3) «Тіршілік қауіпсіздігі» пәнінің міндеті қандай? ақ және тж құрылымы, қызметі

Қауіпті жағдайларды зерттеу, анықтау, оларға баға беру: қауіпті және зиянды факторлардан қорғану және оларды жою жолдарын үйрету: болашақ мамандарға сыртқы ортамен қауіпсіз өмір сүру жөнінде жаңа сана-сезім қалыптастыру. ТЖ жағдайларда адамдардың өзін-өзі ұстау және саналы шешім қабылдауға үйрету.

Міндеті:

• қауіпті жағдаларды зерттеу, анықтау, оларға баға беру;

• қауіпті және зиянды фаторлардан қорғану және оларды жою жолдарын уйрету;

• болашақ мамандарға сыртқы ортамен қауіпсіз өмір сүру жөнінде жаңа сана-сезім қалыптыстыру;

• ТЖ жағдайларда адамдардың өзін өзі ұстау және саналы шешім қабылдауға уйрету;

Болашақ мамандарды өмір тіршілігіне қауіпсіз және зиянсыз жағдайларды жасау жөнінде теориялық білім және практикалық дағдымен қаруландыру.

Адамзаттың қоршаған ортамен (табиғи, өндірістік, тұрмыстық) қауіпсіз қатынасын қамтамасыз етуде төтенше жағдайлардан қорғануда барлық білім жиының біріктіру.

Қоршаған ортаның негативті факторларының адамның физиологиялық күйіне әсерін, шығу тегі мен мәнін білм жетістігіне сүйіне отырып тереңірек оқыту, қауіптерді сандық және сапалық жақтан талдау.

Тіршілік қауіпсіздігінің принциптері мен жалпы стратегиясын болжау, әр түрлі экспериментальды оқиғалар мен аурулар кезінде сауатты шешім қабылдай білу.

ТҚ нормативті және құқықтық базасымен танысу, ТЖ дайындық, қорғаныс және тж зардаптарын жою жүйесімен танысу, азаматтық қорғаныспен бірігіп халыққа алғашқы медициналық жәрдем беруге, әр түрлі шаруашылыққа көмек көрсетуге үйрету

Жеке бастың және айналадағы адамдардың қауіпсіздігіне жауакершілікпен қарау, зерделі көзқарас қатынасын қалыптастыру.

Қоршаған ортаның зиянды, қауіпті факторларын ажыратып оған баға беруіне дағдылану

Олардан қорғануға және зардаптарын жоюға үйрету

Өмір тіршілігіне қауіп төнгенде өз өзіне және басқаға көмек көрсету жолдарын үйрету.

Азаматтық қорғаныстың төтенше жағдай кезінде халықтың тіршілігін қамтамасыз етудегі орны мен міндеттері. Азаматтық қорғанысы халықты экономиканы, республика аумағы осы заманғы зақымдағыш факторларын, сондайақ зілзаладан, ір авария мен апаттардан қорғау мақсатындағы жалпы мемлекеттік шараларының құрамдас бөлігі болып табылады. Азаматтық қорғаныстың орны мен ролі елдің геосаяси жағдайын, шектес мемлекеттермен және алып державалармен саяси қарым-қатынасының жай-күйін, экономикасының даму деңгейін, әскери доктрина мен әскери іс саласындағы мемлекеттік саясатын анықтайды. Азаматтық қорғаныстың төтеншежағдайда халық тіршіліін қамтамасыз етудегі негізгі міндеттері: «Азаматтық қорғаныс туралы» ҚР Заңында анықталған. Азаматтық қорғанысты ұйымдастырудағы жүйеде негізгі буын болып табылатын шаруашылық объектілері маңызды. Шаруашылық объектілерінде АҚ барлық шараларының негізі қаланыды, мұнда соғыс уақытында жұмысшылар мен қызметшілерді қорғау объектілер жұмысының тұрақтылығын қамсыздандыру, құтқару өзге де кешенді шаралар жүргізіледі.

АҚ құрамалары ұйымдарда, аудандарда, қалаларда, облыстарда аумақтық-өндірістік принцип бойынша құралады. Аумақтық және объектілік б.бөлінеді. Аумақтық құрамалар аудандарда, қалаларда, обл құралады және тиісті АҚ бастығына бағынады. Объектілік құрамалар тұрғылықты жері бойынша меншікті нысанына қарамастан ұйымдарда құрылажды. АҚ және ТЖ қызметтерінің құрамалары – халық тіршілігін қамсыздандыру, аывариялық құтқару және шығу қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу, құтқарту құрамаларын күшейту мен іс әрекеттерін жан жақтыв қамсыздандыру үшін құрылады.

