Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасының мызғымастығына қол сұғатын қылмыстар. Қазақстан Республикасының күзетілетін мемлекеттік шекарасынан әдейі заңсыз ету (330-бап)

Қылмыстың тікелей объектісі-Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасының қол сұғылмайтындығын реттейтін қоғамдық қатынастар. Мемлекеттік шекараның түсінігі Қазақстан Республикасы мемлекеттік шекара туралы заңында берілген. Қылмыс объективтік жағынан алғанда Қазақстан Республикасы күзетілетін Мемлекеттік шекарасынан белгіленген құжатсыз және тиісті рұқсатсыз әдейі заңсыз өту арқылы жүзеге асырылады. Қылмыс күзетілетін Мемлекеттік шекарадан кез келген тәсілмен жаяу, көлікпен, әуе кемесімен, сумен жүзу арқылы Қазақстан Республикасы аумағына немесе оған шекаралас мемлекеттің аумағына заңсыз-белгіленген құжатсыз және тиісті рұқсатсыз өткен уақыттан бастап аяқталған деп танылады. Қылмыс формальдық құрамға жатады. Бұл жерде айта кететін нәрсе-күзетілетін мемлекеттік шекарадан заңсыз өту ғана қылмыс деп қарастырылады. Егер шекара ТМД елдері арасында күзетілмейтін болса, онда одан өту қылмыс деп қарастырылмайды. Мемлекеттік шекарадан өту, Қазақстан Республикасы кету және оған келу тәртіптері Мемлекеттік шекара туралы Заңмен және халықаралық келісімдермен реттеледі. Қылмыс субъективтік жағынан алғанда тікелей қасақаналықпен істеледі. Абайсызда не амалсыздан, аса қажеттілік жағдайда мемлекеттік шекарадан өту қылмыс деп танылмайды (Мысалы әуе, су кемесінің апатқа ұшырауы қаупі туғанда, басқа елдің аумағына амалсыздан қонуы, күрделі ауа райына байланысты адасып шекараны бұзу т.б.) Мемлекеттік шекараны бұзудың ниеті мен мақсаты іс-әрекетті саралауға қатысы жоқ, олар тек жаза тағайындағанда ескеріледі. Қылмыстың субъектісі-16-ға толған, кез келген адам.

Шығарып жіберу туралы шешімді орындамау (330-1-бап)

Кейбір реттерде мемлекеттік шекара туралы заңды бұзып, өз бетімен Республика аумағына еніп, кері қайтпайтындарда кездеседі. Қылмыстың тікелей объектісі Қазақстан Республикасы шекарасына қол сұғылмайтын қатынастарды реттейтін қоғамдық қатынастар объективтік жағынан қылмыстық әрекет арқылы-Қазақстан Республикасы шегінен шығарып жіберу туралы өкілетті органдардың шешімін орындамау арқылы жүзеге асырылады. Қылмыс құрамы формальдық, шығарып жіберу туралы шешімді орындаудан бас тартқан кезден бастап аяқталған деп танылады. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналық пен жүзеге асырылады. Қылмыстың субъектісі-арнаулы 16-ға толған, шетел азаматтары және азаматтығы жоқ адамдар.

Заңсыз көші-қонды ұйымдастыру (330-бап)

Көлік құралдарын не жалған құжаттар, не тұрғын немесе өзге де үй жай беру, сондай-ақ азаматтарға, шетелдіктерге, азаматтығы жоқ адамдарға Қазақстан Республикасы аумағы бойынша заңсыз келіп-кету, өту үшін өзге де қызметтер көрсету жолымен заңсыз көші-қонды ұйымдастыру заңсыз көші-қонды ұйымдастыру деп танылады. Қылмыстың тікелей объектісі-көші-қонды реттейтін басқару саласындағы қоғамдық қатынастар. Қылмыстың заты жалған құжаттар болуы мүмкін. Объективтік жағынан қылмыс белсенді әрекеттер арқылы жүзеге асырылады. Олар азаматтарға, шетелдіктерге, азаматтығы жоқтарға Республика аумағына заңсыз келуге, одан заңсыз кетуге бағытталған әрекеттер жасау арқылы көрініс табады. Мұндай заңсыз көші-қонды жүзеге асыру жалған құжат беру, заңсыз тұрғын жайға орналастыру т.б. заңсыз әрекеттер арқылы жүзеге асырылады. Мұндай іс-әрекеттер көші-қонды реттейтін арнаулы заңға және нормативтік құқықтық актілерге қайшы болады. Баптың диспозициясы-бланкеттік. Бұл мәселе көші-қонды реттейтін арнаулы нормативтік құқықтық актілермен реттеледі. Қылмыс құрамы формальдық. Көрсетілген заңсыз іс-әрекеттердің біреуі істелгеннен бастап қылмыс аяқталған деп танылады. Субъективтік жағынан бұл қылмыс тікелей қасақаналықпен, әр түрлі ниет мақсаттармен жүзеге асырылады. Қылмыстың субъектісі-16-ға толған адам.