Кайда -где- where - сорау алмашлыгы - вопросительное местоимение-

(Виды городов)

2. Укыгыз. Прочитайте. . .

Мин Россиядә, Мәскәүдә яшим.

Син Самарада яшисеңме? Әйе.

Самат Ташкентта яши, ә Азат Әлмәттә яши.

Без Татарстанда, Казанда яшибез.

Сез Төмәндә яшисезме? Юк.

Алар Ульяновскида яшиләр.

3. Дөрес җавапны табыгыз. Найдите правильный ответ. Find the correct answer.

Айгөл Оренбург......... яши.

1) –да 2) – тә 3) – та

Мансуров Чита........... яши.

1) – дә 2) - тә 3) – да

Фәнис Калининград........... яши.

1) - да 2) – та 3) – тә

Илһам Вильнюс........ яши.

1) - тә 2) – дә 3) - та

4. Дөрес әйтегез. Скажите правильно. . .

Мин Татарстан......... яшим. Син Төмән.......... яшисең. Ул авыл.......... яши.

Без Ташкент........ яшибез. Сез Казан......... яшисез. Алар шәһәр......... яшиләр.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ! .

-а/-ә,- ый/-и – хәзерге заман хикәя фигыль кушымчалары - аффиксы глагола настоящего времени- are suffixes of the Present tense verb.

Ул нишли? Что он делает? What does he do? What is he doing?

Ул бара, килә, эшли, тыңлый (он идёт -....., приходит - ......, работает - ......, слушает- ..........).

Ул бармый, килми, эшләми, тыңламый – юклык формасы – отрицательная форма -Negative form.

5. Сорауларга җавап бирегез. Ответьте на вопросы. .

Син кайда яшисең? Гафу итегез, Сез кайсы илдә, кайсы шәһәрдә яшисез? Бу кызлар кайда яшиләр? Бу апа кайда яши? Бу абый кайда яши? Сәкинә ханым кайда яши? Абдулла әфәнде кайсы шәһәрдә яши? Әби һәм бабай авылда яшиләрме?

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ! .

Яшә-ргә фигыленең хәзерге заманда зат-сан белән төрләнүе. Спряжение глагола яшәргә в настоящем времени.

Мин яшим Без яшибез

Син яшисең Сез яшисез

Ул яши Алар яшиләр

6. Дөрес әйтегез һәм сорауларга җавап бирегез. Скажите правильно и ответьте на вопросы.

Бу кыз кайсы шәһәрдә (яшәргә)? Сез Волгоградта (яшәргә)? Алар кайсы илдә (яшәргә)? Син Чабаксарда (яшәргә)? Бу ханым кайда (яшәргә)? Бу малай кайсы авылда (яшәргә)?

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! .

Яшә-ргә фигыленең хәзерге заманда юклыкта зат-сан белән төрләнүе. Спряжение глагола яшә-ргә в настоящем времени в отрицательной форме.

Conjugation of the Present Negative form of the verb яшә-ргә.

Мин яшәмим Без яшәмибез

Син яшәмисең Сез яшәмисез

Ул яшәми Алар яшәмиләр

+7. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. . . .

Мин Мәскәүдә яшәмим, Түбән Новгородта яшим.

Ул Самарада яшәми, Саратовта яши.

Без авылда яшәмибез, шәһәрдә яшибез.

Хәзер ул Германиядә яшәми, Төркиядә яши.

Алар Яр Чаллыда яшәмиләр, Түбән Камада яшиләр.

8. Җөмләләрне юклыкта әйтегез. Скажите предложения в отрицательной форме.

Минемчә, бу ханым Казанда (яшәргә). Бу егетләр Саратовта (яшәргә). Хәзер алар Татарстанда (яшәргә). Хәзер ул Пермьдә (яшәргә). Мин авылда (яшәргә).

2.

Эш урыны турында ничек әйтәбез? Как говорим о месте работы?

How to speak about the place of employment?

+9. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз.Прослушайте, повторите и прочитайте. . . .

• Сания, Сез кайда эшлисез?

• Мин фирмада эшлим. Ә Сез кайда эшлисез, Нияз?

• Ә мин университетта эшлим.

• Сания, где Вы работаете? Sania, where do you work?

• Я работаю в фирме. А Вы где работаете, Нияз? I work at a firm. And where do you work, Niyaz?

• А я работаю в университете. I work at a university.

10. Укыгыз. Прочитайте. . .

