Есептеулер
1. Алған нәтижелерді салыстырыңыздар, қандай қорытындылар жасауға болады?
Туынды өлшеу қателіктерінің шегіндегі Рl1 және F2 l2 тең болады.
2. Рычагтың сол тарапынан 2 , 4, 6, 8 және 10 бөлінуіне жалпы массасы m = 10 г жүкті гір ұстағышты іліңіздер. Рычагтың тепе –тең күйінде болуы үшін рычагтың оң тарапының қай бөлінуіне жалпы массасы m = 20 г жүкті гір ұстағышты орнату қажет?
Рычаг тепе –тең күйде болуы үшін рычагтың оң тарабының екіеселенген жүктеме массасы 1, 2, 3, 4 және 5 (рычагтың жартысында)нүктелеріне басылуы қажет.
3. Ережелер сәтін қолдана 3 кестені қараңыздар, келесі сұрақтарға жауап беріңіздер:
Берілген шарттарда күш қалай өзгереді?
Ол өседі немесе кішірейеді?
Кестені соңына дейін толтырыңыздар.
3 кесте
Р, Н жүк салмағы |
l1, м салмақ иығының ұзындығы |
l2, м басу күш иығының ұзындығы |
F2, Н күші |
қалыпты |
аз |
қалыпты |
Аз |
қалыпты |
қалыпты |
аз |
Көп |
аз |
қалыпты |
қалыпты |
аз |
Қосымша тапсырма
1. L11, l12.... Рычаг иығына р1 р2 бірнеше гірін оң тарапынан іліңіздер.
l2 рычаг иығындағы тараптан да, рычагты көлденең күйінде, F қандай күш ұстап тұрады?
Рычаг тепе-теңдігінің шарттарын зерттеу |
|
ФЗ.7-9. 02.13 |
Басу күшінің иығына бөлінген, рычаг иығы және жүктеме туындысының соммасы күшке тең.
Б
асу
күшінің иығына бөлінген, рычаг иығы
және жүктеме туындысының соммасы күшке
тең.
Формула түрінде
немесе
2. «Күшті рычаг иығының ұзындығына» туындысы күш кезеңі деп аталады. Рычаг көлденен күйінде болған шарттарды анықтаңыздар? Бұнымен рычагтың айналу бағытын есептеңіздер.
Егер күш кезеңінің соммасы нөлге тең болғанда рычаг көлденең күйінде қалады.
Мыналарды ескере отырып, күш сағат тілінің бағытына қарсы жүктемеге салыстырмалы әрекет етеді. Күш кезеңдері тек мөлшерлері бойынша ғана тең емес, бір- біріне қарама – қарсы бағыты болғандықтан соммасы нөлге тең. Сағат тіліне қарсы рычаг бұрушы күш кезеңдері жағымды, сағат бойынша – жағымсыз.
Рычаг тепе-теңдігінің шарттарын зерттеу |
ФЗ.7-9. 02.12 |
Белгілер үшін
Жалпақ дененің ауырлық орталығын табу |
|
ФЗ.7-9. 02.14 |
Деңгей: негіздік ( 9- сынып)
Оқу үшін тақырып: Механикалық құбылыстар. Қарапайым механизмдер.
Мақсаты: дұрыс және бұрыс пішінді жалпақ дененің ауырлық орталығын табу іскерлігіне ие болу.
Қолданылған ұғымдар: тепе – теңдік шарты, күш, ауырлық орталығы
Жабдықтар:
№ |
Атауы |
коды |
Мөлшері |
1 |
Жан-жақты штатив (негізі) |
02001.01 |
1 |
2 |
Штативтік өзекше, l=600 мм |
02031.00 |
1 |
3 |
Қысқыш-саптама |
02043.00 |
2 |
4 |
Тіреуші болт |
03949.00 |
1 |
5 |
Гірге арналған ұстағыш, 10 г |
02204.00 |
1 |
6 |
Жіп |
02086.00 |
1 |
7 |
Қайшы |
|
|
8 |
Картон, 30х40 см |
|
|
9 |
Қарындаш |
|
|
Қондырғы
(1-6) картоннан бұрыс пішінді заттарды кесіп алыңыздар (1 сур.).
Тіреуші болт олардан кедергісіз өтуі үшін заттың нұсқалған нүктелерінде қарандашпен шағын тесіктер тесіңіздер.
2 сур. көрсетілгендей қондырғыны жинаңыздар, жіп көмегімен тіреуші болтты гір ұстағышына іліңіздер.
1 сур. 2 сур.
Жалпақ дененің ауырлық орталығын табу |
ФЗ.7-9. 02.14 |
Жұмыстың орындалуы
1 Бөлім
(3-5 сур. қара.) Карындаштың ұшын 1-4 денелердің тесіктеріне сығылап көріңіздер және ауырлық орталығын дәл тауып көріңіздер.
Ауырлық орталығын болжамды орнынын қарындашпен белгілеңіздер.
Қысқыш-саптамада белгіленген әр затты тіреуіш болтқа іліп қойыңыздар, ауырлық орталығының нүктесің дұрыс аңықтадыңыздар ма, тексеріңіздер.
Сур. 3 сур. 4 сур. 5
2 Бөлім
(№ 6.)бұрыс пішінді пластинаны тіреуіш болтқа іліп алыңыздар және пластинадағы жіптің өту сызығын белгілеңіздер; пластинаны басқа тесіктеріне іліп қайталаңыздар.
Бір нүктеде сызықтар қиылыса ма, тексеріңіздер. Сызықтар қиылысу нүктесі дене ауырлық орталығы болады.
Сіздер қарындашты нүктенің қиылысуында ұстағанда пластина тепе-теңдікте болама, тексеріңіздер.
Сұрақтар
1-4 дене ауырлық орталығының нүктесі жіптің өту сызығында жатама?
Қандай қорытынды жасауға болады?
Екі тәжірибеде алынған ауырлық орталық нүктелері сәйкес келеме?
Қандай әдіс дәлірек?