды жабу мезгiлiнде олардың баланстық құны мен номиналды құнының сәйкес келуi. Жеңiлдiктердi есептен шығару кезiңдiлiгi немесе облигациялар бойынша үстеме кiрiстiн проценттiк есептеу кезеңдiлiгiмен сәйкес келуi. Берiлген есептiк кезенде есептен шығарылуға арналған жеңiлдiктiң , үстеменiң сомасы проценттiк кiрic немесе шығыс ретiнде топтастырылады.

Мысалы, 11 қаңтарда 6 ай мерзiмiне номиналдық құны 100000 тг болатын және ай сайынғы пайыздық төлеммен 10% облигация 82000 тг сатып алынды.

Дт. Қысқа мерзiмдi қаржы инвестициясы 82000тг

Кт. Ақша қаражаттары 82000тг

01 қаңтарда 6 ай мерзiмiне номиналдық құны 100000 тг болатын және ай сайынғы пайыздық төлеммен 10% облигация 112000 тг сатып алынды.

Дт. Қысқа мерзiмдi қаржы инвестициясы 112000тг

Кт. Ақша қаражаттары 112000тг

31 қантарда кыска мерзiмдi каржы инвестициялар бойынша проценттiк табыс есептелiндi

Дт. Алынуга арналган кыска мерзiмдi сыйакы

(100000х0,1х1\6)=1,666х2 3,332

Кт. Сыйакы бойынша кiрiс 3,332

Облигациялардын сатып алу багасы мен номиналды багасынын арасындагы айырмашылыктарды есептен шыгару:

Женiлдiк

Дт. Кыска мерзiмдi каржы инвестициясы (100000-82000)х1\6 3000

Кт. Алдагы кезегнiн кiрiсi 3000

Усиеме:

Дт. Алдагы кезенiн шыгыстары (112000-100000)х1\6 2000

Кт. Кыска мерзiмдi каржы инвестициясы 2000

Есептелген пайыздык табыстын кiруi :

01 акпан

Дт. Акша каражаттары 3,332

Кт. Алынуга арналган кыска мерзiмдi сыйакы 3,332

Кыска мерзiдi облигацияларды жабу:

30 маусым

Акша каражаттары 200000тг

Кыска мерзiмдi каржы инвестициясы 200000

(номиналды багасы 100000тг болатын екi 10% облигациялар)

Үкiметтiн кыска мерзiмдi карызы болып табылатын казыналык вексельдер адетте белгiленген %-тiк табысы болмайды, ол берiлген вексельдер бойынша пайыздык табыс болатын женiлдiктермен шыгарылады.

Мысалы, 1 наурызда компания 97000 тг казыналык вексель сатып алынды.

120 кун толем мерзiмi откеннен кейiн , толем колемi 100000 курайды.

01 наурыз

Дт. Кыска мерзiмдi инвестиция 97000тг

Кт. Акша каражаттары 97000тг

30 маусым

казыналык вексельдi жабу:

Дт. Акша каражаттары 100000тг

Кт. Сыйакы бойынша кiрiс 3000тг

Кт. Кыска мерзiмдi каржы инвестициясы 97000тг

Пайыздарды толеу кундерi арасындагы периодта облигацияларды алу есебi, пайыз бойынша есептелген сомаларды коса.

01 наурызда номиналды куны 100000 тг болатын 5 дылга пайызды толеу 31 желтоксан Жане 30 маусым 101667тг-ге , сонымен бiрге пайыздык табысы 1667 (100000х0,1х2\12) болатын 10% облигация сатып алынды.

Дт. Ұзак мерзiмдi инвестиция 100000

Дт. Алынуга арналган кыска мерзiмдi cыйакы 1667

Кт. Акша каражаттары 101667

Алу кунiнен пайызды толеу кезенiне дейiн период бойынша пайыздык кiрiстердi толеу

30 маусым

Дт . Алынуга арналган кыска мерзiмдi cыйакы. (100000х0,1х4\12) 3333

Кт. Алынуга арналган кыска мерзiмдi cыйакы 3333