10. Аудиторлық тексеру бағдарламасы.

Аудит бағдарламасы – аудиттің жалпы жоспарының жүзеге асырылуы үшін қажетті жоспарланған аудиторлық процедуралардың сипатын,мерзімін ж/е көлемін анықтайды. Аудиттің жалпы жоспарын іске асыруға қажетті жоспарланған аудиторлық процедуралар сипатын, оны жұргізу уақыты мен көлемін анықтап, құжатты түрде толтыруы к/к. Сонымен бірге ол аудиттің дұрыс орындалуын бақылау тәсілі б.т.ж/е онда әр бөлім б/ша мақсаттар ж/е уақытша бюджеттер көрсетілуі мүмкін. Аудит бағдараламасы былай әрекет етеді:

• аудитордың асистент топтары үшін нұсқаулар тізімі;

• аудиторлық топ жұмысының сапасын бақылау құралы;

• аудит мақсатарын, өткізу уақытын, таңдау көлемін ж/е әр сферадағы қажет ететін аудиторлық процедуралар жазбасы.

Аудит тексеру бағдарламасы құжатамасының маңызды бөлігі б.т.ж/е онда аудиторлық тұжырымдаманы дәлелдеу үшін қажет аудиторлық дәлелдердің ммаңызды бөліктері жазылады. Ол бақылау құралдары тестілерінің бағдарламасы ретінде ж/е негіз б/ша процедура түрінде құрылады. Мысалы:

Клиент «ҚУАТ» ЖШС Дайындады _________________

Жүргізу уақыты "_"__2010ж. Күні "_" __ 2010ж.

Тексерді __________________

Күні "_" __ 2010ж.

№11.Қаржылық талдаудың маңызы.

Қаржылық есеп беру – бұл к.о-ның есепті кезендегі қаржы-шаруашылық қызметтіне сипаттама беретін белгілі нысандарға топтастырылған көрсеткіштер жүйесі. Қ.Р-сы Ұлттық комисиясының 1996 жылғы 12 қарашадағы №2 қаулысына сәйкес барлық к.о-дар меншік нысаны мен қызмет түріне қарамастан Бухгалтерлік есептің Қазақстандық стандарттарына көшті. Шаруа/қ жағд/ң өзгеруіне байл/ты к.о-ның есеп беру нысандары жетілу жағына өзгереді. Атап айтқанда, есеп беру Халықаралық бухгалтерлік стандарттардың талабына сай келе бастады. К.о-ның, мекеменің қаржылық есеп беруі – есеп процессінің соңғы сатысы б.т. К.о-ның қаржылық есеп беруінде к.о-ның мүлік ж/е қаржы жағдайына сипаттама беретін жиынтық деректер, к.о-ның шаруа-қ қызметінің нәтижелері көрсетіледі. Қаржылық есеп беруді толтыруға қойылатын талаптар: көрсеткіштнрдің қарапайымдылығы мен түсініктілігі, деректердің шынайлылығы, жинақтамалы және талдамалы есеп деректерінің сәйкестігі, есептік көрсеткіштердің жоспарлы көрсеткіштер мен салыстырмалылығы, есепті көрсеткіштердің өткен жылдың осындай мерзіміндегі есепті көрсеткіштермен салыстырмалылығы.

№12.Инвеститция, жіктелуі мен бағалануы.

«Инвеститция» - термині латының «investor» - «жұмылдыру» сөзі алынған. Бұл әдебиеттерде қолданылады. Пол Самуль сон инвес/ру туралы былай жазады. «біз қоғамның нақты капиталының таза өсімін білдіретін нәрселерді таза инвес/ру немесе капитал қамтылуы д.а..

Инвеститцияның түрлерін былайша топтаймыз:

• Ақша құралдары, салымдары, пайлар.

• Жылжымайтын және жылжыйтын мүлікттер.

• Авторлық құқық пен тәжрибе және де басқа интелектуалдық құр/н бай/ты мүлік .....

