- •Евразийский национальный университет им. Л.Н.Гумилева
- •Бейсенова р.Р.
- •Экология және тұрақты даму пәнінен лекциялар жинағы
- •Астана - 2010
- •Мазмұны:
- •Тақырып: Экология ғылымының анықтамасы, оның қалыптасуы және дамуы
- •Дәріс мақсаты: Студенттерді экологияның даму тарихымен таныстыру, ғылымның қысқаша сипаттамасын беру, эколгогия пәнімен, оның міндеттерімен, мазмұнымен және негізгі әдістерімен таныстыру.
- •2. Экологияның қалыптасуы және дамуының қысқаша тарихы.
- •3. Экология бөлімдері.
- •5. Тұрақты даму туралы түсінік.
- •Тақырып: Организм және қоршаған орта
- •Дәріс мақсаты: Студенттерді тіршіліктің пайда болу теорияларымен және негізгі тіршілік орталарымен таныстыру.
- •2. Биосфера эволюциясы.
- •Ә) Құрлық – ауа тіршілік ортасы.
- •Б)Топырақ тіршілік ортасы.
- •В)Тірі ағза тіршілік ортасы
- •4. Биологиялық ырғақтар. Фотопериодизм
- •Тақырып: Аутэкология
- •2. Қоршаған ортаның экологиялық факторлары.
- •3. Ортаның негізгі факторларының ағзалар тіршілігіне тигізетін әсері.
- •Биотикалық факторларға адаптация.
- •Гүлдер мен өсімдіктер.
- •Экожүйедегі ағзалардың байланыстары.
- •4. Экологиялық факторлар әсеріне организмдердің жалпы заңдылықтары: ю.Либихтың минимум заңы және в.Шелфордтың толеранттық заңы.
- •Тақырып: Демэкология-популяциялық экология
- •Дәріс мақсаты: Студенттерді популяция түсінігімен таныстыру популяцияның динамикалық және статикалық сипаттамасын беру.
- •2. Популяцияның статикалық және динамикалық сипаттамалары.
- •3. Популяциялық гомеостаз – популяцияның санын реттеу.
- •4. Ағзалар арасындағы қатынастар:
- •Тақырып: Синэкология-қауымдастық экологиясы
- •Экожүйенің жіктелуі
- •3. Экожүйедегі энергия және заттар айналымы.
- •4. Экологиялық пирамида және оның типтері.
- •5. Экожүйенің тұрақтылығы мен динамикасы.
- •Тақырып: Биосфера туралы в. И. Вернадскийдің ілімі
- •Дәріс мақсаты: Студенттерді биосфера түсінігімен, биосфера жайлы іліммен, биосфера компоненттерімен таныстыру.
- •2. Биосфераның негізгі қасиеттері.
- •3. «Тірі заттар»-биосфераның негізі.
- •4. Зат айналымы және олардың антропогендік іс-әрекеттер нәтижесінде бұзылуы.
- •Тақырыбы: Тұрақты даму концепциясы Жоспар:
- •Қоршаған ортаны қорғаудағы халықаралық қарым-қатынас.
- •Қоршаған ортаны қорғаудағы халықаралық қарым-қатынас.
- •Киото хаттамасы
- •Еқтт-ның (Ерекше Қорғалатын Табиғи Территория) жалпы
- •Қоршаған орта және әлем қауымдастығы. Шекоа (Шығыс Еуропа, Кавказ, Орталық Азия)
- •Орталық Азия аймағында экологияны сауықтырудың басты бағыттары
- •Тақырып: Табиғи ресурстар және табиғатты қолдану – тұрақты дамудың бір аспектісі
- •Дәріс мақсаты: Студенттерді табиғат, табиғи орта, табиғи қорлар түсініктерімен таныстыру. Табиғи қорлардың жіктелуін көрсету және ластаушы заттар жіктелуімен таныстыру.
- •2. Қазақстанның қазба байлықтары
- •3. Табиғи ресурстар және оларды тиімді пайдалану.
- •4. Табиғи қорларды пайдаланудың жалпы инженерлік шаралары.
- •5. Табиғатты қорғаудың аспектілері
- •6. Табиғатты қорғаудың теориялық негіздері
- •Тақырып: Табиғи ортаның ғаламдық экологиялық мәселелері
- •2. Атмосфералық ауаның ластануы
- •3. «Жылу эффектісі»
- •4. «Озон тесігі»
- •5. «Қышқылдық жаңбырлар»
- •Тақырыбы: Су және топырақ ластану мәселелері
- •3. Топырақтың экологиялық мәселелері. Қазақстандағы топырақ эрозиясы және оның түрлері.
- •4. Шөлдену мәселесі. Топырақтың тұздануы және батпақтануы.
- •Тақырып: Қазіргі кезеңнің әлеуметтік-экологиялық мәселелер және тұрақты даму
- •2. Қазіргі Аралдың ахуалы және Арал маңындағы әлеуметтік- экологиялық мәселелер.