Мин кафеда эшлим. Син мәктәптә эшлисеңме? Ул зоопаркта эшли. Без кибеттә эшлибез. Сез кибеттә эшлисезме? Алар театрда эшлиләр.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ! .

Эшлә-ргә фигыленең хәзерге заманда зат-сан белән төрләнүе.

Спряжение глагола эшл-әргә в настоящем времени. Conjugation of the verb эшлә-ргә in the Present tense.

Мин эшлим Без эшлибез

Син эшлисең Сез эшлисез

Ул эшли Алар эшлиләр

11. Сорауларны дәвам итегез. Продолжите вопросы.

Бу кеше кайда ...................? Бу ханымнар кайда ......................? Гафу итегез, Сез кайда ...................? Хәмидә апа театрда .........................? Алар институтта ...............?

12. Дөрес әйтегез. Скажите правильно. . .

Мин аквапарк....... эшлим. Син ресторан...... эшлисеңме?. Ул лицей...... эшли. Без кафе....... эшлибез. Сез академия......... эшлисезме?. Алар супермаркет...... эшлиләр.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ! .

Эшлә-ргә фигыленең хәзерге заманда юклыкта зат-сан белән төрләнүе.

Мин эшләмим Без эшләмибез

Син эшләмисең Сез эшләмисез

Ул эшләми Алар эшләмиләр

+13. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз.Прослушайте, повторите и прочитайте. . . .

Бу кеше институтта эшләми, мәктәптә эшли.

Ул радиода эшләми, телевидениедә эшли.

Без бу кибеттә эшләмибез, супермаркетта эшлибез.

Хәзер алар училищеда эшләмиләр, консерваториядә эшлиләр.

Бу кызлар кафеда эшләмиләр, фирмада эшлиләр.

14. Җөмләләрне юклыкта әйтегез. Скажите предложения в отрицательной форме..

Бу кыз университетта (эшләргә). Мин супермаркетта (эшләргә). Без кафеда (эшләргә). Алар мәктәптә (эшләргә). Син гимназиядә (эшләргә)? Сез бу фирмада (эшләргә)?

15. Сораулар куегыз һәм җөмләләрне укыгыз. Поставьте вопросы и прочитайте предложения..

................................................? Без Казанда яшибез.

................................................? Бу китап минеке.

...............................................? Бүген егерме беренче март.

...............................................? Минемчә, хәзер сәгать җиде.

...............................................? Бу - Чулпан ханым.

...............................................? Ул фирмада эшли.

..............................................? Бу ханым укытучы түгел.

..............................................? Бу татарча-русча сүзлек.

..............................................? Бу кеше Санкт-Петербургтан.

16. Җавап бирегез. Ответьте. .

Бу телефон сезнекеме? Бүген ничәсе? Март ничәнче ай? Бу кешеләр кайдан? Алло, гафу ит, хәзер син кайда? Гафу итегез, хәзер сәгать ничә? Гафу үтенәм, Сез кайда эшлисез? Алар кайсы шәһәрдә яшиләр?

3.

Уку урыны турында ничек әйтәбез? Как говорим о месте учёбы?

+17. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз.Прослушайте, повторите и прочитайте. . . .

• Дамир, Сез кайда укыйсыз?

• Казанда, университетта укыйм.

Дамир, где Вы учитесь?

Я учусь В Казани, в университете .

**********************

• Хәзер ул нишли? Укыймы, эшлиме?

• Минемчә, ул эшләми әле, ул укый.

• Сейчас он что делает? Учится, работает?

• По-моему, он ещё не работает, он учится..

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! .

Укы-рга фигыленең хәзерге заманда зат-сан белән төрләнүе. Спряжение глагола укырга в настоящем времени..

Мин укыйм Без укыйбыз

Син укыйсың Сез укыйсыз

Ул укый Алар укыйлар

18. Укыгыз. Прочитайте. . .

Айсылу һәм Айнур кайда укыйлар? Алар мәктәптә укыйлар.

Мәдинә институтта укыймы? Юк, ул консерваториядә укый.

Сәрия гимназиядә укыймы? Гафу ит, мин белмим.

Сез кайда укыйсыз? Без университетта укыйбыз.

Бу кыз ничәнче мәктәптә укый? Ул җиденче гимназиядә укый.

Бу малай яхшы укыймы? Минемчә , ул бик яхшы укый.

Бүген сез ничә сәгать укыйсыз? Без дүрт сәгать укыйбыз.

