Жұмыстың орындалу реті

1. R₁, R₂, R₃ резисторларды стендтегі сәйкесті ұяшықтарға орналастырыңыз.

2. Е₁ ұясына ток көзін(блок питания) қосыңыз.

3. Ток көзін айнымалы 220 В розеткасына қосыңыз.

4. Әрбір кедергіге амперметрді ауыстырып тізбектей жалғай отырып, олардағы ток күштерін I₁, I₂, I₃ өлшеңіз. Бос қалған амперметр ұяшықтар тізбекті үзетіндіктен оларды басқа өткізгіштер арқылы тұйықтап отыруды естен шығармаңыз.

5. Өлшеу мәліметтеріне сүйене отырып, I₁ = I₂ + I₃ теңдеуінің орындалатынын тексеріңіз. Бұл шарт орындалса, онда жұмыс дұрыс орындалды деп есептелінеді. Егер жоғарыдағы орындалмаса өлшеу жұмыстарын қайталаңыз.

6. V₁,V₂ және V₃ ұяларға вольтметрді ауыстырып қосу арқылы әрбір кедергідегі кернеудің төмендеуін өлшеңіз. Жұмыс орындау барысында U₁ = U₂ + U₃ көз жеткізіңіз. Бұл шарт орындалмаса жұмысты қайталап орындап тексеріңіз.

7. Берілген сүлбе үшін Кирхгоф теңдеулерін құрып, оның шындығына көз жеткізіңіз.

Бақылау сұрақтары:

1. Кирхгофтың бірінші және екінші ережелерін түсіндіріңіз?

2. Ток түйіні дегеніміз не?

3. Амперметр мен вольтметр тізбекке қалай қосылады?

№7 зертханалық жұмысы

Тұздар ертінділерінің электр өткізгіштігін оқып үйрену

Жұмыстың мақсаты: Тұздар ертінділерінің электр өткізгіштігін тәжірибеде оқып үйрену

Құрал-жабдықтар: Оқу-демонстрациялық стенді, тұз ертіндісін құятын ыдыс, тұз кристалы, сымдар.

Жалпы теориялық мәліметтер

Ас тұзының (NaCl) кристалына су тигенде оның бетінде жатқан иондар су молекуласын полярлы иондарын өзіне тартады. натрий ионына су молекуласы өзінің теріс полюстарымен тартылса, ал хлор ионына оң полюсыменен тартылады. Егер тұз су молекуларын тартатын болса, онда су молекулары тұз иондарын өзіне тартады. Су молекуларының ретсіз қозғалысы мен кристалдағы иондардың жылулық тербелісі кристалдан иондардың бөлігін тудырады да оны ертіндіге жібереді. Осы процестің нәтижесінде әуелі кристал бетінің бірінші қабатындағы иондары ертіндіге өтеді де одан кейін келесі қабаттарындағы иондары өшіп, үрдіс жалғаса береді. Кристал еріген кезде ол оң және теріс иондарға бөлінеді (диссоцияланады). Оң зарядталған ионды катион, ал теріс зарядталған ионды анион деп атайды. Ас тұзы суда еріген кезде Na⁺ және Cl^- иондарына өтеді:

N aCl = Na⁺ + Сl^-

Ерітіндіге сырттан элетр өрісін туғызғанда электр өрісі күшінің әсерінен оң ион (катиондар) катодқа, ал теріс ион (аниондар) анодқа қарай қозғалады. Ерітінді арқылы ток жүреді. Бұл токтың шамасы ертіндінің концентрациясына яғни екі иондардың сандары мен ертіндіге түсірілген кернеудің шамасына тәуелді болады.

Жұмыс орындалу реті

1. Оқу-демонстрациялық стендті қолдана отырып, тұзды ертіндінің электр өткізгіштін оқып үйренетін сүлбені жинаңыз.

2. Панелдің сәйкесті ұяларына жалғайтын сым-өткізгіштерді қосып, оларды ертінді құйылған ыдысқа батырыңыз.

3. Ертіндіге NaCl ас тұзын қосыңыз. амперметрдің көрсетуі бойынша ток өзгерісін жазып алыңыз. Тұз ертіндісінің концентрациясының өзгеруіне байланысты ток күшінің өзгерісін бақылаңыз. Алынған мәліметтерді 2 кестеге жазыңыз.

4. Тәжрибені CaCl₂, КNО₃ тұздарымен қайталаңыз да алынған мәліметерді салыстырыңыз. Приборлар көрсетулерін №3, №4 кестелерге жазыңыз.

5. Алынған мәліметтерге сүйене отырып, ток күшінің түсірілген кернеуге тәуелділік сызбасын NaCl үшін салыңыз.

6. Ток күшінің барлық тұздар ертінділерінің концентрациясына тәуелділік сызбасын бір сызбаға салыңыз.

7. Алынған мәліметтерді түсіндіріңіз.

№1 кестесі

NaCl тұзының концентрациясы	әлсіз	орташа	күшті
A көрсетуі

№2 кестесі

CaCl2 тұзының концентрациясы	әлсіз	орташа	күшті
A көрсетуі

№3 кестесі

КNО3 тұзының концентрациясы	әлсіз	орташа	күшті
A көрсетуі