- •3. Қала экологиясы.
- •Тақырыбы: Энергетикалық кризис және оны шешу жолдары Жоспар:
- •Энергетикалық ресурстартардың топтастырылуы
- •Тақырыбы: Табиғатты қорғау және тұрақты даму
- •2. Ерекше қорғауға алынған териториялар
- •3. Қазақстандағы ерекше қорғауға алынған және Қызыл кітапқа енген өсімдіктер.
- •4. Атмосфералық ауаны қорғау.
- •5. Су ресурстарының сарқылуының алдын алуға бағытталған кейбір іс-шаралар
- •Тақырыбы: Қазақстанның өзекті экологиялық мәселелері және тұрақты даму
- •2. Каспий аймағының экологиялық жағдайы.
- •3. Арал теңізінің экологиялық мәселелері.
- •4. Балқаш көлінің экологиялық мәселелері.
- •5. Кіші өзендерді қорғау мәселесі.
- •6. Судың ластану мәселесі.
- •Тақырыбы: Қазақстанның табиғи ортасының тұрақсыздану үрдістері. Қазақстанның тұрақты дамуын қамтамасыз ететін іс-шаралар
- •2. Қазақстанның экологиялық апат аймақтары
- •3. Әуе бассейнiнiң ластануы
- •4. Радиоактивтi ластану
- •5. Өнеркәсiптiк және тұрмыстық қалдықтар
- •6. Экологиялық мониторинг.
- •7. Табиғатты қорғау шараларын қолдану
Евразийский национальный университет им. Л.Н.Гумилева
Бейсенова р.Р.
Экология және тұрақты даму пәнінен лекциялар жинағы
Астана - 2010
ББК 28.080я73
Бейсенова Р.Р. «Экология және тұрақты даму пәнінен лекциялар жинағы»: Экология және тұрақты даму пәнін оқитын барлық университеттердің факультеттерінің сттуденттеріне арналған оқу құралы. – « » баспасында басылып шыққан, 2010 – 151 бет.
ISBN
Оқу құралында «Экология және тұрақты даму» курсының негізгі түсініктері, қағидалары, экологияның заңдары, әртүрлі тіршілік орталарында мекен ететін ағзалар топтарының сипаттамалары берілген. Сондай-ақ қоршаған табиғи ортаны қорғау, табиғи қорларды сақтау және тиімді пайдалану, табиғи ортаның ластануы жайлы түсініктер берілген. Қазіргі кездегі Қазақстан Республикасының экологиялық жағдайы мен оны шешу жолдары, тұрақты даму концепциясының негізгі қағидалары берілген.
ББК 28.080я73
Сыртқы пікір: Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университетінің ботаника кафедрасының меңгерушісі, б.ғ.к. Погосян Г.П.
Ішкі пікір: Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің қоршаған ортаны қорғау және инжиниринг кафедрасының меңгерушісі, б.ғ.д., профессор Хантурин М.Р.
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ғылыи әдістемелік кеңесінде талданып, бекітілген.
Баспаға Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің Ғылыми кеңесі шешімімен жіберілген. Хаттама №
ISBN
Мазмұны:
ДӘРІС № 1. Экология ғылымының анықтамасы, оның қалыптасуы және дамуы..................................................................... |
4 |
ДӘРІС № 2. Организм және қоршаған орта..................................... |
14 |
ДӘРІС № 3. Аутэкология................................................................... |
23 |
ДӘРІС № 4. Демэкология-популяциялық экология........................ |
33 |
ДӘРІС № 5. Синэкология-қауымдастық экологиясы...................... |
37 |
ДӘРІС № 6. Биосфера туралы В. И. Вернадскийдің ілімі............... |
47 |
ДӘРІС № 7. Тұрақты даму концепциясы.......................................... |
56 |
ДӘРІС № 8. Табиғи ресурстар және табиғатты қолдану – тұрақты дамудың бір аспектісі........................................................... |
76 |
ДӘРІС № 9. Табиғи ортаның ғаламдық экологиялық мәселелері. |
89 |
ДӘРІС 10. Су және топырақ ластану мәселелері............................. |
95 |
ДӘРІС № 11. Қазіргі кезеңнің әлеуметтік-экологиялық мәселелер және тұрақты даму............................................................ |
100 |
ДӘРІС № 12. Энергетикалық кризис және оны шешу жолдары.... |
104 |
ДӘРІС 13. Табиғатты қорғау және тұрақты даму............................ |
111 |
ДӘРІС 14. Қазақстанның өзекті экологиялық мәселелері және тұрақты даму........................................................................................ |
127 |
ДӘРІС № 15. Қазақстанның табиғи ортасының тұрақсыздану үрдістері. Қазақстанның тұрақты дамуын қамтамасыз ететін іс-шаралар................................................................................................. |
139 |
ДӘРІС № 1