ИГЪТИБАР ИТЕГЕЗ! ОБРАТИТЕ ВНИМАНИЕ!

Нинди?Какой? what kind of?- яхшы студент- хороший студент – good student

Ничек? Как? how?- яхшы укый- учится хорошо – he studies well.

19. Җавап бирегез. Ответьте. .

Бу кыз кайда укый? Бу балалар ничәнче мәктәптә укыйлар? Хәзер сез кайда укыйсыз? Бүген син ничә сәгать укыйсың? Бу малай ничек укый?

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! .

Укы-рга фигыленең хәзерге заманда юклыкта зат-сан белән төрләнүе. Спряжение глагола укырга в настоящем времени в отрицательной форме. Conjugation of the Present Negative form of the verb укы-рга.

Мин укымыйм Без укымыйбыз

Син укымыйсың Сез укымыйсыз

Ул укымый Алар укымыйлар

+20. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. . . .

Сез укыйсызмы, эшлисезме? Мин укымыйм, мин эшлим инде.

Камилә унсигезенче мәктәптә укыймы? Юк, ул тугызынчы мәктәптә укый.

Хәзер Кәрим Казанда укыймы? Минемчә, хәзер ул Мәскәүдә укый.

Бүген алар дүрт сәгать укыйлармы? Юк, алты сәгать укыйлар.

21. Сораулар куегыз һәм җөмләләрне укыгыз. Ставьте вопросы и прочитайте предложения. Make up appropriate questions, . the sentences.

...................................? Гөлназ егерме икенче мәктәптә укый. ...................................? Юк, алар гимназиядә укымыйлар.

...................................? Минемчә, ул Казанда укымый.

...................................? Өч сәгать түгел, ике сәгать укыйбыз.

4.

Тартымны ничек белдерәбез? Как выражаем принадлежность?

+22. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. . . .

Бу – минем дәфтәрем (урыным, энем, апам). Это моя тетрадь (моё место, мой младший брат, моя старшая сестра).

Бу – синең дәфтәрең (урының, энең, апаң).

Бу – аның дәфтәре (урыны, энесе, апасы). This is his/her notebook (place, younger brother, elder sister).

Бу – безнең дәфтәребез (урыныбыз, энебез, апабыз). This is our notebook (place, younger brother, elder sister).

Бу – сезнең дәфтәрегез (урыныгыз, энегез, апагыз). This is your notebook (place, younger brother, elder sister).

Болар – аларның дәфтәрләре (урыннары, энеләре, апалары). Those are their notebook (place, younger brother, elder sister).

23. Укыгыз. Прочитайте. . .

Бу кемнең дәфтәре? Бу минем дәфтәрем.

Бу сезнең урыныгызмы? Юк, бу Ләйсәннең урыны.

Бу кемнең энесе? Бу Кәримнең энесе.

Аның исеме ничек? Аның исеме - Әхәт.

Бу кемнең апасы? Бу Рәмиләнең апасы.

Аның исеме ничек? Аның исеме - Камилә.

Рәмиләнең апасы кайда эшли? Ул мәктәптә эшли.

Ә Сезнең исемегез ничек? Минем исемем – Лилия.

Фамилиягез ничек? Фамилиям – Мансурова.

24. Җавап бирегез. Ответьте. .

Бу кемнең телефоны? Бу сезнең журналыгызмы? Бу синең комппьютерыңмы? Урының яхшымы? Гафу итегез, бу кызның исеме һәм фамилиясе ничек? Гафу итегез, апагыз бармы?

ИГЪТИБАР ИТЕГЕЗ! ОБРАТИТЕ ВНИМАНИЕ!

Китап → китабым, сүзлек →сүзлегем, сәгать →сәгатем, песи→ песием, су – суым,

әни → әнием (әнисе), абый → абыем (абыйсы), өй → өем (өе), сорау → соравым;

утрау →Сицилия утравы; тау → Фудзияма тавы

дус → дустым;

25. Җөмләләрне тулыландырыгыз. Дополните предложения. . .

Китабың .................? Әйе, .............

Сүзлегең ..........? ............. өстәлдә.

Абыегыз кайда .............? ............... эшли.

Әбиең ........ яши? .......... яши.

Гафу ит, сәгатең ............? .............. юк.

Соравыгыз ...........? Хәзер ................. юк.

Фудзияма тавы .........? ........... Япониядә.

Сицилия утравы Австралиядәме? Юк, ...............

+26. Тизәйткәчне дөрес әйтегез. Скажите правильно скороговорку. .

