Мемлекеттік туды заңсыз көтеру (329-бап)

Қылмыстың тікелей объектісі және заты Қылмыстық кодекстің 317-бабында көрсетілген қылмыс құрамына ұқсас. Объективтік жағынан алғанда қылмыс Қазақстан Республикасы мемлекеттік туын сауда кемесінде заңсыз көтеру арқылы сипатталады. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік туын көтерудің тәртібін белгілейтін арнаулы Ереже бар. Осы Ережеге сәйкес ашық теңіздерде, мұхиттарда жүзіп жүрген Қазақстан Республикасы сауда кемелері заңда белгіленген тәртіпке сай көтеруге құқылы. Заңда көрсетілмеген басқа жағдайларда немесе Қазақстан Республикасы сауда кемесі болып табылмайтындардың біздің мемлекетіміздің туын сауда кемесінде көтеруі заңға қайшы, қылмысты әрекетке жатады. Қылмыс құрамы формальдық, қылмыс Қазақстан Республикасы Мемлекеттік туын сауда кемесінде заңсыз көтерген сәттен бастап аяқталған деп табылады. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен істеледі. Қылмыстың субъектісі-арнаулы, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік туын сауда кемесінде заңсыз көтеруге бұйрық берген кеме капитаны.

Басқару тәртібін қамтамасыз ететін жекелеген ережелерге қол сұғатын қылмыстар. Өзінше билік ету (327-бап)

Өзінше билік ету, яғни заңмен белгіленген тәртіпке қарамастан, басқа тұлғаның немесе ұйымдардың таласын туғызатын, азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтарына немесе заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі түрде зиян келтіретін өзінің нақты немесе болжамды құқығын өз бетінше жүзеге асыруы өзінше билік ету деп танылып, кінәлы адам Қылмыстық кодекстің 327-бабының 1-тармағы бойынша жауапқа тартылады. Қылмыстың тікелей объектісі талас туғызатын құқықты жүзеге асыру тәртібі. Қосымша тікелей объект азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары немесе заңды мүдделері болуы мүмкін. Қылмыстың заты талас туғызатын нәрселер болады. Елеулі түрде зиян шеккен азаматтар немесе заңды тұлғалар жәбірленушілер болып табылады. Объективтік жағынан қылмыс адамның талас туғызатын нақты немесе жорамал құқығын заңда белгіленген тәртіптен тысқары өз бетімен жүзеге асырып, жәбірленушіге елеулі түрде зиян келтіру арқылы жасалады. Өзінің нақты немесе болжамды талас туғызатын құқығын белгіленген тәртіппен тыс өз бетімен жүзеге асыру деп, өзіне тиесілі құқықты заңда белгіленген тәртіппен емес, өз бетінше жүзеге асыруы болып табылады. Мысалы өзіне бөлінген тұрғын үйге талас болғанына қарамастан ордерсіз кіру, өзіне сот билігімен бөлінген мүлікті сот орындаушысынсыз жеке өзі жүзеге асыруы; бөтеннің иелігіндегі өз мүлкін қарызын өтемей жатып алуы. Зардап-қылмыс құрамының міндетті белгісі болып табылады. Елеулі зиян бағалау категориясына жатады. Сот, тергеу органдары нақты жағдайларға байланысты келтірілген зиянның елеулі зиянға жататынын немесе жатпайтынын анықтайды, өз бетінше билік ету мен одан келтірілген зардаптың арасындағы себепті байланыс анықталуы қажет. Қылмыс құрамы құрамы материалдық, ал заңда көрсетілген зардап орын алған сәттен аяқталған деп танылады. Субъективтік жағынан алғанда қылмыс тікелей немесе жанама қасақаналықпен жүзеге асырылады. Адам өзінің нақты немесе болжамды құқығын талас туғанына қарамастан белгіленген тәртіптен тыс өз бетінше жүзеге асыра отырып жәбірленушінің заңды құқығы мен мүдделеріне елеулі зиян келтіретінін сезеді, соны тілейді және соған саналы түрде жол береді. Қылмыстың субъектісі 16-ға толған адам.