10.Берілгені:

М=400

Депомирлеу коэфиценті-0,7

R(резерв)=70

Табу керек: МВ=?

Жауабы:

MB=Cu+Re

Cu=cr*D

D=M/cr+1=400/0,7+1=235

Cu=0,7*500=1647

MB=Cu+Re=1647+70=1717

11.Берілгені:

D=4000

R=2000

rr=0,5

cr=0,8

Депозиттер бойынша % мөлшерлемесі 20%

Табу керек: Бағалық қағаздар бағамы

Жауабы:

БҚБ= Девидент/депозит бойынша %

БҚБ=4000/20=200

12..Берілгені:

Міндетті резерв нормасы-20

Қолма-қол ақша-250млрд.теңге

Депозит-10

Табу керек: Ақша мультипликоторы.

Жауабы:

Депомирлеу коэф-ті =250/10=25%

m=cr+1/cr+rr

m=0,25+1/0,25+0,2=2,77

Ақша базасының а теңге өсуі ақша массасын

2,77 есе рет өсіреді.

Ақша мультипликаторы депозитке қарағанда аз

болады.

13.Міндетті резерв нормасы (rr) 20%, коммерциялы

банк мемлекеттің 5%-н артық резерв ретінде сақтап отыр.

Егер де депозиттер көлемі 85000 тг. болса, банк несие

беру үшін қалай ең жоғарғы чекті соманы пайдалана алады?

Жауабы:

R=20%+5%=25%

D=85000

85000-100%

x-25%

x=21250

R=21250

85000-21250=63750

63750-осы ақшаны банк несиеге бере алады.

14.Мәмілеге арналған әр доллар жылына 5 рет айналып, аяғанда соңғы тұтынуға арналған тауарды сатып алуға жұмсалады делік. ЖҰӨ атаулы көлемі 2500 млрд. теңгені құрайды.

А) мәмілеге арналған ақша сұранысының мөлшері қанша?

Б) (а) сұрағына жауапты пайдалана отырып, кестедегі әрбір пайыз мөлшерлемесіне сәйкес жалпы сұраныс көлемін табыңдар:

Пайыздық қойылым (%)	Ақшаға сұраныс көлемі
	Активтер бойынша	Жалпы
16	30
14	60
12	90
10	120
8	150
6	180
4	210

В) Егер ақша ұсынысы 620 млдр. теңге болса, пайыздық тепе-теңдік мөлшері қанша?

Жауабы: А) 500 млрд. тг.; Б) кестеде берілген; В) 10%;

Пайыздық қойылым (%)	Ақшаға сұраныс көлемі (млрд. тг.)
	Активтер бойынша	Жалпы
16	30	530
14	60	560
12	90	590
10	120	620
8	150	650
6	180	680
4	210	710

15.Коммерциялық банктің резерв сомасы 39 млн. теңге, ал депозиттер көлемі 9,8 млн. теңге. Дипозиттегі міндетті резерв нормасы 28%. Егер банк өзінің барлық артық резервтеріне несие беретін болса, ақша ұсынысы қалай өзгеруі мүмкін?

Шешуі: 20%-дық резервтеу нормасында міндетті резервтер

Rr= 9,8 * 0,28 = 35 млн. теңге;

Бұдан шығатын артық резервтер мынаған тең:

Re = 39 – 35 = 4

Егер олардың ьарлығы несие беруге жұмсалса, онда қосымша ақша ұсынысы келесідей болады:

Δ М = 4 * (1/0.28) = 14,3 млн.тг

Бұл жағдайда біз тек банктік мультипликаторды ғана (1/rr) қолдана аламыз. Себебі бізде ақша базасы және қолма-қол ақшаның дипозиттерге қатынасы туралы мәліметер жоқ. Алынған сома ақша ұсынысының ең жоғары шегі қаншаға артуы мүмкін екенін қөрсетеді.

