Тұрғын үйге қол сұғылмаушылықты бұзу (145-бап)

Соттың шешімінсіз тұрғын үйден айыруға жол берілмейді. Тұрғын үйге басып кіруге, оны тексеруге және тінтуге заңмен белгіленген реттер мен тәртіп бойынша ғана жол беріледі. Қылмыстың тікелей объектісі-тұрғын үйге қол сұғылмаушылықты қамтамасыз ететін қоғамдық қатынастар. Қылмыс объективтік жағынан тұрғын үйге онда тұратын адамның еркінен тыс басып кіру арқылы көрініс табады. Тұрғын үйге басып кіру біріншіден заңсыз болуы қажет. Екіншіден басып кіру деп ашық немесе жасырын түрде онда тұратын адамның еркінен тыс тұрғын үйге кіруді айтамыз. Тұрғын үйге-адамдардың түпкілікті немесе уақытша тұратын жеке үйлері, пәтерлері, бөлмелері, қонақүйдегі бөлмесі, саяжайы, бағбаншылық үйшігі, сондай-ақ демалатын, зат қоятын қосымша жайлары жатады. Қылмыс формальдық құрамға жатады және ол тұрғын үйге онда тұратын адамның еркінен тыс жағдайда басып кірген сәттен аяқталған деп танылады. Субъективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналықпен істеледі. Кінәлы адам тұрғын үйге заңсыз кірудің қоғамға қауіптілігін сезеді және соны жүзеге асыруды тілейді. Қылмыстық ниет сан алуан болуы ықтимал. Қылмыстың объектісі-16-ға толған есі дұрыс кез келген адам. Күш қолдануға ұрып-соғып, сабап, дене жарақатын салу, жәбірленушіні байлап тастау арқылы үйге заңсыз кіру жатады. Күш қолданамын деп қорқытуға жоғарыда көрсетілген зорлық әрекеттерді істеймін деп психикалық қысым жасау арқылы жәбірленушінің қарсылығын жоюға бағытталған әрекеттер жатады. Қорқыту нақты және шын жүзеге астындай болуы керек. Түн ішінде тұрғын үйге заңсыз кіру тұрғын жайға ешкімнің тимеуін өрескел бұзу болып саналады. Заңсыз тінту деп заңда көрсетілген негіздерсіз заңсыз тінту жүргізіп, ҚР Қылмыстық іс жүргізу кодексінің талаптарын өрескел бұзғандықты айтамыз. Біреуді үйінен заңсыз шығарып тастау деп тұрғын үй заңына қарсы әрекеттер жасап, соттың шешімінсіз немесе прокурордың санкциясынсыз отырған үйінен заңсыз шығаруды айтамыз. Ауыр зардаптарға жәбірленушінің ауыр дене жарақатын алуы, есі ауысқан ауруға шалдығуы, оларға ірі материалдық моральдық зиян келуі, тағы сол сияқтылар жатады. Қылмыс материалдық құрамға жатады.

Ар-ождан және діни наным бостандығы құқығын жүзеге асыруға кедергі жасау (149-бап)

Ар-ождан құқығын жүзеге асыру жалпы адамдық және азаматтық құқықтар мен мемлекет алдындағы міндеттерге байланысты болмауға немесе оларды шектемеуге тиіс.«Діни-сенім бостандығы және діни бірлестіктер туралы» заңына сәйкес Республиканың, басқа мемлекеттердің азаматтары және азаматтығы жоқ адамдар жеке өзі, сондай-ақ басқалармен бірге кез келген дінді еркін ұстануға немесе ешқайсысын ұстанбауға құқылы. Дінге деген, құдайға құлшылық жасауға, діни жоралар мен рәсімдерге, дінді оқып-үйренуге қатысуға немесе қатыспауға көзқарасты айқындау кезінде қандай да бір күштеп мәжбүр етуге жол берілмейді.Қылмыстың тікелей объектісі - ар-ождан және діни наным бостандықтарын реттейтін қоғамдық қатынастар. Объективтік жағынан қылмыс діни ұйымдардың заңды қызметіне немесе діни салттарды жүзеге асыруға кедергі жасау арқылы жүзеге асырылады. Діни ұйымдардың заңды қызметіне кедергі жасауға-дінге сенушілерге заңды ұйым болып табылмайтын бірлестіктерге бірігу құқығына кедергі жасау, заңда белгіленген тәртіппен тіркелген жергілікті діни бірлестіктерге, діни басқармаларға, олардың құрылымдық бөлімдеріне, діни оқу орындары мен ғибадатханаларға заңда белгіленген тәртіппен рәсімдер өткізуге жол бермеу т.с.с. жатады. Діни ғұрыптарды атқаруға кедергі жасауда діни жоралар мен рәсімдер өткізуге бөлінген ғибадат үйлерінде, қажылық орындарда, діни бірлестік мекемелерінде, зираттар мен крематорийлерде, азаматтардың пәтерлері мен үйлерінде құдайға құлшылық етуге тыйым салу, бөгет жасау немесе азаматтардың діни шаралар мен рәсімдер жасауына - әскери бөлімдерде, ауруханаларда, қартайғандар мен мүгедектер үйлерінде, алдын ала қамау, жазаны өтеу орындарында тыйым салу немесе бөгет келтіру, діни әдебиет пен діни мақсаттағы заттарды пайдалануға кедергі жасау, діни бірлестіктер жағынан қайырымдылық және мәдени-ағарту қызметін құруға тыйым салу, кедергі келтіру, тағы басқа әрекеттер. Айта кету керек, заң бойынша ғұрыптарды атқару қоғамдық тәртіпті бұзумен немесе азаматтардың құқықтарына қол сұғатын әрекеттермен ұштасса, ондай діни ғұрыптарды атқаруға кедергі жасау заңды әрекет болып табылады, ол қылмыс болып табылмайды. Аталған қылмыс субъективтік жағынан тек тікелей қасақаналықпен жүзеге асырылады. Қылмыстың субъектісі болып 16-ға толған кез келген адам саналады.