Адамдардың қауіпсіздігін қамсыздандыру бейбіт ж/е соғыс уақытындағы ТЖ жағдайында халықты қорғау б/ша республикамызда жүргізілетін барлық шараларджың аса маңызды мақсаты б.т. ТЖ ескерту ж/е іс әрекеттер жөніндегі республикалық жүйенің өзіне жүктелген міндеттерді орындауға даярлығы түпкілікті нәтижеде оның осы мақсатқа жету қабылетін анықтайды. Қазіргі уақытта адамзаттың алдында соғыс қатерінен басқа ғаламдық қауіп – экологиялық апат қаупі өткір тұр: ауа ластанған, өзендер мен көлдер қышқылды жауындармен уланған, топырақ бүлінуде, ормандар құруда, өсімдіктер мен хайуанаттардың жекелеген түрлері жоюлыда. Адам өміріне қауіпті заттарды пайдаланатын ж/е өндіретін объектілер бір жерге шоғырлануда. Бұл объектілердегі авария салдарын осы заманғы зақымдау құралдарын қолдану салдарымен салыстыруға болады. Республика аумағында атом энергетикасы, химия өнеркәсібі объ/лерімен өзге де объ/лер орналасқан, мұндағы авариялар үлкен адам құрбандықтарымен, материалдық залалмен қатар елеулі экономикалық салдарға да ұшырату мүмкін. Осы жағдайлар мемлекеттік, әскери ж/е шаруашылық органдары тарапынан АҚ мәселелеріне, халықты сенімді қорғау мен шаруашылық объ/рін сақтау, басқару жүйесінің мүлтіксіз жұмыс істеуіндегі жөніндегі міндеттерді шешуде жаңа ұстанымдарды қажет етеді. Бейбіт уақыттағы ықтимал ТЖды , сондай ақ осы заманғы зақымдау құралдарының даму бағыты мен оларды қолдану туралы көзқарастарды ескере отырып халықты қорғаудың негізгі принціптері мен әдістьерін іске асыру халықтың сенімді қорғалуын дәйекті көтеруді қамтамасыз етеді.

4) Қауіпті аурулар және олардан қорғану (ВИЧ\СПИД, ЖЖБА, туберкулез)

ВИЧ инфекциясын қалай жұқтыруға болады.

«ВИЧ» дегеніміз - бүгінгі күні халықты әлемдік деңгейде алдаудың ең ірісі. Жалпы, бұл кітаптың беттерін парақтап отырсаң, «нашақорлар неге СПИД-пен ауырады?» деген сұраққа да жауап бар. Мысалы есірткі - иммундық клетка үшін қауіпті. Яғни жүйе вирустан емес, есірткіден зақымданады. СПИД проблемасына арналған ғылыми жұмыстармен 15 жылдан бері айналысып келе жатқан патологоанатом Владимир Агеев «ВИЧ инфекциясын жұқтырған» деген диагнозбен есепте тұрғандардың ішін жарып көргенде, олардың нашақорлар болғанын, негізінен гепатит пен туберкулезден қайтыс болғанын анықтаған. Бұлардан әлгі айтылған ВИЧ-тің ізі табылмаған, ал шынына келгенде кез келген вирус ағзада өз ізін қалдыруы керек еді. Оңтүстіктің ғана емес, республикамыздың барша жұртшылығын дүр сілкіндірген ВИЧ инфекциясы ауыздықталып келеді деп сеніммен айтуға болады. Бүгінде олардың ұзын саны 81-ге жеткенімен, өсуі тоқтады. СПИД-ке қарсы күрес орталығының бас дәрігері Наталья Бабинаның айтқанындай, 2006 жылдың 6 шіл­десінен бері осы дертті жұқтыруы мүмкін делінген 62276 адам ВИЧ инфекциясы тек­серуінен өткен. Оның 32006-сы жүкті аналар. Орталыққа қан өткізетін 238 донордың 231-і тексерілген. Ал 7-уіне облыстан тысқары және басқа республикаға қоныс аударғандықтан қолдары жетпепті.ВИЧ инфекциясының сауатты жұмыстардың арқасында тоқтам алғанын жақсылыққа балағанымызбен, іс бітті деп аяқты кеңге салып отыруға болмайды.Біріншісі — ықтимал және тәуекел факторларын анықтау. Екінші бағыт — ВИЧ инфекциясының облыстық емдеу мекемелеріне таралуына жол бермеу, үшіншісі — осы дертке шалдыққан балалар мен олардың ата-аналарына психоәлеуметтік реабилитациялық жәрдемді үздіксіз ұйымдастыру болмақ. Облыс әкімі Өмірзақ Шөкеев жақсы ұсынысты қабыл алып отыр. Сонымен қатар, инфекция зардабын тигізген балалардың алды осы мемлекетке емделуге баратын болды. Дертті балалардың басым көпшілігі өз үйінде дәрігерлердің тікелей бақылауымен антиретровирустық емін жалғастыруда. Біразы ауруханаларда стационарлық ем қабылдайды. 18 бүлдіршін Алатау санаторийінде демалып, емін әрі қарай алуда.Штаб отырысында облыстық ішкі саясат департаментінің директоры Бахадыр Нарымбетов ВИЧ/СПИД инфекциясына байланысты облыста ақпараттық түсіндіру жұмыстарының денсаулық сақтау және профилактика жүйесінде қалай жүріп жатқанын толық талдап берді.