Жауабы: 14,3 млн. тг

Ашық экономика

ЕСЕП №1

Экономика төмендегідей мәліметтермен сипатталған:

1)Тауардың экспорты 19650 $

2)Тауардың импорты 21758 $

3)Мемлекет азаматтарының пайыз түріндегі шетелдік инвестициялардан табатын табыс мөлшері 3621 $

4)Мемлекет шетелдік инвесторларларға пайыз түрінде табыс төлейді 1394 $

5)Мемлекет азаматтарының туризмге шығындары 1919 $

6)Мемлекеттің туризмнен алатын табысы 1750 $

7)Мемлекеттің біржақты трансфертттері 2388 $

8)Мемлекеттен капиталдың кетуі 4174 $

9)Мемлекеттен капиталдың түсімі 6612 $

Осы мәліметтерді қолданып,ағымдағы шоттың айырмасын,мемлекеттің қаржылық шотын және төлем балансын есептеңдер.

ШЕШУІ:

Ағымдағы шоттың айырмасы = ( Тауар экспорты + туризм қызметінің экспорты + шетелден келген факторлық табыс )- ( тауар импорты + қызмет көрсету импорты + шетелдік инвесторларға пайыздық төлемдер + біржаөты трансферттер ) = (19650+1750+3621) – (21758+1919+1394+2388) = -2438 $

Капитал шотының айырмасы = (капитал түсімі - капитал кетімі) = 6612-4174=2438 $

Төлем балансының айырмасы =Ағымдағы шоттың айырмасы +Капитал шотының айырмасы= -2438=2438=0

ЕСЕП №2

Экономикада келесі мәліметтер берілген:

Sp=-50+0.2 (Y-T)-жеке сектордың жинақ ақшасының функциясы

I=100-5R-инвестиция функциясы

Тұтыну шығындары 530,пайыз қойылымы 7 %,бюджет артықшылығы

BS=10

Ағымдағы операциялар шотының айырмасын табыңыз

ШЕШУІ:

I=100-5*7=100-35=65

Sn=Sp+Sg

Sn-ұлттық жинақ; Sp-жеке жинақ; Sg-мемлекеттік жинақ

Sg=BS=10

Sp=Y-T-C

Sp=-50+0.2 (Y-T)

C=50+0.8 (Y-T)

530=50+0.8 (Y-T)

Y-T=530-50/0.8=600

Sp=600-530=70

Sn=70+10=80

Ағымдағы операциялар шотының айырмасы=-(I-Sn)=Sn-I= 80-65=15

ЕСЕП №3

Төменде ағылшын фунт стерлингіне сұраныс кестесі берілген:

Фунт бағасы (долл)	2	2,1	2,2	2,3	2,4	2,5
Фунтқа сұраныс көлемі	200	190	180	170	160	150

А)Ұлыбритания елінің Үкіметі валюталық бағамды 1фунт стерлинг= 2,40 $ деп бекітті делік.Ал бұл деңгейдегі ұсыныс көлемі 180млн. Осы кезде Ұлыбритания Үкіметі фунтты сату керек пе не сатып алу керек пе?Сату керек болса қандай көлемде?

Б)Бұл жағдайда Ұлыбритания Орталық банкінің ресми резерві кандай болады?

ШЕШУІ:

А)Ұлыбритания елінің Үкіметі бекіткен бағамда фунтқа деген сұраныс көлемі 180 млн.-нан 160 млн.ға өзгереді.Сондықтан Ұлыбритания Орталық банкі 180млн.-160млн.=20млн.артык фунтты сатып алу керек.

Б)Ұлыбритания Орталық банкінің ресми резервтері азаяды,себебі олар ұлттық валютаны долларға айырбастау үшін сатып алып отыр.

ЕСЕП №4

Төменде А елі мен басқа елдердің арасындағы ішкі экономикалық операциялар берілген:

1)А елінің тауарлар мен қызметтерінің экспорты 120

2)А елінің тауарлар мен қызметтерінің импорты 100

3)Шетел фирмаларынан А елінің резиденттерімен сатып алынған құнды қағаздар 50

4)А еліне басқа елден аударылған ақшалай аударымдар 30

5)Құнды қағаздарды А елінің шет елге сатуы 60

6)А еліндегі алтынның импорты 60

А елінің төлем балансын құрыңыз.

