2.3.5. Деңгейді бөлудің бағасын анықтау

Теодолиттің цилиндарлік деңгейінің бөліну бағасын анықтау олардың дәлдігі паспорттық мәнге сәйкес келетінің айқындау үшін қажет (ампула дайындауда бірақтың болмауына көз жеткізу).

Артық дәлдігі бар деңгейлер құралды орнатудағы уақыттың анықталған шығынының себебі болады; жеткіліксіз дәлдіктер өлшеудегі қателіктерге әкеледі.

Көлбеу алидада әдісі бойынша горизонтальды шеңбердің алидадаындағы цилиндрлі деңгейдің бөліну бағасының оның шамасы келесі тәртіпте орындалады.

қалыпты кесте енгізіледі. Деңгей шкаласының және сол жақ жартысына арналған осінің бағасын келесі формуламен анықтайды:

Мұндағы: D_у-экзаменатор лимбасы бойынша есептемелердің айырмашылығы.

n- D_у бұрышына экзаменатордың көлбеу білігіне сәйкес деңгей білігінің саны.

2.3.6. Өрістк жағдайдағы компенсатор жұмысын тесеру (вертикаль шеңберін өзі орнатылатын индексті теодолиттер үшін).

Вертикльды шеңбердің өзі орнататын есептемесін индексі бар теодолит компенсаторын тексеру үшін аспапты штативқа астаршаның көтергіш бұрандаларының бірі кестірілетін нысана бағытында орналатындай орнатады. Горизонтальды шеңбер алидадасында деңгей бойынша аспапты горизонтайды да шеңбңр бойынша есептеме алады. Астаршаның көтергіш бұрандасымен әрекеттейтін теодолитті у-еңкейтеді (вертикальды шеңбер бойынша еңкейтеді). Мұндағы у-компенсатор жұмысының диапазонына сәйкес бұрыш.

Қадағалайтын дүрбіні сол нүктеге кестіреді де вертикаль шеңбер бойынша екінші есептеме алады. Алидаданың йналу осіне у еңкейтеді, бірақ қарама-қарсы жаққа, сосын үшінші есептеме алады. Компенсатордың нормальды

2.3.7. Бейімдеменің есептемелерді зетрреу.

Микроскопиялық техникалық дәлдікті теодолиттерде (Т30, Theo20) қолданылады. Микроскоп бағалаушының дұрыс жұмысы үшін, оның жеткілікті ұлғайтуы барлығы қажетті емес, лимбтың ең аз бөліндісі 1,5-2мм өлшемімен көрінсе, микроскоптық индексінің жібі лимбтың параллельді бөлінісі парассыз көрінеді. Шкалалы микроскоп 0,1 (2Т30П,Т5) дейінгі дәлдікті есептемесін теодолиттерде қолданылады.

Шкалалы микроскоптың дұрыс жұмысы үшін келесі шарттарды орындау керек: лимб мен шкала бөліністері параланссыз көріну керек;

Лимб бөлінісінің штрихтары шкала бөлінісінің штрихтарына параллельді болуы керек;

Шкала штрихтары лимб штрихтарының 1/10 бөлінісінің ұзындығына жақын салық керек.

Айтылған үш шарттарды келесі түрде орындалады:

Окулярлы фокустейтін сақша айналғанда шкаланың нақты көрінісіне қол жеткізеді, обьективтің жоғарғы линзасын ауыстырғанда (дүрбі тұрғызылады) лимб штрихтарының нақты көрінісі көрінеді.

Екі жақты оптикалық микрометр ренін анықтау үшін (Т2 теодолиті) шкалаға соңғы көлге жақсы септелетін орнатады және алидаданын кестіргіші бұрандасының көмегімен лимбтың төменгі және үстіңгі көрінісі мен (А+180⁰) диаметральды қарама-қарсы А штрихтарын қасады. Содан соң, оптикалық микрометр барабанымен штрихтардың дәл қосылған үшеуінен есептеме алады:

2.3.8. Алидада мен горизонталь шеңбер (лимб) эксцентрисистеттерінің анықтамасы

Вертикаль шеңбер эксцентрестетінің максималды әсерін анықтау үшін 300м кен емес ұзындықты жергілікті сызықты таңдайды. Оның бір ұшына тексерілетін теодалитті орнатады да жұмысты орнына келтіреді және рулетканың көмегімен 1м дейінгі қорытындысын домалатып горизонталь оське дейінгі аспап биіктігін өлшейді. Екінші ұшына рейканы, вехамы немесе марканы штативқа көздеген нүкте теодалиттың горизонтальосінің биіктігінде жататындай қылып орнатады. Сосын теодалит пен көздеген нысана орындарын алмастырады да а бұрышын кері бағытта өлшейді; теодалитті орнатқанда горизонталь осінің биіктігін сақтап қалады.

Вертикальды шеңбер эксцентритетінің максималды әсерін а – кері өлшей мен тура өлшемді бұрыштың орташа мәні бар формула бойынша анықтайды.

Е в к қателігін бақылау үшін өлшемді қайталайды да, соңғы қорытындыдан орташа мәнін алады.