ВИЧ инфекциясының адамға жұқпайтын жолдары.

ВИЧ инфекциясын жұқтыратын сұйықтықтарды атаңыз. Қазақстанда ВИЧ/СПИД ауруының алдын алу жұмыстары 10 жылдан бері жүргізіліп келеді. Бірақ, осыған қарамас­тан, өкінішке қарай біздің елімізде де ВИЧ позитивті адамдардың саны жыл сайын ұлғайып бара жатыр. Осы уақытқа дейін халықтың арасында бұл ауру тек моральдық азғындаған адамдарда ғана болады деген түсінік қалыптасып келді.

---------.Гепатит А және гепатит В,С жұқтыру жолдары.Вирустық гепатит жалпы уландыратын және негізінен бауырды зақымдайтын жұқпалы ауру.Вирустық гепатит термині екі негізгі нозологиялық жеке түрді А вирустыгепатиті(жұқпалы гепатит) В вирустық гепатитін ( сары су гепатиті) біріктіреді.А вирусы ішіһек жұқпалысы,дәрет шығару жолдары арқылы сырқат адамнан сау адамға өтеді.В вирусы аурулардан сау адамдарға қан құю кезінде ,жұқпалы ауру тараған кезде және жеткіліксіз зарарсыздандырылған ине мен аспаптарды пайдаланған хирургиялық емдеу кезінде беріледі. А вирусы гепатиті кезінде қоздырғыш қара тер арқылы бөлінеді.Вирустың нәжістегі шамалы көлеміинкубациялық мерзімнің аяғында және сары ауру таралатынмерзім бойында байқалады.бұл уақытта аурулар төңіректегі адамдар үшін өте қауіпті.Сары аурудың пайда болуымен нәжістегі вирусты байқау өте қиын.Қанда А гепатиті вирусын аурудың алғашқы белгісі пайда болғагға дейін 2-10 күн ішінде байқауға болады.В гепатитімен ауырғандарда вирус қанда жинақталады.Вирус сары суда аурудың клиникмлық белгілері пайда болғанға дейін(25-45күн) байқалады. А вирусты гепатиті сары ауру алдындағы мерзім кезеңінде аурулардың жартысы тұмауға ұқсас нұсқа түрінде өтеді,жиспепсикалық және астноветативтік нұсқалар сирек қолданылады.а гепатиті сары ауру тараған кезінде кілегейлік ұабыұтардың артынша терінің өзгеруі байқалады.сары аурудың қарқыны апта бойына өседі,дене температурасы қалыпты,әлсіздік,ұйқы басу т.б ьайқалады.в вирустық гепатиті кезінде сары ауру кезеңі әдеттегідей ұзақ,клиникалық белгілердің ашық және тұрақты көрінісімен сипатталады.