Абагага бага-бага, башым бәрдем баганага.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! .

-ның/ -нең – иялек килеше кушымчалары – аффикы притяжательного падежа -

Кемнең?Кого? whose? of who?: Алсуның, Әмирнең.

Нәрсәнең?Чего? of what: Китапның, дәфтәрнең.

27. Дөрес әйтегез. Скажите правильно. . .

Бу - Гөлиянең әни.... Аның әни..... мәктәп..... эшли. Ул – укытучы. Ә бу Гөлиянең әти....... Ул университет..... эшли. Аның әти....... – этнограф. Аларның гаилә...... Казан....... яши.

+28. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. . . .

Бу кемнең китабы? Бу Әнисәнең китабы.

Бу кемнең дәфтәре? Бу Әминәнең дәфтәре.

Бу Илдарның энесеме? Юк, бу Әнвәрнең энесе.

Бу кемнең сеңлесе? Бу Салаватның сеңлесе.

Дания апаның журналлары сездәме? Әйе, бездә.

Бу китапның авторы кем? Аның авторы – профессор И. Гыйләҗев.

Бу сүзлекнең авторлары кемнәр? Гафу итегез, мин белмим.

Бу шәһәрнең исеме ничек? Минемчә, Чистай.

ИГЪТИБАР ИТЕГЕЗ! ОБРАТИТЕ ВНИМАНИЕ!

1) спорт мәктәбе (спортивная школа – sports school), опера театры (театр оперы – opera theater), музыка училищесы (музыкальное училище - music college);

2) Азатның дәфтәре (тетрадь Азата – Azat’s notebook), Әминәнең китабы (книга Амины – Amina’s book)

29. Җөмләләрне тулыландырыгыз.Дополните предложения. . .

Бу Галиянең ............... Бу Саматның ................... Бу кемнең ............? Бу Әнвәрнең .................? Гафу итегез, бу Гүзәлнең ......................? Минемчә, бу Фәниснең ............ Сезнеңчә, ................ песие? Бу китапның авторы ...............

5.

Кешенең яки предметның сыйфаты турында ничек әйтәбез? Как говорим о качестве предмета или человека? How to describe a quality of someone or something?

+30. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. . . .

- Шәһәрегез нинди?

- Шәһәребез зур һәм матур.

- Какой ваш город?What is your city like?

- Наш город большой и красивый.Our city is large and beautiful.

***************

• Бу студент акыллымы?

• Әйе, минемчә, ул бик акыллы.

• Этот студент умный ли? Is this student smart?

• Да, по-моему, он очень умный. Yes, I think he is very smart.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! .

акыллы –умный-smart

күңелле - весёлый-cheerful

кызык –интересный-interesting

зур – большой- big, large

кечкенә – маленький-little, small

матур – beautiful

яңа –новый - new

иске –старый- old

31. Укыгыз. Прочитайте. . .

Шәһәрем бик зур түгел. Телефоның бик матур. Апам – бик яхшы укытучы. Дустым бик күңелле кеше. Аларның дәресләре бик кызыклы. Энебез - бик яхшы укучы. Казанда яңа йортлар күп. Әбиемнең өе кечкенә.

ИГЪТИБАР ИТЕГЕЗ! ОБРАТИТЕ ВНИМАНИЕ!

Сыйфат (берлек сан) ┼ исем (күплек сан) - прил. (ед.число) +сущ. (мн. число) - Adjective (singular form) ┼ noun (plural form): кызык китаплар- интересные книги – interesting books, җылы көннәр- тёплые дни – warm days .

32. Җавап бирегез. Ответьте. .

Шәһәрең (авылың) нинди? Гафу ит, сүзлегең кайда? Дәресләрегез кызыкмы? Телефоның яңамы? Дустыңның энесе бармы? Әниеңнең әнисе кайда яши?

33. Җөмләләрне дәвам итегез. Продолжите предложения. . .

Минем журналым ................... Аның энесе ................... Аларның дәресләре ................ Укучыларның китаплары .............. Алиянең сәгате ............... Дамирның машинасы ................ Ләйлә ханымның дуслары ......... Рүзәлнең абыйсы .................... Мәликәнең песие ................ Бу журналистның исеме - ә фамилиясе - ............................ Бу китапның авторлары - .........................

34. Үрнәк буенча диалоглар төзегез. Составьте диалоги по образцу.

Үрнәк:

- Сүзлегең зурмы?

- Юк, кечкенә.

