Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Каски-ХХ.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
3.09 Mб
Скачать

Палитöм мыр

Öтiк мужык кайис тöвнас вöрö пес керавны. Пырис вöрас, сувтöтiс вöвсö да пондiс пусö пöрöтны. Друг кытiськö одзас петiс ыджыт эд ош да шуö: — Ме эд тэнчит вöвтö сёя.

— Эн сёй, менам сэсся вöлö абу, — шуö паныт мужык.

— Сёя, батя, — бöра мурзьö ош.

— Но инö ладно, ме токо гортö лэдзчыла да инькаöлiсь юала. Кыдз сiя нем оз шу, дак сэк сёй, — баитö бöра мужык.

— Мун лэдзчыв, а ме тэнö эстöн виччися, — горöтiс ош, — а он кö кай, дак ме гортат локта да сёя сэк и вöвтö, и инькатö, и асьтö.

Кулöм не ловъя гöнитö гортас мужык. Локтас да инькаыслö шуö:

— Но, инька, беда локтiс.

— Мый сэтшöмыс, кытшöм беда?

— Вöрас меным пантасис ош. Мöдiс сёйны вöлöс. А ме шуи, мыся, лэдзчыла, юася инькаöлiсь. Ошыс лэдзис, токо шуö, кыдз он кай, дак ме локта да сёя быдöннытö.

Инькаыс повзис, нельки кылыс öшис.

— Мый нö пондам керны? — юалö жöникыс.

— Кай чожжык да сет вöвсö, ась сёйö, а то эд локтас да быдöннымöс сёяс, — повзьöмöн баитö инькаыс.

Мужык пуксис додьö да рöктö-гöнитö вöрö. Вöр дорас паныт шедiс руч.

— Кытчö сiдз тэрмасян? — юалiс сiя мужыклiсь.

— Беда ыджыт шогмис, ручиньöй. Кая вöрö, ош дынö.

— Мыйлö сiдз?

— Кайöта вöлöс сылö сёйны. — И быдöс висьтасис мужык, кыдз вöлi дело.

— Эн на тöждiсь, мужык, — шуö паныт ручыс, — делоыс тэнат эшö веськöтана. Пуксьöт менö, каям öтлаын. Да кер быдöс сiдз, кыдз ме тшöкта.

Мужык пуксьöтiс ручсö, и кайöны öтлаын вöрö.

Локтiс керавны пондöтöм пу дынö. Руч и шуö мужыклö:

— Ме кая кöз йылас, а тэ кольччы улö. Кыдз локтас ошыс, дак ме шыася. Юалас кö ошыс: «Кин сэтчин баитö?» — тэ висьтав: вöралiссез. Вежöртiн?

— Вежöртi, — горöтчис паныт мужык.

Руч кайис пу вылö. Недыр мыйись мыччисис ош.

— Но мый, мужык, локтiн?

— Мыйнö, локтi, — шыасис мужык.

— Кинкöт нö тэ сэтчин баитан? — юалiс кöз йывсяняс руч.

― Кин сэтчин юасьö? — гусьöн юалiс ошыс.

— Сэтчин вöралiссез, — шуö мужык.

— Ой тэ, зонка, эн висьтав, а то нiя менö виясö, — повзис ош.

— Кин нö тэ одзын сьöдыс сулалö? — юалö бöра руч. — Висьтав, палитöм мыр пö, — вашкыштiс ошыс.

— Эта палитöм мыр, — шыасис мужык.

А ручыс вылiсянь горöтiс:

— Тэ эд песла кайин, пукты мырсö додят.

— Лэбты бытьтö менö, лэбты, — вашкö мужыклö ошыс. Ачыс кайис да водiс.

— Мужык, мый нö сэтчин мошкоритчан? — юалö бöра руч.

— Мырсö тай додям лэбтi, — висьталiс паныт мужык.

— Лэбтiн кö, дак колö кöртавны, — шуö бöра вылiсянь

— Чожжык кöртав менö, — вашкö мужыклö ошыс.

Мужык босьтiс гез да пондiс кöртавны ошсö.

— Мый нö тэ сэтчин мошкоритчан? — юалö бöра ручыс.

— Палитöм мырсö тай, шу, кöртала, — вашкыштiс мужыклö ош.