ШЕШУІ:

А елінің төлем балансы

Статьялар	Дебет (Шығын бойынша)	Кредит (табыс бойынша)
	млн.долл
импорт	100
экспорт		120
құнды қағаздарды сатып алу	50
құнды қағаздарды сату		60
ақша аударымдары		30
алтынның импорты	60
барлығы:	210	210

ЕСЕП №5

Экономикада келесі мәліметтер берілген:

1)Ағымдағы операциялар балансы=50

2)Капитал шотының балансы=-60

3)Ресми резервтер=+10

Берілген жағдайда төлем балансының пассиві немесе активі бар ма?

ШЕШУІ

Төлем балансының айырмысы = Ағымдағы шоттың айырмасы +Капитал шотының айырмасы=50-60+10=0

Капитал шотының тапшылығы Орталық банктің ресми валюталық резервтерін төмендету арқылы каржыландырған.Төлем балансы нөлдік айырмаға топтастырылған.

Жиынтық ұсыныс және сұраныс

1. Жиынтық ұсыныстың қисығын құрыңыз, егер өндіріс

функциясы Q=5LK, еңбекке сұраныс L^d=20-4w/р, еңбек

ұсынысы L^s=6w/p, k=3 деңгейінде тіркелген болса:

20-4w/p=6w/p 20-4*2/p=6*2/p

-20=-10w/p 20=12/p+8/p

W=2p 20p=20

P=1

L^d=20-4w/p=20-4*2/1=12 Q^d=5LK=5*12*3=180

L^s=6w/p=6*2/1=12 Q^s=5LK=5*12*3=180

2.Келесі мәліметтер берілген: жиынтық ұсыныстың қисығы

құрыңыз, егер өндірістік функциясы Q=9LK^0,1, еңбекке

сұраныс L^d=90-5w/2p, еңбекке ұсынысы L^s=5w/4p, k=4 деңгейінде тіркелген болса:

L^d=L^s

90-5w/2p=5w/4p 90=15w/4p

-5w/2p-5w/4p=-90 90=15*24/4p

(-10w-5w)/4p=-90 360p=360

-15w/p=-360 p=1

W=24p

L^d=90-5*24/2=90-60=30 Q^d=9LK^0,1

L^s=5w/4p=5*24/4=120 Q^d=9*30*4^0,1≈310,14856≈310

L^d<L^s

30<120

3. Кестеде жиынтық ұсынысты сипаттайтын мәліметтер берілген: табу керек

1. Кейнстік кесіндідегі ЖҰӨ көлемі қалай өзгереді?

2. Классикалық кесіндідегі ЖҰӨ көлемі қалай өзгереді?

3. Аралық кезіндегі ЖҰӨ көлемі өзгере ме?

Баға деңгейі	Нақты түрдегі ЖҰӨ
120	2200
180	2000
160	2000
220	1800
310	1600
350	1400
360	1200
380	1000

1)ЖҰӨ=(2200+2000+2000+1800+1600+1400+1200+1000)/8=13200/8

=1650

Жауабы:

1. 1000-1200 – Кейнс

2. 1400-2200 – аралық

3. 2200-ден жоғары – классикалық

4. Тұтынуға шекті бейімділік 2200, тұтыну өзгерісі – 1000.