**************

• Дустың кызык кешеме?

• Әйе, ул бик күңелле кеше.

6.

Кешенең яки предметның барлыгы турында ничек әйтәбез? Как говорим о наличии предмета или присутствии человека?

How to speak about presence of a person or availability of an object?

+35. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. . . .

• Гафу итегез, директор бармы?

• Әйе, бар. Ә Сез кем?

• Ә мин журналист.

• Рәхим итегез!

• Рәхмәт.

• Извините, директор есть? Excuse me, is the director here?

• Да, есть. А Вы кто? Yes, he is. And who are you?

• Я журналист. I’m a journalist.

• Добро пожаловать! Welcome!

• Спасибо. Thank you.

********************************

- Сездә татарча-русча сүзлек бармы?

- Әйе, бар.

- У Вас есть татарско-русский словарь? Do you have a Tatar-Russian dictionary?

- Да, есть. Yes, I do.

36. Үрнәк буенча диалоглар төзегез. Составьте диалоги по образцу.

Үрнәк:

- Гафу итегез, Рөстәм бармы?

- Ул бүген юк.

****

• Алло, исәнмесез, Динә сездәме?

• Әйе, бездә.

• Яхшы.

********

• Гафу ит, синдә татарча журналлар бармы?

• Юк шул.

******

- Аларда русча-татарча сүзлек бармы?

- Минемчә, бар.

37. Укыгыз. Прочитайте. . .

Синдә бу китап бармы? Гафу ит, миндә бу китап юк.

Сездә ничә сүзлек бар? Бездә өч сүзлек бар.

Сездә нинди сүзлек бар? Бездә татарча-русча сүзлек бар.

Сүзлек синдәме? Әйе, миндә.

Сүзлек аңардамы? Юк, бездә.

Аңарда бу диск бармы? Минемчә, юк.

Гафу итегез, Ләйсән сездәме? Юк, ул бездә түгел.

ИГЪТИБАР ИТЕГЕЗ! ОБРАТИТЕ ВНИМАНИЕ!

ничә кеше –сколько человек - how many people.

унтугыз китап – девятнадцать книг- nineteen books.

38. Җөмләләрне дәвам итегез. Продолжите предложения. . .

Миндә .................. Синдә ...........................? Бездә дүрт .......................

Сездә ничә ...........................?...................... аңардамы? ...................... алардамы?

39. Дөрес җавапны табыгыз. Найдите правильный ответ. .................

Алсу Барнаул......... яши.

1) –дә 2) – да 3) – дә

Булат мәктәп.......... укый.

1) – дә 2) - тә 3) – та

Әнием банк........... эшли.

1) - да 2) – дә 3) - та

Апам университет........ укый.

1) –тә 2) –да 3) -та

7.

Керергә яки чыгарга ничек рөхсәт сорыйбыз? Как просим разрешения войти или выйти?

+40. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. . . .

• Гафу итегез, керергә ярыймы (мөмкинме)?

• Ярый (мөмкин). Рәхим итегез, керегез.

• Гафу итегез, чыгарга ярыймы?

• Юк, ярамый.

Извините, можно войти?

Можно. Добро пожаловать, входите

Извините, можно выйти?

• Нет, нельзя.

*********

• Рөхсәт итегез, Дания ханым.

• Әйе, рәхим итегез, керегез.

• Разрешите, Дания ханум.

• Да, добро пожаловать, входите.

41. Укыгыз һәм охшаш диалог төзегез. Прочитайте и составьте диалог по образцу. .

- Исәнмесез!

- Хәерле көн!

- Гафу итегез, керергә ярыймы?

- Әйе, ярый, рәхим итегез. Сез кем, кайдан?

- Минем исемем - Муса. Мин - журналист, Казаннан.

- Мин бик шат.

- Мин дә бик шат. Гафу итегез, ә директор бармы?

- Гафу итегез, ул бүген юк. Ул командировкада, Санкт-Петербургта.

- Рәхмәт, сау булыгыз.

- Исән булыгыз.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ! .

Нишләргә?Что делать?What to do? Кер-ергә, бар-ырга, яз-арга, кит-әргә, укы-рга, яшә-ргә – инфинитивның барлык формасы – положительная форма инфинитива -

Кер-мәскә, чык-маска, сөйлә-мәскә, сөйләш-мәскә - инфинитивның юклык формасы – отрицательная форма инфинитива -.

42. Укыгыз. Прочитайте. . .

Исәнмесез, керергә ярыймы? Хәерле көн, рәхим итегез.