• Қандайда бір өндірісті ұйым/ға қажеті техн.құжат, өнд.техн/қ тәжрибе ретінде рәсімделген тех/қ коммер/қ.

«А» компанияда ұ.м.инве/ға қатысты құнды қағаздар айналымы б/ша мынадай опер/р орын алады:

1. 2003 жылдың 1 мамырында акция үшін 25 000 б/ша «В» комп/ның 10 000 акциясына және акция үшін 15 000 «С» компа/ң 5000 акциясы салынды.

2. 2003 жылдың 31 желтоқсанда акция-ң нарықтық құна б/ша болды: - 17 000.

3. 2004 жылдың 1 наурызында акцияға шықанда 0,20 ақша бірлігі мөлшерінде «С» компа/ң дивиден-ің төлем туралы жарияланды.

4. 2005 жылдың 31 желтоқсанда акцияның нарықтық құны былайша болды: «В» компаниямында 24 000 бірлігі, «С» компа-да -13 000 ақша бірлігі,,

№15. Инвестицияның қозғалыс есебі

Инвестиция – компания байлығын көбейту мақсатында ұстайтын актив: бөлу– қандай да бір проектіге капиталды құю және инвестициялық арқылы (пайыз, роялти, дивиденд және жалдық төлем формасында), капитал құнын көтеру арқылы немесе инвестициялайтын компанияның басқа да табыс табуы. Яғни, инвестирлендіру меншік осы түсінікке сәйкес келеді.

Инвестициялар екіге бөлінеді: ұзақ мерзмді және қысқа мерзімді.

Қысқа мерзімді инвестициялар – бұл өзінің табиғаты бойынша оңай іске асатын, 1 жылдан артық уақытқа сақталмайтын, нарықтық бағалы қағаздар деп жиі аталатын инвестициялар.

Қысқа мерзімді инвестициялар үлестік және қарыздық бағалы қағаздар түрінде болады.

Үлестік құрал – барлық міндеттемелерді шегеріп тастағаннан кейінгі компанияның қалған активтер үлесіне құқықты растайтын кез келген келісім-шарт.

Үлестік бағалы қағаздар әдетте жай және артықшылығы бар акциялар түрінде жүреді:

1. Жай акциялар – ұстаушысы артықшылығы бар жақтардың талаптары қанағаттандырылғаннан кейін қалған активтерге таласуға құқығы бар екендігін және корпорацияның еншілесі екендігін куәландыратын бағалы қағаздар.

2. Артықшылығы бар акциялар – жай акция иегерлеріне қарағанда артықшылығы бар акцияның ерекше категориясы, онда әдетте дивидендтер деңгейі алдын ала белгіленіп қояды.

Қарыздық бағалы қағаздар әдетте облигациялар, қазыналық вексельдер депозиттік сертификаттар, т.б. түрінде болады. Облигация – инвесторлар арасына орнатылған эмитенттің қарыздық формасын білдіретін қаржылық құрал. Облигациялар белгілі бір мерзімге дейін өтелу керек және периодты түрде пайыз төлеуді талап етеді. Облигация ұстаушысы компания оған қарыздар екенін растайтын сертификат алады.

Облигация түрлері:

• Қамтамасыз етілген – эмитент төлей алмаған жағдайда пайыздарды төлеуге облигация номиналын өтеуге кепілдік береді

• Қамтамасыз етілмеген – кәдімгі несие ретінде шығарылған және мүліктік наразылық тудырмайды.

• Бекітілген – бір шығарылымдағы барлық облигациялар бір уақытта өтеледі.

• Сериямен өтелетін – облигациялар белгілі бір мерзім ішінде біртіндеп төленеді.

• Тіркелетін – иесінің аты және эмитент кітабында тіркелген облигациялар бар

• Купондық (тіркелмейтін) – пайыз сомасы және оның төленетін күні көрсетілген күні бар.

Кәсiпорынның қарамағындағы бағалы қағаздар жиынтығы инвестициялық портфель деп аталады.

