Жұмыстың орындалу реті.
Дәптеріңізге №1 кестені сызып алыңыз.
К1 кілтін жоғарғы қалпына қойыңыз.
К2 және К3 кілттерді төменгі қалпына қойыңыз.
Стендті ток көзіне қосып, приборлардың көрсетуін кестеге жазыңыз.
Кесте бойынша жұмысты орындаңыз.
Өлшеу мәліметтерін қолдана отырып, шығыс кернеуінің жүктеме кедергі шамасына байланысты өзгерісінің сызбасын салыңыз.
Қорытынды жасаңыз.
№1 кесте
К1, К2, К3 . |
К1 жоғарғы қалпына. К2, К3 төменгі қалпына |
К1, К2 жоғарғы қалпына. К3 төменгі қалпына |
К1, К2 , К3 жоғарғы қалпына. |
К1 К2, К3 төменгі қалпына |
К1 , К3 төменгі қалпына К2 жоғарғы қалпына |
К1, төменгі қалпына. К2, К3 жоғарғы қалпына |
Аспаптың көрсетуі |
|
|
|
|
|
|
Бақылау сұрақтары:
Трансформаторлардың түрлерімен қолдану мақсаты.
Трансформаторлардың конструкциялық ерекшелігі.
Жүқтеме кедергінің кернеу мәніне әсері.
Трансформатордың қуаты неге тәуелді?
№11 зертханалық жұмысы
Айнымалы ток түзеткішін оқып үйрені
Жұмыстың мақсаты: Айнымалы токты түзетүдің әртүрлі сүлбесінің жұмыс жасау принципін оқып үйрену.
Құрал-жабдықтар: Оқу-демонстрациялық стенді, ауыстыратын Д1-Д4 диодтар, электролиттік конденсатор С, П1 және П2 тұйықтағыштар.
Жалпы теориялық мәліметтер
Айнымалы ток түзеткіші - ол айнымалы электр тоғын тұрақты токка өзгертеді. Түзеткіштің негізгі элементі жартылайөткізгішті диод. Жартылайөткізгішті диодтың жұмысы «жартылайөткізгішті диодтың жұмысын оқып үйрену» деген зертханалық жұмысты орындау кезінде толықтай қарастырғанбыз. Жартылайөткізгішті диодтың вольт-амперлік сиппатамасы симметриялы болмайды. Диодты ток бағытына тікелей қосқанда, оның электрлік кедергісі аз, ол ашылады да токты өткізеді.
1 Сурет
Диодты қарама-қарсы бағытта қосқанда, оның электр кедергісі тез өседі. Жартылайөткізгішті диодтардың осындай қасиеті айнымалы токты түзетуде қолданылады. Осындай негізде жұмыс жасайтын әртүрлі сүлбелер кездеседі. Оларға: жеке жартылайпериодты сүлбе, қос жартылайпериодты және «көпірлі» сүлбелер (схемалар) жатады.
Жартылайпериодты бір фазалы токтың түзеткіші 1 суретте келтірілген. Сүлбенің әртүрлі нүктелеріндегі кернеудің осциллограммасы да көрсетілген. Келтірілген осциллограммадан R жүктеме кедергі арқылы өтетін ток тек келтірілген кернеудің оң полюсін қосқанда, яғни Д диод жабық болған жағыдайда өтеді. Конденсатордан C токтың оң жарты толқыны өткенде зарядталады да, ал теріс жарты толқыны өткенде R жүктеме кедергі арқылы разрядталады (зарядсыздануы). Осылайша лүпілдеуші ток С конденсатор көмегімен жазылады.
Алдағы сүлбедегідей конденсатор С тоқтың лүпілдеуін жазады. 2 суретте «көпірлі» сүлбе келтірілген.