Гафу итегез, чыгарга ярыймы? Юк, хәзер ярамый.

Хәзер китәргә мөмкинме? Мөмкин.

Гафу итегез, нәрсә укырга кирәк? Татарча шигырь укырга кирәк.

Бу компьтерда кем эшләргә тиеш? Минемчә, Гадел.

Иртәгә килмәскә мөмкинме? Мөмкин.

43. Рифмалап сүзләр куегыз һәм диалогны укыгыз. Прочитайте диалог, используя в рифму слова. . the dialogue using rhyming words.

- Син кайда?

- Омскида. Ә син кайда?

- ....................

- Дустың кайда?

- ...................

+44. “Ай былбылым” җырын тыңлагыз һәм беренче куплетын җырларга өйрәнегез. Прослушайте песню “Ай былбылым” и научитесь петь первый куплет. Listen to the song “Ai bylbyilm” and learn to sing the first verse.

СҮЗЛЕКЧӘ. СЛОВАРИК. .

акыллы – умный- smart

бик –очень-very

былбыл- соловей -

дус –друг-friend

зур –большой-big, large

керергә –зайти-to come in, enter

кечкенә –маленький-little, small

кирәк (түгел) –(не) нужно-need (not) to

кирәкми –не нужно- do not need smth

күзлек –очки-glasses

күңелле –весёлый-cheerful

кызык, кызыклы –интересный-interesting

мөмкин –можно-may, can

мөмкин (түгел) – невозможно-may (not), can (not)

рәхим итегез – добро пожаловать- welcome

рөхсәт итәргә –разрешить-ask permission

сүзлек –словарь-dictionary

сыйфат – 1) качество-quality; 2)прилагательное- adjective

тартым –принадлежность-possessiveness

тиеш – должен -must, have to

тиеш түгел – не должен- must not, do not have to

уку – 1) чтение-. ing; 2)учёба- studying

укырга – 1) читать- to . ; 2) учиться-to study

урын –место- place

чыгарга –выйти-to go out, leave

эшләргә –работать- to work

ярамый –нельзя-may not, to be not allowed

ярый –можно-may, to be allowed

яшә-ргә –жить-to live

ӘЗЕРЛЕК КУРСЫ. ВВОДНЫЙ КУРС. .

Бишенче дәрес. Пятый урок.

1. Телләр белү турында ничек әйтәбез? Как говорим о знании языков?

2. Эшнең юнәлеше турында ничек белдерәбез? Как выражаем направление действия?

3. Кем яки нәрсә кирәклеге турында ничек әйтәбез? Как говорим о нужности кого-нибудь или чего-нибудь?

4. Эшнең объекты турында ничек әйтәбез? Как говорим об объекте действия?

5. Боеруны һәм үтенечне ничек белдерәбез? Как выражаем повеление и просьбу?

6. Эшнең вакыты турында ничек әйтәбез? Как говорим о времени действия?

7. Эшнең, кешенең кайда булуы турында ничек әйтәбез? Как говорим о месте действия или человека?

1.

Телләр белү турында ничек әйтәбез? Как говорим о знании языков?

+1. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. . . .

- Динә, Сез ничә тел беләсез?

- Мин өч тел беләм.

- Татарча беләсезме?

- Бераз беләм.

- Ә инглизчә беләсезме?

- Юк, кызганычка каршы, белмим.

- Дина, Вы сколько языков знаете? Dina, how many languages do you know?

- Я знаю три языка. I know three languages.

- Вы знаете по-татарски? Do you speak Tatar?

- Знаю немного. I speak a little.

- А по-английски знаете? And do you speak English?

-

Нет, к сожалению, не знаю. No, unfortunately not.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! .

татар теле- татарча

рус теле - русча

инглиз теле- инглизчә

кытай теле- кытайча

француз теле- французча

алман теле- алманча

төрек теле- төрекчә

япон теле- японча

испан теле- испанча

2. Укыгыз. Прочитайте. . .

Мин төрекчә яхшы беләм. Син испанча начар беләсең. Ул алманча бераз белә. Без татарча беләбез. Сез инглизчә беләсез. Алар кытайча беләләр.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ!ЗАПОМНИТЕ! .

Белергә фигыленең хәзерге заманда зат-сан белән төрләнүе.

Спряжение глагола белергә в настоящем времени.

Conjugation of the verb белергә in the Present tense.

