71. Еліміздегі бухгалтерлік есепті мемлекеттік реттеу жүйесі және оның маңызы.

Бухгалтерлiк есептiң мақсаты мүдделi тұлғаларды дара кәсiпкерлер мен ұйымдардың қаржылық жағдайы, қызметiнiң нәтижелерi және қаржылық жағдайындағы өзгерiстер туралы толық және дұрыс ақпаратпен қамтамасыз ету болып табылады.

Бухгалтерлiк есеп дара кәсiпкерлер мен ұйымдардың операциялары мен оқиғалары туралы ақпаратты жинаудың, тiркеудiң және қорытудың Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк туралы заңнамасымен, сондай-ақ есеп саясатымен регламенттелген тәртiпке келтiрiлген жүйесiн бiлдiредi.

Қазақстан Республикасында бухгалтерлiк есеп жүйесiн мемлекеттiк реттеудi уәкiлеттi орган жүзеге асырады.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiнен басқа, мемлекеттiк мекемелердегi бухгалтерлiк есеп жүйесiн мемлекеттiк реттеу ерекшелiктерiн уәкiлеттi орган мемлекеттiк мекемелер үшiн Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк жөнiндегi нормативтiк құқықтық актiлерiмен белгiлейдi.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiнде бухгалтерлiк есеп жүйесiн мемлекеттiк реттеудi Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң Директорлар кеңесi (Директорат) жүзеге асырады.

Қаржы ұйымдарында және Қазақстан Республикасының секьюритилендiру туралы заңнамасына сәйкес құрылған арнайы қаржы компанияларында бухгалтерлiк есеп жүйесiн мемлекеттiк реттеудi - нормативтiк құқықтық актiлердi және оларға әдiстемелiк ұсынымдарды қабылдау арқылы, ал Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде көзделген жағдайларда қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау жөнiндегi уәкiлеттi мемлекеттiк органмен келiсiм бойынша Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi жүзеге асырады.

Уәкiлеттi орган:

1. Бухгалтерлiк есеп саласында мемлекеттiк саясатты қалыптастыруды және iске асыруды қамтамасыз етедi;

2. Бухгалтерлiк есептi жүргiзу тәртiбiн айқындайды; V095687

3. Бухгалтерлiк есеп мәселелерi бойынша Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерiн қабылдайды;

4. Ұлттық стандарттарды және оларға қатысты әдiстемелiк ұсынымдарды әзiрлейдi және бекiтедi;

5. Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк есеп мәселелерi жөнiндегi заңнамасы халықаралық стандарттардың талаптарына қайшы келген жағдайда, консультациялық органның ұсыныстарын ескере отырып, Қазақстан Республикасының заңнамасына тиiстi өзгерiстер енгiзудi қамтамасыз етедi;

6. Бухгалтерлiк есеп шоттарының үлгi жоспарын әзiрлейдi және бекiтедi;

7. Ұлттық стандарттарды Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен мерзiмдi баспасөз басылымдарында жариялайды;

8. Өзге де мемлекеттiк органдармен және кәсiби ұйымдармен бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк мәселелерi бойынша өзара iс-қимыл жасайды;

9. Консультациялық органның Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк есеп мәселелерi жөнiндегi нормативтiк құқықтық актiлерiнiң жобасын әзiрлеу туралы ұсыныстарын қарайды;

10. Кәсiби ұйымдарды, сертификаттау жөнiндегi ұйымдарды аккредиттеудi жүргiзедi;

11. Кәсiби ұйымдарды, сертификаттау жөнiндегi ұйымдарды аккредиттеу ережелерiн бекiтедi;

12. Консультациялық органның ұсынымдарын ескере отырып, кәсiби бухгалтерлерге қойылатын бiлiктiлiк талаптарын бекiтедi;

13. Аккредиттеу ережелерi сақталмаған жағдайда, кәсiби ұйымдарға, сертификаттау жөнiндегi ұйымдарға ескерту жасайды;

