Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
С. Т. Иксатова -ылмысты- ---Ы- ерекше б-лім.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
1.9 Mб
Скачать

Сот әділдігіне қарсы басқадай адамдардың жасайтын қылмыстары. Сот төрелігін жүзеге асыруға және алдын ала тергеу жүргізуге кедергі жасау (339-бап)

Бұл қылмыстың қоғамға қауіптілігі сол сот төрелігін жүзеге асыруға кез келген түрде кедергі жасау арқылы судьялардың тәуелсіздігі және олардың тек қана заңға бағыныштылық принципі бұзылып, әділетсіз сот актісін қабылдауға жол ашылады. Қылмыстың тікелей объектісі сот төрелігін дұрыс жүзеге асыру және прокурордың, алдын ала анықтама жүргізуші адамның, тергеушінің қызметі болып табылады. Қылмыс объективтік жағынан алғанда сот төрелігін жүзеге асыруға кедергі жасау мақсатында соттың қызметіне қандай да болмасын нысанда араласу арқылы жүзеге асырылады (339-баптың 1-тармағы). Сот төрелігін жүзеге асыруға араласудың тәсілдері өтініш жасау, талап ету, кеңестер беру, белгілі бір қызмет көрсетуге уәде беру, бопсалау, әр түрлі қорқытулар болуы мүмкін. Өлтірумен ұштасқан қорқыту орын алған жағдайда іс-әрекет қылмыстардың жиынтығы бойынша сараланады. Бұл қылмысты жасаудың басқа бір нысаны істі жан-жақты, толық және объективті тергеуге кедергі жасау мақсатында қандай да болмасын нысанда прокурордың, тергеушінің немесе алдын ала анықтауды жүргізуші адамның қызметіне араласу болып табылады. Мұнда да араласу тәсілдері осы баптың 1-бөлігінде көрсетілген сот ісіне араласумен ұқсас. Қылмыстық кодекстің 339-бабының 1 және 2-тармағында қылмыс құрылысы жөнінен формальдық құрамға жатады және олар сот төрелігін жүзеге асыруға немесе прокурордың, тергеушінің, алдын ала анықтама жүргізуші адамның қызметіне заңсыз араласқан кезден бастап аяқталған деп табылады. Қылмыс субъективтік жағынан алғанда тікелей қасақаналықпен істеледі. Кінәлы адам сот төрелігін жүзеге асыруға, прокурордың, тергеушінің немесе алдын ала анықтауды жүргізуші адамның қызметіне араласқанын сезеді және оған кедергі жасауды тілейді. Қылмыстың субъективтік жағының қажетті белгісі-мақсат сот төрелігін жүзеге аксыруға, жан-жақты, толық және объективті тексеруге кедергі жасау болып табылады. Қылмыстық ниет әртүрлі (пайдакүнемдлік, кек алу, кінәлыға байланысты деректерді жариялауға жол бермеу т.с.с.) болуы мүмкін. Қылмыстың субъектісі-16-ға толған кез келген адам.

Сот төрелігін немесе алдын ала тергеуді жүзеге асырушы адамның өміріне қол сұғу (340-бап)

Бұл қылмыс өте қауіпті қылмыстардың қатарына жатады. Өйткені бұл қылмыстың тікелей объектісі әділсоттылық мүддесі мен қатар адамның өмірі де болады. Қылмыстың жәбірленушісі барлық инстанциялардағы судьялар, присяжной заседатель, прокурор, тергеуші, алдын ала анықтаушы адам, қорғаушы, сарапшы, сот приставы, сот атқарушысы, сондай-ақ олардың туыстары болып табылады. Қылмыс объективтік жағынан судьяға, прокурорға, тергеушіге, алдын ала анықтауды жүзеге асырушы адамға, қорғаушыға, сарапшыға, сот приставына, соттың атқарушысына, сол сияқты олардың туыстарына істің немесе материалдардың сотта қаралуына, алдын ала тергеу жүргізілуіне, не үкімді орындауға, соттың шешіміне немесе өзге сот актілеріне байланысты аталған тұлғалардың заңды қызметіне кедергі жасау, не істеген қызметі үшін кек алу мақсатында жасалған олардың өміріне қол сұғу арқылы жүзеге асырылады. Қылмыс құрылысы жөнінен келте құрамға жатады, сондықтан да қылмыс өмірге қол сұғу орын алған уақыттан бастап аяқталған деп танылады. Заңда көрсетілген жәбірленушілерді өлтіруге оқталу немесе олардың өмірін жою аталған тұлғалардың заңды қызметіне кедергі жасау не істеген қызметі үшін кек алу мақсатында істелуі қажет. Заңда көрсетілген жәбірленушілерді өлтіруге оқталу немесе олардың өмірін жою аталған тұлғалардың заңды қызметіне кедергі жасау не істеген қызметі үшін кек алу мақсатында істелуі қажет. Заңда көрсетілген жәбірленушілерді өлтіруге оқталу не өмірін жою олардың істеген қызметіне байланысты емес, басқа заңсыз әрекеттері үшін жасалса, онда кінәлының әрекеті адам өміріне қарсы қылмыс жасағандық деп танылады. Бұл қылмыс сот төрелігін немесе алдын ала тергеуді жүзеге асыру сот шешімдерін жүзеге асыру кезеңіәнде немесе содан кейін, іле шала уақыт өтісімен істелуі мүмкін. Ең бастысы қылмысты істі сотта қарау, іс бойынша алдын ала тергеу, анықтама жүргізу немесе сот актісін (үкім,шешім) орындауға байланысты істелгенін анықтау шарт. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен істеледі. Қылмыстың субъективтік жағының балама белгілеріне ниет және мақсат жатады. Қылмыстың мақсаты заңда аталған тұлғалардың заңды қызметіне кедергі жасау, ал ниет олардың істеген қызметі үшін кек алу болып табылады. Қылмыстың субъектісі 16-ғка толған адам.