ЖЖБА.Жыныс жолымен берілетін қауіпті ауруларды атаңыздар,олардың т.б.жұғу жолдарына мысал келтіріңіздер.Жыныстық аурулардың жер бетінде жиі кездесетін үш түрін бөліп жеке қарауға болады.Спид-жиырмасыншы ғасырдың о басы.Бұл дерт бүкіл жер бетін басып келеді. Себебі біздің организмімізде микроптардың әсеріне қарсы тұра алатын қорғаныс жүйесі иммунитет бар.Организмнің иммунитеттік жауап қызметі нерв жүйесі және ішкі секреция бездері жүйелерінің басқаруы мен атқарылатын түрлі биохимиялық реакциялар арқылы орындалады.Микроптардың ауру қоздыруына қажетті бірден бір шарт адам организімінің әлсіреуі оның қорғансыз қалуы.Басқаша айтқанда организмге иммунитет жетіспеушілігі пайда болады.Дүниежүзілік Денсаулық сақтау министірлігі өкілетінің 1989ж 5қантардағы жер жүзінде 1986жылдың 31желтоқсанына дейін спид ауруы 142 елде тіркелгені айтылған. Спидті қоздыратын вирустың таралу жолдары.Зақымданған адам организіміде вирус қанның лимфоцитімен қан туйерлері пайда болатын органдарда өсіп өнеді. Мерез (сифлис)-оте ауыр адам организімінің кез келген органын бұзатын тұқым қуалау арқылы берілетін созылмалы ауру.Бұл аурудың әр түрлілігі және байқалуы танқаларлық.Мерез қоздырғышы-бұл микроп сыртқы түрімен 8-12оралымды спиральды еске түсіреді.Ол төменгі температураға ,ылғалға өте төзімді,бірақ дағдылы ортада қышқылда тез өледі.Қоздырғыш тек адамға ғана әсер етеді.Ол тері және жыныс органынын шырышты қабығы және ауру адам ,оның қолданған заттары арқылы жұғады.Ең жиі жұғатын жолы жыныстық қатынас арқылы.Мерез бен зардап шегетін екі қабат әйел міндетті түрде өз баласына жұқтырады,Балаға төрт ай толғанда бала мен ананың қан жүйесі біріккен сәттен ,ауру жұға береді.Аурудың алғашқы даму кезеңі 3,4аптаға созылады.Ал кейбір адамдарда бұл уақыт қысқа да ұзақ та болуы мүмкін.Сондықтан әртүрлі уақыт ауруды дәл анықтап айтуға өз қиындығын туғызады.Өзіне ауру жұқтырғанын білмеген адам басқалармен де жыныстық қатынасқа түсе беруі мүмкін.Сөйтіп ауру таратудын көзіне айналады

Жыныс жолымен берілетін аурулардан қорғану жолдары.СПИД адамзат алдында тұрған қиын да жаңа проблема.Сондықтан осы аурумен күресте барлық ғылыми күштерді жұмылдыру керек және халықаралық қатынастарды жүогізу керек.Бұл СПИД ке қарсы дәріні немесе вакцинаны жасаудың бірден бір жолы.СПИД адамзат өміріне өте ұатерлі ауру.СПИД тен қорғану үшін біріншіден ,әлеуметтік,мемлекеттік және халықаралық шаралар ұйымдастыру керек.Екіншіден,жеке адамды қорғауға бағытталған шаралар жүргізілуі тиіс.Ауру адамның сау адамға ауру тарату мүмкіншілігін тежеп,оған жол бермеу.

Туберкулезбен ауырып қалғанын адам қандай симптомдар арқылы біледі. Туберкулез созылмалы ауру.Ол әр түрлі органдарға жайылуы мүмкін.Оларда ұсақ будырмақтар,латынша туберкулдер апйда болады,аурудың туберкулез атауы осыдан шыққан.Туберкулез адамның ең көне ауруларына жатады.Туберкулез кезінде көбінесе тыныс органдары зақымдалады.Өкпе адам тыныс алатын ауаның үлкен көлемімен қатар ауру таратқыш микроорганизмдермен ұдайы байланысқа түседі.Жұтылған ауа жыпылықтағыш эпителиямен тұрақты қозғалыста болатынкірпіктік клеткалармен жабылған ауа жолдарында тазаланады.Адамда,жануарларда болатын жұқпалы ауру.Зақымданған адам мүшесінде уақ төмпешіктер пайда болады.Туберкулездің ашық түрімен ауыратынадам қақырықпен күніне 15-20 млн. Қоздырғыштар бөледі.Қоздырғыштар жөтелгенде екі метрге дейн қашықтыққа,түшкіргенде тоғыз метр қашықтыққа дейін ұшады.Туберкулездің өкпе,жілік және омыртқа,буын және сол сияқты түрлері болады.Туберкулезбен күрестің ең тиімді жолы алдын алу.Біріншіден,халықты жаппай флюорографиялық тексеруден өткізіп тұру.Екіншіден,бұрынғы туберкулезбен ауырған адамдарды тексеруден өткізіп,бақылауда ұстау. Ашық түрлі туберкулезде алғашқы және қорытынды зарарсыздандыруды жүргізеді.Алғашғы зарарсыздандыруды ұйымдастыратын да,бақылайтын да туберкулез диспансері.Аурудың киім кешегін жуатын жерге өткізбейді.Киімдерді,ойыншықтарды,кілемдерді,кітаптарды ыстық үтікпен үтікпен үтіктеп,шаңсорғышпен шаңын жинайды.Бөлмелерде күнде ылғалды жанау керек.Еденді жууға екі пайызды сабын,сода ерітіндісімен жуады.

Туберкулез ауруының адамға жұғу жолдарын атаңыздар.

.Жөтелген кезде қақырықтың ұсақ тамшылары екі метрге,ал түшкіргенде тоғыз метрге жетеді