— Палитöм мырсö кöртала додь бердам, — шыасис мужык.

— Но, кöрталiн кö, дак öнi колö клячавны, — горöтчис вылiсянь руч.

— Клячав, чожжык клячав, а то лыясö эд менö, — кеймисьöмöн вашкö мужыклö ошыс.

Мужык жын-жын клячалiс ошсö. А, ручыс бöра вылiсянь:

— Но сэсся öнi мöрт палитöм мырас чертö да колö гортö лэдзчыны.

А ошыс мужыкыслö:

— Додь нырас мöрт, додь нырас, юр дынам. Токо жагöник, мед юрам эз сидз.

Мужык босьтiс черсö, лэбтiс юр вевдöрас да сапкис токо чернас ошыслö юр кузяс.

Сэк ручыс лэдзчис пу вылiсь. Пуксисö мужыкыскöт додьö да пондiсö гöнитны гортланяныс. Мужыкыс лэдзчытöнняс баитö:

— Мыйöн жö ме тэныт, ручиньöй, понда вештiсьны эта удж понда? Петляись эд тэ менö кыскин...

— А нем меным оз ков, — шуö ручыс паныт, — токо сет тэ меным сёянтор: гос да рись.

— Но кыдз инö, кыдз инö, сета, сета, — радуйтчöмöн шуö мужык.

Локтiс мужыкыс гортас, пырис оградаö да горöтiс иньыслö:

— Инька, петав жö öтöрас. Иньыс петiс да юалö:

— Но кыдз, сетiн вöвтö ошыслö?

Казялiс ошсö додьсис да повзьöмувъяс невна гатш-гатш эз пöр.

— Эн пов, инька, ошыс кулöм ни, ме сiйö вийи, — шуис жöникыс. — А отсалiс меным эта уджын руч. Тэ, инька, петкöт жö сылö гöстинеч: рись да гос.

Инькаыс радувъяс чепöссис керкуö. Токо ештiс осьтыштны посöдз ыбöссö да горöтчис:

— Рись да гос аддзам, сетам!

А нылöн вöлiсö стрась лёк поннэз, кöднö шуисö Рисьöн да Госöн. Нiя кылiсö кытсалöмсö — уськöтчисö öтöрас.

Ручыс казялiс поннэсö, чеччöвтiс додьсис да но жö лыйны-котöртны вöрланяс. Поннэс сы сьöрö.

Котöртiсö, котöртiсö... Ручыс атшалiс, öдва вермис локны вöр дорöдззас, казялiс пу увтiсь нора да уськöтчис нораас.

Поннэз сувтiсö нора дорас да камгöны-вувтöны.

Руч ыш ловзисьöмöн юалiс аслас синнэзлiсь:

— Синнэзöй, синнэзöй, мый тi керитö, кöр ме пышши поннэз дынiсь?

А синнэз паныт:

— Ми лэчыта видзöтiмö туйсö, мед тэ чожажык вермин пышшыны.

— Бур, ошка тiянöс эта понда, — горöтчис руч. — Пеллезöй, пеллезöй, а тiйö мый керитö?

— Ми кывзiмö, ылын я тэ дынсянь вöтчöны поннэз, — шыасисö пеллез.

― Бур, ошка тiянöс эта понда, пеллез, — горöтчис руч. — Коккезöй, коккезöй, а тiйö мый керитö?

— Ми тэрмасимö котöртны, мед тэ эн шед поннэз öмö, — шыасисö коккез.

— Бур, ошка тiянöс эта понда, коккез, — горöтчис руч. — Бöжöй, бöжöй, а тэ мый керин, кöр ме сьöрö вöтчисö поннэз?

— Ме каттиси коккет увтын, мед тэ усин да шедiн поннэз öмö, — лöга шыннялöмöн шыасис бöж.

— Ак, тэ сiдз менö мöдiн сюрöтны поннэз öмö! — лöгасис да горöтчис руч. — Дак ноко пыр ачыт ны öмö! — Ручыс мыччыштiс бöжсö норасис.

Поннэз кватитiсö пиннез коласаныс ручыслiсь бöжсö да быдсöн асьсö кыскисö норасис. Сэтöн жö куж-каж сёйисö. Сымда и вöлi.

А мужыкыс да инькаыс олöны öнöдз.