Мин беләм Без беләбез

Син беләсең Сез беләсез

Ул белә Алар беләләр

3. Сорауларны укыгыз һәм җавапларны дәвам итегез.Прочитайте вопросы и продолжите ответы. . the questions and complete the answers.

Син инглизчә беләсеңме? Әйе, .....................................

Айгөл алманча беләме? Минемчә, ул .............................

Сез татарча беләсезме? Әйе, без ..........................................

Алар төрекчә яхшы беләләрме? Әйе, .............................................

Син ничә тел беләсең? Мин ...................................

4. Җөмләләрне дәвам итегез. Продолжите предложения. . .

Асия ханым төрекчә яхшы ........... Абдулла әфәнде кытайча ......................... Минемчә, сез алманча ...................... Сезнеңчә, ул ..................................? Алар ничә ................................

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ!.

Бел-ергә фигыленең хәзерге заманда юклыкта зат-сан белән төрләнүе.

Спряжение глагола белергә в настоящем времени в отрицательной форме.

Conjugation of the Present Negative form of the verb бел-ергә.

Мин белмим Без белмибез

Син белмисең Сез белмисез

Ул белми Алар белмиләр

+5. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте . . .

Син төрекчә беләсеңме? Юк, кызганычка каршы, белмим.

Алар испанча яхшы беләләрме? Минемчә, бик яхшы белмиләр.

Ә сез кытайча беләсезме? Юк, без кытайча белмибез.

Бу кеше алманча бераз беләме? Юк, ул алманча белми, французча белә.

6. Диалогларны тулыландырыгыз. Дополните диалоги. . .

- Иркә, син ...............................?

- Юк, мин алманча ....................

***

- Гафу ит, Гүзәл, .....................?

- Мин испанча бераз ...................

- ........ничә тел ...........................?

- .................................................

2.

Эшнең юнәлешен ничек белдерәбез? Как выражаем направление действия?

How to denote direction of an action?

+7. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. . . .

- Бүген кинога барабызмы?

- Яхшы. Мин риза, барабыз.

- Пойдём сегодня в кино? Shall we go to the cinema today?

- Хорошо. Я согласен. Пойдём. OK. I agree, let’s go.

*********

- Сәлам, дустым, кая барасың?

- Дәрескә.

- Привет, друг, куда идёшь? Hi, pal, where are you going?

- На урок. To a lesson.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ! .

-га/ -гә, -ка/ -кә – юнәлеш килеше кушымчалары- аффиксы направительного падежа - the Dative case endings.

Кая? Куда? Where?: Авылга, шәһәргә, паркка, дәрескә; Мәскәүгә, Казанга, Саратовка, Омскига.

Кемгә? Кому? To who?: миңа – мне –to me; сиңа – тебе- to you.; аңа- ему (ей) –to him (her);. безгә- нам-to us; сезгә- вам-to you; аларга – им –to them

Кая- куда - where – сорау алмашлыгы – вопросительное местоимение -interrogative pronoun.

8. Укыгыз. Прочитайте. . .

Хәзер мин дәрескә барам. Иртәгә син бассейнга барасыңмы? Ул кибеткә бара. Без мәктәпкә барабыз. Бүген сез кинога барасызмы? Хәзер алар кая баралар?

9. Дөрес әйтегез. Скажите правильно. . .

Мин Мәскәү...... барам. Син Саратов..... барасың. Ул Санкт-Петербург....... бара. Без Кытай........ барабыз. Сез Ульяновск....... барасыз. Алар Псков........ баралар.

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ!.

Барырга фигыленең хәзерге заманда зат-сан белән төрләнүе.

Спряжение глагола барырга в настоящем времени.

Conjugation of the verb барырга in the Present tense.

Мин барам Без барабыз

Син барасың Сез барасыз

Ул бара Алар баралар

10. Җавап бирегез. .

Бүген син кая барасың? Сезнеңчә, укучылар иртәгә мәктәпкә баралармы? Дустың кайсы шәһәргә бара? Хәзер әниең базарга барамы? Алар Испаниягә ничә көнгә баралар? Бу студент Америкага ничә айга бара?

11. Җөмләләрне дәвам итегез. Продолжите предложения. . .

Алар дискотекага ................. Без авылга ................. Сәрия апа Парижга .............. Фәрит абый Саратовка .............. Мин Самарага ............... Бу кешеләр кая ....................? Токиога кемнәр ............?

ИСТӘ КАЛДЫРЫГЫЗ! ЗАПОМНИТЕ!.