14. Кәсiби ұйымды, сертификаттау жөнiндегi ұйымды аккредиттеу жөнiндегi куәлiгiнен айыру туралы шешiм қабылдайды;

15. Кәсiби ұйымдардың, сертификаттау жөнiндегi ұйымдардың есептiлiктi ұсынуының тiзбесiн, нысанын және мерзiмдiлiгiн анықтайды;

16. Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында таратылатын,  белгiленген тәртiппен нормативтiк құқықтық актiлердi ресми жариялау құқығын алған мерзiмдi баспасөз басылымдарында кәсiби ұйымдардың, сертификаттау жөнiндегi ұйымдардың тiзбесiн мемлекеттiк тiлде және орыс тiлiнде жариялайды;

17. Консультациялық орган туралы ереженi бекiтедi;

18. Депозитарийге қаржылық есептiлiктi ұсыну тәртiбiн белгiлейдi;

19. Сертификаттың нысанын келiседi;

20. Бухгалтерлiк есеп және қаржылық есептiлiк саласындағы мемлекеттiк бақылауды жүзеге асырады;

21. "Жеке кәсiпкерлiк туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес ведомстволық статистикалық есептiлiктiң, тексеру парақтарының нысандарын, тәуекел дәрежесiн бағалау критерийлерiн, жыл сайынғы тексерулер жоспарларын әзiрлейдi және бекiтедІ

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi:       1) қаржы ұйымдары үшiн:       уәкiлеттi органмен келiсiм бойынша халықаралық стандарттармен реттелмеген мәселелер бойынша қаржылық есептiлiк стандарттарын, сондай-ақ оларға арналған әдiстемелiк ұсынымдарды әзiрлейдi және бекiтедi;      Бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк туралы Заңның талаптарына сәйкес Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк мәселелерi бойынша нормативтiк құқықтық актiлерiн, сондай-ақ бухгалтерлiк есеп шоттарының үлгi жоспарларын әзiрлейдi және бекiтедi;       2) мемлекеттiк кәсiпорындар мен акцияларының (үлесiнiң) елу және одан да көп процентi немесе акцияларының бақылау пакетi Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiне тиесiлi заңды тұлғалар үшiн қаржылық есептiлiктiң халықаралық стандарттарына сәйкес келетiн тiзбелер мен нысандарды, сондай-ақ қаржылық есептiлiктi ұсынудың мерзiмi мен тәртiбiн белгiлейдi;       3) Қазақстан Республикасының секьюритилендiру туралы заңнамасына сәйкес құрылған арнайы қаржы компаниялары үшiн:      Бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк туралы заңның талаптарына сәйкес бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк мәселелерi бойынша Қазақстан Республикасының нормативтiк  құқықтық  актiлерiн әзiрлейдi және бекiтедi;       Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк туралы заңнамасының және халықаралық стандарттардың сақталуына бақылауды жүзеге асырады;       4) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң лицензиясы негiзiнде банктiк операциялардың жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардың Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк туралы заңнамасының талаптарын және халықаралық стандарттарды сақтауын бақылауды жүзеге асырады.

№72.Ақша қаражаты мен ақша қаражаты баламаларының құрамдас бөліктері

Субъект ақша қаражаты мен олардың баламаларының құрамдас бөліктерін ашуға және сомаларды ақша қаражатының қозғалысы туралы есепте бухгалтерлік баланстағы баламалы сомаларымен салыстыруды өзінің есебінде беруге тиіс.

Субъект субъектіде бар, бірақ субъект пайдалану үшін қол жетімсіз ақша қаражаты мен ақша қаражаты баламаларының едәуір қалдықтарының сомасын ашуға тиіс. Ашудан басқа субъект осы сомалар бойынша басшылықтың тиісті түсіндірмесін келтіруге тиіс. Субъектінің пайдалануы шектеулі болуы мүмкін ақша қаражаты мен ақша қаражаты баламаларының мысалдарының біріне пайдалануы валюталық немесе қандай да болмасын өзге реттеу заңнамасымен шектелген қаражатты келтіруге болады.