Инвестициялауды бағалы қағаздар шығару арқылы жүзеге асырғанда олардың өзiндiк құны инвесторлардың эмитерленген бағалы қағаздардың номиналды бағасы емес, нақты бағасы болып табылады.

Нақты баға болып бағалы қағаздардың әдiлеттi бағасы болып саналады.Ал әдiлеттi баға бұл ақпараттандырылған , бiр-бiрiнен тәуелсiз екi жақтың келiсiмi негiзiнде алынатын баға. Егер инвестициялар басқа затқа , мүлiкке ауыстыру (толық немесе жартылай) арқылы алынса, онда олардың құны мүлiктiң әдiлеттi құны есебiмен анықталады. Инвестицияның құны алынған активтердiң әдiл құны негiзiнде анықталады, егер де бұл баға неғұрлым шынайы болса.

Инвестицияның құнына инвестицияны сатып алуға кеткен барлық шығындар қосындысы(брокерге төлем ақы, банке қызмет көрсету үшiн төлем және т.б).

Қысқа мерзiмдi инвестициялар бухгалтерлiк баланста нарықтық бағамен немесе екi бағаның ең төменгiсiмен : нарықтық баға және өзiндiк құн көрсетiледi. Нарықтық баға дегенiмiз бұл инвестицияларды активтi нарықта сату негiзiнде алынған баға.

Инвестиция үшiн активтi нарықтың болуы кезiнде олардың нарықтық құны әдiл құн көрсеткiшi болып табылады. Ал әдiл құнды анықтау үшiн активтi нарық болмаған жағдайда басқа әдiстер қолданылады.

Қысқа мерзiмдi инвестицияларды нарықтық құнмен көрсету кезiнде басты көңiл алғашқы инвестициялау кезiнде қанша каражаттың жұмсалғандығы емес, инвестицияны сату кезiнде компания қанша ақша қаражаттарын алатынына көңiл бөлiнедi.

Ең төменгi бағамен инвестицияны көрсету кезiде баланстық баға инвестицияық портфель үшiн немесе инвестиция түрлерi бойынша немесе әртүрлi инвестиция үшiн анықталады. Бұл әдiстiң ең күштi жақтарының бiрi болып инвестицияларды консервативтi баға бойынша көрсете алатындыңында және кезен бойынша қаржылық нәтижеге орындалмаған пайданы қоспайды. Басқа жақтан алғанда, бұл әдiстi қолдану кезiнде есептiлiкте орындалмаған шығын көрсетiледi. Ұзақ мерзiмдi инвестицияларға қысқа мерзiмдi инвестиция болып табылмайтын инвестиция жатады. Ұзақ мерзiмдi инвестициялар мына мақсатпен жүзеге асырылуы мүмкiн, мысалы, оларды сатуға Жжәне оларды қосымша ақша қалауға еш пиғылсыз қалыптасқан бизнестi қорғау максатында.

Ұзак мерзiмдi инвестициялар бухгалтерлiк баланста өзiндiк құн бойынша, қайта есептелген құн немесе екi бағаның ең төменгiмен: өзiндiк құнмен және нарықтық құнмен анықталады. Аталған үш әдiстердiң iшiнен өзiндiк құн бойынша ұзак мерзiмдi инветицияларды бағалу әдiсi кең қолданылады. Ең төменгi құн бойынша бағалау инвестицияның үлестiк қатысушыларға құқығын беретiн бағалы қағаздарға айналуға , нарықта айналысқа тусетiн және портфель болып қалыптасуға мүмкiндiгi бар. Қайта бағаланған құн бойынша ұзак мерзiмдi инвестицияларды көрсеткенде қайта бағалау әдiл құнына шейiн жүргiзiледi . Компания қайта бағалауды жүргiзу кезендiлiгiне байланысты өзiне арнайы саясаты қалыптастыру қажет. Қайта бағалау күнi кем дегенде бiр түрге, барлық инвестициялар үшiн немесе бүкiл ұзак мерзiмдi инвестициялар үшiн жалғыз болуы керек.