IV бүлек. Миниатюр сочинение үрнәкләре Сочинение-реклама. Ф. Яруллинның "Яралы язмышлар" китабы

Фидакарь әдип Фәнис Яруллин исеме безгә яхшы билгеле. Ул лирик шигырьләр, җырлар, хикәя, повесть, романнар, драма һәм комедияләр авторы, ялкынлы тәнкыйтьче. Шул ук вакытта балалар язучысы да. Аның "Җилкәннәр җилдә сынала" повестен укып сокланмаган кеше юктыр.

Ф. Яруллин быел безгә тагын бер укып туймаслык китабын бүләк итте. Ул − бүгенге тормышыбызның тирән фаҗигасен күтәргән "Яралы язмышлар" китабы. Китап, исеменнән үк күренгәнчә, балалар язмышын, кеше язмышын алгы планга куя. Китапның геройлары − әле яңа туган, тууга ук ятимлеккә дучар ителгән сабыйлар. Әйе, дучар ителгән, чөнки сабыйлар йортында тәрбияләнүчеләрнең күбесенең әти-әниләре исәннәр.

Китаптагы вакыйгалар Казан шәһәренең бер яшьтән алып өч яшькә кадәр тәрбияләнүче сабыйлар йортында бара. Вакыйгалар шушы йортта башта җыештыручы, аннан тәрбияче булып эшләүче Миңсылу апа исеменнән бәян ителә. Китапны укыганда гөнаһсыз сабыйларның яшәү рәвешләрен, олыларның аларга төрлечә карашларын күреп йөрәк әрни, күздән яшь ага, йөрәк сыкрый. Әсәрдә (автор аны бәян-көндәлек дип тәкъдим итә) шаккатырлык хәлләр белән очрашасың: балалар ризыгына кул сузучы комсыз җаннарны күреп нәфрәтләнәсең, кайчандыр балаларын ташлап китеп, хәзер үкенүче аналарны күреп уйга каласың. Кайсы битен генә ачсаң да, китапның тышлыгына төшерелгән сабыйның мөлдерәп торган яшьле күзләре озатып йөри. Иң шаккатырганы шул: балалар бездә беркемгә дә кирәкми, хәтта дәүләткә дә. Шулай булмаса, аларны төрле илләргә уллыкка-кызлыкка алып китәрләр идеме икән?

Әсәрдә балаларның алдагы язмышлары да күрсәтелә. Автор Америкага алып кителгән балаларның тормышы белән таныштыра.

Бәян-көндәлек чынбарлыкка нигезләнеп язылган. Моның шулай икәнен китаптагы фотолар, балаларның, аларны уллыкка алган кешеләрнең хатлары раслый.

Китап калын тышлыкта, повесть 3 телдә бирелгән: татар, рус һәм инглиз телләрендә. Ул 2000 елда "Рухият" нәшриятында басылган. Тиражы 3000 данә, күп өлешен Америкага да соратып алганнар.

"Яралы язмышлар" кибетләрдә сирәк күренә. Әгәр бу китапка юлыксагыз, алмый калмагыз. Ул сезгә тормышны тирәнрәк аңларга, шәфкатьлерәк булырга ярдәм итәр.

Сочинение-реклама. "Татар халык әкиятләре" китабы

Ишеттегезме икән, күптән түгел Татарстан китап нәшрияты төсле рәсемнәр белән бизәлгән "Татар халык әкиятләре"нең яңа җыентыгын бастырып чыгарды. Китапка халкыбызның мәшһүр рәссамнары Х. Якупов, Л. Фәттахов, Б. Урманче, Б. Әлменов эшләре кергән. Җыентык кече һәм урта яшьләрдәге мәктәп балаларына адреслана. Текстлар зур шрифтлар белән басылган. Китапны кулга алуга, син әкият дөньясына кереп чумасың, әкият геройлары белән җир астына төшәсең, күккә менәсең...