Бар-ырга фигыленең хәзерге заманда юклыкта зат-сан белән төрләнүе.

Спряжение глагола барырга в настоящем времени в отрицательной форме.

Conjugation of the Present Negative form of the verb бар-ырга.

Мин бармыйм Без бармыйбыз

Син бармыйсың Сез бармыйсыз

Ул бармый Алар бармыйлар

+12. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. . . .

Бүген мин бассейнга бармыйм. Иртәгә син кинога бармыйсың. Минемчә, ул футболга бармый. Иртәгә без театрга бармыйбыз. Сез бу концертка бармыйсыз икән. Минемчә, бүген алар эшкә бармыйлар.

13. Җөмләләрне тулыландырыгыз. Дополните предложения. . .

Кызганычка каршы, мин ................... бармыйм. Минемчә, иртәгә ул .................. бармый. Бүген алар .............. бармыйлар. Айсылу ............... бармый. Хәзер Илдар .................. бармый.

14. Дөрес җавапны табыгыз. Найдите правильный ответ. .................

Мин дискотека......... барам.

1) –да 2) – га 3) – гә

Без Төмән......... барабыз.

1) – дә 2) - га 3) – гә

Бүген алар базар........... бармыйлар.

1) - гә 2) – да 3) – га

Иртәгә ул мәктәп...... бармый.

1) – гә 2) – тә 3) - кә

15. Үрнәк буенча диалог төзегез. Составьте диалог по образцу. .

Үрнәк:

- Бүген син кибеткә барасыңмы?

- Әлбәттә, барам.

3.

Кем яки нәрсә кирәклеге турында ничек әйтәбез? Как говорим о нужности кого-нибудь или чего-нибудь?

+16. Тыңлагыз, кабатлагыз һәм укыгыз. Прослушайте, повторите и прочитайте. . . .

• Гафу итегез, Сезгә кем кирәк?

- Миңа директор кирәк.

• Гафу итегез, Сезгә нәрсә кирәк?

• Извините, кто Вам нужен?

• - Мне директор нужен.

• Извините Вам что нужно?

• Миңа татарча-русча сүзлек кирәк.

• Мне нужен татарско-русский словарь..

17. Укыгыз. Прочитайте. . .

Сиңа бу китап кирәкме? Әйе, миңа бу китап бик кирәк.

Гафу итегез, Сезгә директор кирәкме? Әйе, миңа директор кирәк.

Сезнеңчә, бу сүзлек кемгә кирәк? Минемчә, бу сүзлек укучыларга кирәк.

Сиңа чәй кирәкме? Юк, рәхмәт, кирәк түгел.

Аңа урындык кирәкме? Әлбәттә, кирәк.

Аларга кем кирәк? Аларга кассир кирәк.

18. Җөмләләрне тулыландырыгыз. Дополните предложения. . .

Гафу итегез, аларга .......... кирәк? Аларга ............ кирәк.

Сиңа ........... кирәкме? Юк, миңа ............. кирәк түгел.

Сезгә нәрсә .............: кофемы, чәйме? Миңа .............. кирәк.

Безгә компьютер ................? Әлбәттә, .......................

Аңа нәрсә ..........................? Яңа .................. кирәк.

Балаларга нәрсәләр ................? ........................кирәк.

19. Сораулар куегыз һәм җөмләләрне укыгыз. Поставьте вопросы и прочитайте предложения. ...................

...............................................................? Миңа татарча-русча сүзлек кирәк.

..............................................................? Аңа ике дәфтәр кирәк.

..............................................................? Безгә Тәнзилә ханым кирәк.

................................................................? Аларга кызык китаплар кирәк.

................................................................? Минемчә, бу журнал әнигә кирәк.

20. Җавап бирегез. Ответьте. .

Гафу итегез, Сезгә кем кирәк? Сиңа нинди сүзлек кирәк? Гафу ит, аңа кем кирәк? Гафу үтенәм, безгә бу диск кирәкме? Сезгә Зөлфия апа кирәкме? Сиңа ничә билет кирәк? Аларга русча-инглизчә сүзлек кирәкме? Безгә ничә урындык кирәк?

21. Дустыгызга шалтыратыгыз һәм хәлләре турында белегез. Позвоните другу и узнайте о его делах. ..............

Үрнәк:

- Алло, сәлам, Камил!

- Сәлам, Наил!

- Хәлләр ничек?

- Рәхмәт, шәп! Ә син ничек?

- Ал да гөл, рәхмәт.

4.