С=800

I=50%

G=450 болса, салық көлемін тап:

Берілгені: Шешуі:

MPC=2200 Y=C+I+G

C₁=800 Y=1800+50+450=2300

C₂=1000 C₀=C₁+C₂=1800

I=50% MPC=∆C/∆(Y-T)

G=450 MPC=1800/∆(2300-T)

т/к: Т-? 22=1800/(2300-∆T)

5060-22∆T=1800

-22T=1800-5060

-22T=-3260T≈148,18

5. Келесі жиынтық берілген:

Егер өндіріс фунциясы Q=2,5L^0,5K^0,25, k=2

Еңбекке сұраныс L^d=45-20w/3p

Енбекке ұсыныс L^s=30-15w/3p

Шешуі: Q^d=Q^s

45-20w/3p=30-15w/3p Q^d=45-20w/3p

-20w/3p+15w/3p=30-45 Q^d=45-20*9p/3p

-5w/3p=-15 Q^d=45-60=-15

-5w=-45p Q^s=30-15*9p/3p

W=9p Q^s=30-45=-15

Q=2,5*L^0,5K^0,25

Q=2,5*(-15)^0,5*2^0,25=2,5*3,87*1,189≈11,503575≈12

Жауабы: Q=12

6. Жиынтық сұраныстағы күрт өзгерістер:

М – ақша массасы-198тг шешуі:

Р – баға-55тг k=1/V

V – жылдамдық-15 M/P=kY

Табу керек: Y-?

Өндірістің кез келген берілген көлемі

мәнінде төмендеуі k-ң төмендеуін және

V-ң жоғарылауын туғызады.

M/P=kY k=1/15

198/55=1/15*Y

Y=198*15/15=594/11=54

7. Тепе-теңдік баға деңгейі мен экономика үшін шығаруды табыңыз:

1. С=30-15р, I=40, G=25, Q^s=6+2p

2. G=35-ке дейін өссе, өндіріс көлемі мен баға деңгейіне не болады?

Шешуі:

1. Y=C+I+G=30-15p+40+25=95-15p 2. Y=C+I+G=30-15p+40+35=105-15p

Y=Q^d 105-15p=6+2p

Q^d=Q^s 17p=99

6+2p=95-15p p=5,82

15p+2p=95-6

17p=89

P=5,24

Егер G өссе, баға көтеріліп, өнім көлемі азаяды.

8. Кестеде жиынтық сұраныс функциясының 3 варианты берілген.

Баға деңгейі	Нақты ЖҰӨ көлемі
	1	2	3
250	1400	1900	400
225	1500	2000	500
220	1600	2100	600
175	1700	2200	700
150	1800	2300	800
125	1900	2400	900
100	2000	2500	1000

AD₁, AD₂, AD₃-?

P_{тепе тең}-?

P=1225/7=175

1. ЖҰӨ=(1400+1500+1600+1700+1800+1900+2000)/7=1700

2. ЖҰӨ=(1900+2000+2100+2200+2300+2400+2500)/7=2200

3. ЖҰӨ=(400+500+600+700+800+900+1000)/7=700

9. Келесі жиынтық берілген:

Егер өндіріс фунциясы Q=4,5L^0,5K^0,3, k=2

Еңбекке сұраныс L^d=55-25w/3p

Енбекке ұсыныс L^s=40-20w/3p

Шешуі: Q^d=Q^s

55-25w/3p=-40-20w/3p Q^d=55-25w/3p

-20w/3p+25w/3p=40-55 Q^d=55-25*9p/3p

-5w/3p=-15 Q^d=55-75=-20

-5w=-45p Q^s=40-20*9p/3p

w=9p Q^s=40-60=-20

Q=4,5*L^0,5K^0,3

Q=4,5*(-20)^0,5*2^0,3=4,5*4,47*1,23≈24,74145≈25

Жауабы: Q=25

10. Келесі мәліметтер берілген: жиынтық ұсыныстың қисығын құрыңыз,

егер өндірістік функциясы Q=7LK^0,3, еңбекке сұраныс L^d=70-10w/2p,

еңбекке ұсынысы L^s=10w/4p, k=2 деңгейінде тіркелген болса:

L^d=L^s

70-10w/2p=10w/4p 70=20w/4p

-10w/2p-10w/4p=-70 70=20*28/4p

(-20w-10w)/4p=-70 280p=560

-10w/p=-280 p=2

W=28p

P=56

L^d=70-10*56/2*2=70-140=-70 Q^d=7LK^0,3

L^s=10w/4p=10*56/4*2=70 Q^d=7*70*2^0,3≈603,26≈603

L^d<L^s

-70<70

11. Жиынтық ұсыныстың қисығын құрыңыз, егер өндіріс функциясы

Q=8LK, еңбекке сұраныс L^d=30-2w/р, еңбек ұсынысы L^s=4w/p, k=5

деңгейінде тіркелген болса:

30-2w/p=4w/p 30-2*5/p=4*5/p

30=6w/p 30=10/p+20/p

W=5p 30p=30

P=1

L^d=30-2w/p=30-2*5/1=20 Q^d=8LK=8*20*5=800

L^s=4w/p=4*5/1=20 Q^s=8LK=8*20*5=800

12. Тепе-теңдік баға деңгейі мен экономика үшін шығаруды табыңыз:

1. С=25-10р, I=35, G=20, Q^s=3+p

2. G=30-ке дейін өссе, өндіріс көлемі мен баға деңгейіне не болады?

Шешуі:

1. Y=C+I+G=25-10p+35+20=80-10p 2. Y=C+I+G=25-10p+35+30=90-10p

Y=Q^d 90-10p=3+p

Q^d=Q^s 11p=87

3+p=80-10p p=7,9

10p+p=80-3

11p=77

P=7

Егер G өссе, баға көтеріліп, өнім көлемі азаяды.

13. Қысқа мерзімде AS қисығы Y=2000 түрде келтірілген, ал қысқа мерзімде AS қисығы P=1,0 болады.

AD қисығы Y=2,0*M/P, теңдігі берілген, бұл жерде М=1000.

Баға шогы нәтижесінде AS қысқа мерзімде P=1,25 болады. Шоктан кейінгі қысқа мерзімді тепе-теңдік координаттарын анықта.

Шешуі:

1. 2,0*1000/1,0=2000, баға шогынан кейін

2. 2,0*1000/1,25=1600

Y=1600, P=1,25

Нәтижесінде баға өскен соң, өнім көлемі азайды.

14. Экономика ұзақ мерзімді тепе-теңдікте AS вертикальді Y=2800, ал қысқа мерзімде P=1,0, AD мына теңдікпен берілген Y=3,5*M\P, M=800.

Жағымсыз бағаның шогы болады, нәтижесінде P=1,4 қысқа мерзімде, өсті. Ал өнім көлемі Y=2500 ұзақ мерзімде, төмендеді.

Табу керек: Y пен P жаңа тепе теңдігі (ұзақ және қысқа мерзімде), Ұлттық банк экономикаға араласпайды, яғни AD өзгермейді?

Жауабы: шоктың нәтижесінде баға 1,4-ке дейін көтерілді, қысқа мерзімді жиынтық ұсыныс қисығы жылжыды: Y=3,5*800/1,4=2000.

Ұзақ мерзімде: 2500=3,5*800/р, р=1,12

Қысқа мерзімде: Y=2000, P=1,4

Ұзақ мерзімді: Y=25006 P=1,12.

15. Келесі жиынтық берілген:

Егер өндіріс фунциясы Q=1,5L^0,2K^0,5, k=3

Еңбекке сұраныс L^d=50-10w/3p

Енбекке ұсыныс L^s=35-5w/3p

Шешуі: Q^d=Q^s

50-10w/3p=-35-5w/3p Q^d=50-10w/3p

-5w/3p+10w/3p=35-50 Q^d=50-10*9p/3p

-5w/3p=-15 Q^d=50-30=20

-5w=-45p Q^s=35-5*9p/3p

w=9p Q^s=35-15=20

Q=1,5*L^0,2K^0,5

Q=1,5*20^0,2*3^0,5=1,5*1,82*1,73≈4,7229≈5

Жауабы: Q=5

1.Берілгені:

K= 1/ V

M (ақша массасы)- 198ж Шешуі:

Р (баға) – 55тг

V- (жылдамдық )– 15 m/p= ky 198 / 55= 1/15

Y-? 198/55=y/15

Y= 198 * 15/55= 726