Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
С. Т. Иксатова -ылмысты- ---Ы- ерекше б-лім.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
1.9 Mб
Скачать

Денсаулыққа қасақана жеңіл зиян келтіру (105-бап)

Қылмыстық кодекс денсаулықтың қысқа уақыттық бұзылуына немесе жалпы еңбек қабілетін айтарлықтай емес тұрақты жоғалтуға әкеп соққан денсаулыққа қасақана жеңіл зиян келтіргені үшін жауаптылық белгіленген. Ұзақтығы 6 күннен 21 күнге дейінгі уақыт аралығындағы денсаулыққа келтірілген зиян денсаулықтың қысқа уақытқа бұзылуы, ол жалпы еңбек қабілетінің 10-пайыз дейінгісін жоғалту айтарлықтай емес тұрақты жоғалту деп танылады. Осы көрсетілген белгілердің әрқайсысы аяқталған жеке қылмыс құрамдары болып танылады. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей немесе жанама қасақаналықпен істеледі. Қылмыстық ниет әр түрлі болуы мүмкін. Қылмыстың субъектісі 16-ға толған кез келген есі дұрыс адам.

Ұрып-соғу (106-бап)

Жәбірленушіні тән ауруын келтіре отырып денеге дақ түсіру, тырнау, денесін қанталату, денсаулыққа жеңіл зиян келтіруге жатпайтын басқадай зақым келтіру ұрып-соғу деп танылады. Жәбірленушіні араға шақтыру, оған ине тығу, қолын бұрап ауырту, бір мәрте болса да теуіп жіберу, өзге де күш қолдану әрекеттері жатады. Ұрып-соғудың белгісі 6 күнге дейін кетуге тиіс, орын алған жарақаттың белгісі көрсетілген уақытта кетпесе, онда іс-әрекет Қылиыстық Кодекстің 105-бабымен саралануы тиіс.

Ұрып-соғу белгілерін анықтау сот, тергеу органдарының құзыреті болып табылады, ал егер ұрып-соғу жарақат келтірумен ұштасса, онда оның дәрежесін сот-медициналық сарапшысы анықтайды. Қылмыс субъективтік жағынан тікелей немесе жанама қасақаналықпен істеледі.

Қылмыстың субъектісі жалпы-16-ға толған адам.

Азаптау (107-бап)

Объективтік жағынан алғанда қылмыс азаптау арқылы-ұдайы, ұрып-соғу немесе өзге күш қолдану әрекеттері жолымен жүзеге асырылады.

Ұдайы ұрып-соғуға жыл ішінде кемінде үш реттен артық сабау жатады. Тән зардабын шектіруге-адамды астан, жылудан, сусыннан айыру немесе оны өте ыстық, не болмаса суық жерге жауып қою, шулы, ауасы ластанған жерде ұстау т.с.с. жатады. Психикалық зардап шектіруге ұрып-соғу мен бірге адамды қорлау, оған бұзақылық әрекеттер жасау, әр түрлі жолмен қорқыту, сайқымазақ етулер жатады. Күш қолдану арқылы зардап шектіруге үнемі өткір немесе қатты затпен, құралмен денені ауырту, күйдіретін, қыздыратын немесе басқа нәрселермен денені болмашы жарақаттау т.с.с. әрекеттер жатады.

Қылмыс күш қолдану немесе психикалық зардап шеккізу әркеттері басталған сәттен бастап аяқталған деп табылады. Қылмыс субъектісі-16-ға толған адам.

ҚК 107-бабының 2-тармағында азаптаудың ауырлататын түрлері:

а) кәмелетке толмаған немесе кінәлыға дәрменсіз күйде екендігі белгілі, не кінәлыға материалдық немесе өзге тәуелділіктегі адамға, сонымен бірдей ұрланған не кепіл ретінде қолға түсірген адамға қатысты;

б) екі немесе одан да көп адамға қатысты;

в) кінәлыға жүктілік жағдайында екендігі белгілі әйелге қатысты;

г) азаптан;

д) жалдау бойынша;

е) әлеуметтік, ұлттық нәсілдік, діни өшпенділік немесе дұшпандық тұрғысында жасалған әрекет үшін жауаптылық көзделген.

Денсаулыққа жан күйзелісі (аффект) жағдайында зиян келтіру (108-бап)

Қылмыстық кодексте денсаулыққа кенеттен пайда болған жан күйзелісі жағдайында жасалған, жәбірленушінің тарапынан зорлық жасауға, қорлауға немесе ауыр тіл тигізуге, не жәбірленушінің құқыққа қарсы немесе моральға жат әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) байланысты, сонымен бірге жәбірленушінің ұдайы құқыққа қарсы немесе моральға жат мінез-құлқына байланысты туындаған ұзаққа созылған психикалық бұзылу жағдайында қасақана ауыр және орташа ауырлықтағы зиян келтіру үшін жауаптылық көзделген.

Қылмыс объективтік жағынан аффекті жағдайында, жәбірленушіге қасақана ауыр немесе орташа ауырлықтағы зиян келтіру арқылы сипатталады.

Субъективтік жағынан бұл қылмыс қасақаналықпен (тікелей немесе жанама) жүзеге асырылады. Қылмыстың субъектісі-16-ға толған адам.