Табиғат пайдалану жөніндегі заңсыз мәмілелерді тіркеу (225-бап)

Табиғат пайдалану жөніндегі көрінеу заңсыз мәмілелерді тіркеу, табиғат ресурстарын мемлекеттік есепке алу мен мемлекеттік жер кадастраларының деректерін бұрмалау, сондай-ақ табиғат ресурстарын пайдаланғаны, қоршаған ортаны ластағаны, табиғат ресурстарын қорғап, молықтырғаны үшін төлемді қасақана төмендету, егер бұл әрекеттерді лауазымды адам өзінің қызмет бабын пайдалана отырып, пайдакүнемдік немесе өзге де жеке мүддесі үшін жасаса Қылмыстық кодекстің 225-бабымен жауапқа тартылады. Қылмыстың объектісі-табиғат пайдалану жөніндегі заңда белгіленген мәмілелерді реттейтін қоғамдық қатынастар. Қылмыс объективтік жағынан: а) табиғат пайдалану жөніндегі көрінеу заңсыз мәмілелерді тіркеу; б)табиғат ресурстарын мемлекеттік есепке алу және мемлекеттік жер кадастраларының деректерін бұрмалау; в) табиғат ресурстарын пайдаланғаны, қоршаған ортаны ластағаны, табиғат ресурстарын қорғап, молықтырғаны үшін төлемді қасақана төмендету әрекеттерін істеу арқылы жүзеге асырылады. Заңсыз мәмілелер деп азаматтық құқық нормасында көрсетілген талапқа сай емес, заңға көрінеу қарама қайшы мәмілелерді айтамыз. Табиғат ресурстарын пайдаланғаны, қоршаған ортаны ластағаны, табиғат ресурстарын қорғап, молықтырғаны үшін төлемді қасақана төмен-детуге-осы мәселелерге арналған арнаулы нормативтік және басқадай ережелер мен нұсқауларда көрсетілген төлем ставкаларын әдейі төмендетіп, кінәлының жағдайын жақсарту әрекеттері жатады. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен және пайдакүнемдік немесе өзге де жеке мүдделік сипатта істеледі. Кінәлы адам табиғат пайдалану жөніндегі заңсыз мәмілелерді тіркеудің қоғамға қауіпті екенін сезеді, бірақ пайдакүнемдік немесе өзге де жеке мүдделік жағдайы оны жүзеге асыра отырып, заңсыз әрекеттерге тіккелей жол береді. Қылмыстың субъектісі-арнаулы лауазымды адам.

Мәміле жасауға немесе оны жасаудан бас тартуға мәжбүр ету 226-бап)

Күш қолданамын деп, бөтеннің мүлкін жоямын немесе бүлдіремін деп, сондай-ақ жәбірленуші мен оның жақындарының құқықтары мен заңды мүдделеріне едәуір зиян тигізуі мүмкін мәліметтерді таратамын деп қорқыту арқылы мәміле жасауға немесе оны жасаудан бас тартуға мәжбүрлеу, қорқытып алу белгілері болмаса, мәміле жасауға немесе оны жасаудан бас тартуға мәжбүр ету деп танылып жауапқа тартылады. Қылмыстың тікелей объектісі мәміле жасаудың немесе мәміле жасаудан бас тартудың заңда белгіленген тәртібін реттейтін қоғамдық қатынастар. Қылмыстың заты-әр түрлі мәмілелер. Объективтік жағынан қылмыс мынадай әрекеттерді жасау арқылы жүзеге асырылады.

1. күш қолданамын деп, бөтеннің мүлкін жоямын немесе бүлдіремін деп;

2. жәбірленуші мен оның жақындарының құқықтары мен заңды мүдделеріне едәуір зиян тигізуі мүмкін мәліметтерді таратамын деп қорқыту арқылы мәміле жасауға немесе оны жасаудан бас тартуға мәжбүрлеу.

Кінәлы адам жәбірленушінің мүдделерін елеулі зиян тигізуі мүмкін жағдайда мәміле жасауға немесе оны жасаудан бас тартуға мәжбүр еткен ретте ғана қылмыстық жауапқа тартылады. Елеулі зиян тигізу мүмкіндігі болмаса іс-әрекет қылмыс болып табылады. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен жасалады. Қылмыстың субъектісі жасы 16-ға толған, есі дұрыс кез келген адам.