Бу җыентыкны ала алмаган әти-әниләр үзләренең балаларын татар халкының гүзәл җәүһәрләреннән мәхрүм итәрләр. Балалар исә гаҗәеп тел байлыгын югалтырлар. Шуңа күрә бүген үк китап кибетенә ашыгыгыз.

Сочинение-чыгыш. Язучыга һәйкәл (ф. Әмирханга һәйкәл кую вакытында сөйләнгән нотык)

Хөрмәтле дуслар, якташлар, әдәбият сөючеләр! Без бүген татар әдәбиятының аксакалы, олуг мөхәррире, боек язучысы, классик әдибенә куелган һәйкәл янына, ул һәйкәлне ачу тантанасына җыелдык. 1926 елда Ф. Әмирханны соңгы юлга озатуга багышланган мәтам митингысында драматург Фәтхи Бурнаш: "Хуш, безнең бөек язучыбыз Фатих Әмирхан!" − дип митингны яба. Бүген мин шул көнне искә төшереп, яраткан язучыбызның яңадан безнең арага кайтуына шатланып: "Исәнме, безнең бөек язучыбыз Фатих Әмирхан!" − дип әйтәм. Чөнки без бу көнне бик озак көттек. Язучының беркемне дә кабатламаган, татар әдәбиятына өр-яңа юнәлеш, өр-яңа геройлар алып килгән әсәрләрен кат-кат укый-укый көттек. Ниһаять, Казанның үзәгендә туып-үскән әдип − яңадан Казанда. Менә ул Яңа Бистәдәге Зариф мулла өеннән Мөхәммәдия мәдрәсәсенә кереп чыккан да, Казанның алдынгы яшьләренә үзенең "Әльислах"та чыгарылачак әсәрләре, мәкаләләре, замандаш язучы-шагыйрьләре Г. Тукай, Г. Ибраһимов, Г. Камал, С. Рәмиев, Г. Сәгъдиләр турында сөйли. Әгәр бүген шушы мәһабәт таш һәйкәл телгә килсә, ул безгә халкыбызның югары гыйлем һәм культуралы итеп күрергә теләвен, бөтен гомерен шул эшкә багышлавы турында сөйләр иде. Хәер, сөйләр иде микән?

Бик тыйнак кеше булган диләр замандашлары. Ләкин без беләбез: үз заманында мещаннар, искелеккә ябышып яткан мәдрәсә тәртипләрен сатира уты белән көйдергән Ф. Әмирханның һәрбер әсәре мактауга лаек. Ул үзенең беренче әсәрләрендә үк феодализм калдыкларын, татар тормышындагы иске, консерватив тәртип һәм гадәтләрне фаш итеп, үтергеч тәнкыйть утына тотты. Әйтик, 1907 елда язылган "Гарәфә кич төшемдә" исемле беренче хикәясендә үк халыкның матур киләчәге турында хыялланган, шуңа ирешү юлларын эзләгән автор үзе кебек яшь бер егет − татар шәкертенең фантазиясендә туган киләчәкне тасвирлый. Алга киткән культура, бай традицияләргә ия булган әдәбият, фән һәм һәр өлкәдә мәшһүрлек дәрәҗәсенә ирешкән татар укымышлылары бар ул хыялый киләчәктә.

Һәйкәлнең авторлары бөек әдипне дөрес итеп күзаллаганнар. Һәйкәлдә язучының акыллылыгы, шул ук вакытта гадилеге, югары культуралылыгы, киләчәккә өмет белән каравы күзгә ташлана. Әдип җыелган халыкны Фәтхулла хәзрәтләр, Сәмигулла абзыйлар, Шәфигулла агайлар, Габделбасыйрлар булмаска, ә милләтебезнең дәрәҗәсен югары тотучы, тәрәккыятькә илтүче зыялылары булырга чакыра кебек.

Һәйкәл авторларына һәм шәһәр җитәкчеләренә зур рәхмәт.