№73.Еңбекақы төлемін талдау.

Еңбекақы дегеніміз қызметкердің орындалған жұмыс көлемі мен белгіленген еңбек шарты және лауазым нұсқауына байланысты төлем.еңбекақыны толеу мерзімдік, кесімді,аккордтық болып еңбекақыны толеу бөлінеді.

Еңбеканы есептеу табель бойынша жасалады , онда 5 немесе 6 кундік жумыс куніне карайды. Табельде ауырган кундер келмеген кундер саны жалпы қанша кун жұмыс істелінді сол корсетіледі.Табельге қарап еңбекақы толейміз.Еңбекақы толеміне талдау жасасақ ҚР салық кодексіне сәйкес әрбір қызметкер еңбекақысынан мына салымдар ұстап калады: зейнетақы толемдері 10 пайыз, жеке табыс салығы =(еңбекақы- пенсионка-1МЗП)*11%.

№74. НҚ-дың құнсыздануы және тозу есебі.

НҚ өндіріс процесіне ұзақ уақыт бойы қатыса отырып, біртіндеп тозады, яғни физикалық күштердің, техникалық және экономикалық факторлардың әсерінен өз қасиеттерін жоғалтады жіне дарамсыз күй кешеді. Тозу – бұл физикалық және моралдық сипатамаларын жоғалту процесі.

НҚ-дың физикалық тозуы олар пайдаланылған кезде жабдықтың бөлшектері мен тетіктерінің, ұйлер мен ғимараттардың құрылымдық элементерінің механикалық тозуына байл/ты, сондай-ақ темірдің тот басуына, ескіруіне, шіруіне ікеп соқтыратын табиғи-климаттық жағд/ң әсерінен басталады. Нәтижесінде нқ құнының бөлігі жоғалады. НҚ моралдық тозуы техникалық прогреспен, өндіріс әдістерінің жетілуі және жаңаруымен байланысты. Техника мен технологияны жетілдіру қолданыстағы нқ қатысты өндірісті арзандатығу мұмкіндік тудырады. Соған байл/ты пайдаланудағы нқ өз құнының бөлігін жоғалта отрып, құнсыздана бастайды.

№76. түгендеу және оның түрлері мен маңызы.

Түгендеу жұмысы міндетті түрде мынадай жағда/да жүргізіледі:

• Жылдық есеп беру (жыл аяғында) алдында (маусыммен жұмыс істейтін қайта өндіруші шаруа/қ субьетілері, сондай-ақ дайындаушы ж/е басқа да ұйымдар материалдар мен шикізаттарға ол-ң қалдығының азайған кезінде) түгендеу жұмысын жүргізе алады.

• Матер-қ құн-ды міндетті түрде түгендну матер-ға жауапты адамның ауысуына б/ты, ұрлық ж/е қиянат жасалғанда, сондай-ақ матер-қ құнд-р бұзылғанда, табиғи апат, өот болғанда,шаруа/қ субьектісі таратылғанда ж/е т.б.жағд/да жүргізіледі.

Түгендеу жүргізу үшін шару/қ субьектісі басшысының бұйрығымен орталық түгендеу комисиясы құрылады. Бұл комисияны шару/қ субьектінің басшысы н/е оның орынбасары басқарады. Соны мен қатар әр бір цех,бөлімше б/ша жергілікті түгендеу комисиясы құрылады.оның жұмысын орталық комисия ұйымд/п ж/е басқарып отырады.

№76. Инвентаризация, ее виды и значение. Инвентаризация является одним из методических приемов ведения бух. учета. С помощью инвентаризации устанавливается достоверность его показателей. В процессе хранения и отпуска товарно-материальных ценностей между фактическим наличием и данными бух. учета могут возникнуть разногласия, которые не поддаются повседневному учетные. Они могут быть из таких причин: в результате пересортицы, неисправности измеримых приборов, потери док-тов, ошибочных записей, злоупотреблений материально ответственных лиц но др. В связи с этим возникает объективная необходимость в таком способе, который бы обеспечил возможность взять на учет возможны разногласия между данными учета и фактическим наличием хоз. средств. Это достигается путем инвентаризации.

Инвентаризацию проводят для обеспечения достоверности данных бух. учета и ф.о.. Предприятия обязаны проводить инвентаризацию активов и обяз-тв, во время которой проверяются и документально подтверждаются их наличие, состояние и оценка. Объекты и периодичность проведения инвентаризации определяет владелец (руководитель) предприятия, кроме случаев, когда ее проведение является обязательным согласно действующему законодательству, а именно: перед составлением годовой бух. отч-ти; при передавании имущества гос. предприятия в аренду, приватизации имущества гос. предприятия; превращении гос. предприятия в акционерное общество; при изменении материально ответственных лиц; по решению судебно-следственных органов; при установлении фактов краж или злоупотреблений, порче ценностей; в случае аварий, пожаров, стихийного бедствия, ликвидации предприятия.

Периодическое проведение инвентаризации является не только средством уточнения показателей отч-ти, но и средством борьбы с злоупотреблениями материально ответственных лиц, а также упорядочивание складского хозяйства, поскольку при ее проведении одновременно проверяют состояние складских помещений, правильность хранения материальных ценностей, исправность приборов.

Инвентаризация фин. расчетов помогает уточнению расчетных отношений с дебиторами и кредиторами, укреплению расчетно-фин. дисциплины.

В зависимости от полноты охватывания проверкой средств хозяйства инвентаризацию разделяют на полную и частичную.

Полная инвентаризация предусматривает сплошную проверку всего имущества предприятия и состояния расчетов. Частичная инвентаризация охватывает отдельные виды средств (ден., готовую продукцию, запасы). Полная инвентаризация проводится, как правило, перед составлением годового отчета, а также в случаях, предусмотренных действующим законод-вом. Она дает наиболее полную информацию, однако не всегда целесообразная, поскольку трудоемкая и отвлекает значительное количество работников от основной работы.

За характером инвентаризации разделяют на плановых и внеплановых (внезапные). Плановая инвентаризация проводится за составленным планом в соответствии с разработанным графиком ее проведения (перед составлением годового отчета). Внеплановая инвентаризация проводится за распоряжением руководителя предприятия (по требованию органа, который проверяет, в случае пожара, стихийного бедствия и тому подобное). Самыми эффективными являются внезапные частичные инвентаризации, поскольку они повышают ответ-ть материально ответственных лиц за своевременное оприбуткування и списание материальных ценностей, правильность их хранения, предотвращают их злоупотреблением.

№77. Материалдық қорлардың қоймадағы және бухг-ы есеп.

Материалдар өздері сақталынып тұрған жері б/ша, яғни шару-қ субьектінің қоймасында және субьектінің бухгалтерияда есептелнеді. Материалдық қорлардың қоймадағы есебінің дұрыс ұйымдастырылуы ол-ң дұрыс сақталуына, қоймадағы жұмыстың дұрыс жүргізілуіне ж/е жұмыстың қалай қойылғандығына б/ты. Қоймадағы матер-қ қор-ң түрлері, соттары б/ша бөлек сақталуы тиіс. Материалдардың маркасы, сырты, көлемі, номенклатуралық №, өлшем бірлігі, сақталып тұрған материалдардың мөлшері ж/е т.б.көрсеткіштері картон – фанерге жазылып, материалдарға байланып н/е жапсырылып қойылады. Матер-ң бухг-да аналитикалық есебі сандық ж/е ақшалай өлшемде жұргізіледі.мұндай есепті ұйымд/ң көп қиындығына б/ты бухг/да аналитикалық есепті ұйым/у жұмысы үзідікі жетілдіріп келеді. Жалпы бухг-да матер-дың әр номенклатуралық №-не бөлек карточка ашылады. Матер-дың кіріс есептелуіне, босатылуына жасалған әр құжат деректері тиісті карточка жазылуы керек.