Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Учебник Козаржевского.doc
Скачиваний:
7
Добавлен:
01.04.2025
Размер:
2.9 Mб
Скачать

§143. Причинные предложения

Союзы, вводящие предложения причины, совпадают с союзами дополнительных и временных предложений: ὅτι, διότι (=διὰ τοῦτο ὅτι), ὡς, ἐπεί, ἐπειδή так как, потому что. Для объективной констатации причины служит индикатив. Если причина объясняется от лица подлежащего главного предложения, т.е. субъективно, то употребляется оптатив (часто с частицей ἄν для выражения возможности), который в ряде случаев можно передать при переводе словами де, мол, якобы, по его словам и т. п. Например: δέομαι οὖν παραμεῖναι ἡμῖν, ὡς ἐγὼ οὐδ' ἂν ἑνὸς ἥδιον ἀκούσαιμι ἤ σου прошу тебя остаться у нас, так как никого другого я не слушал бы с большим удовольствием, чем тебя.

Причинные предложения употребляются в зависимости от глаголов, выражающих душевные аффекты, например: οἱ στρατηγοὶ ἐθαύμαζον, ὅτι Κῦρος οὔτε ἄλλον πέμποι οὔτε αὐτὸς φαίνοιτο командиры удивлялись, что Кир никого другого не посылает, ни сам не появляется; Ἀστυάγης Κῦρον ἰδεῖν ἐπεθύμει, ὅτι ἤκουεν αὐτὸν καλὸν καὶ ἀγαθὸν εἶναι Астиаг захотел повидать Кира, так как слышал, что он хорош во всех отношениях.

Причина может выражаться и независимым предложением с сочинительным союзом γάρ ведь, ибо, бело в том, что; на русский язык такое предложение обычно переводится придаточным причинным: οἱ δὲ ἡδέως ἐπείθοντο· ἐπίστευον γὰρ αὐτῷ они охотно слушались его, потому что доверяли ему.

Причинное значение могут иметь причастные конструкции (§§ 46, 161, 162), а также сочетание субстантивированного инфинитива (§102) с предлогами διά и ἐπί, например: πότον πᾶν ἡδὺ ἦν τῷ Σωκράτει διὰ τὸ μὴ πίνειν, εἰ μὴ διψῴη всякое питье было Сократу приятно, так как он не пил, если не испытывал жажды.

Λυσίου λόγος

Οἱ τριάκοντα (τύραννοι) ἔλεγον μέν, ὅτι χρὴ τὴν πόλιν καθῆραι τῶν ἀδίκων. Νῦν δ' ἔγνωτε, ὦ ἄνδρες δικασταί, ὅτι χρήματα λαμβάνειν ἐσπούδαζον. Ἔδοξε γὰρ αὐτοῖς εἰς τοὺς μὲν οἴκους τοὺς πλουσίων πολιτῶν βῆναι, τὰ δὲ χρήματα ἀφελεῖν, τοὺς δὲ κυρίους φονεῦσαι. Ἔνιοι οὖν αὐτῶν ἔβησαν πρὸς τὸν οἶκόν μου. Ἑάλων μὲν ὑπὸ τριῶν, οἵ με πρὸς Πείσωνα ἤγαγον, οἱ δ' ἄλλοι εἰς τὸ ἐργαστήριον ἐλθόντες τοὺς δούλους ἀπεγράφοντο.

Ἐγὼ δὲ Πείσωνα μὲν ἠρώτων, εἰ βούλοιτό με σῶσαι χρήματα λαβών· ὁ δ' εἶπε, εἰ πολλὰ εἴη. Εἶπον οὖν, ὅτι τάλαντον ἀργυρίου παρέχειν βουλοίμην. Ἔβημεν οὖν εἰς τὸν οἶκον, ἐγὼ δ' ἐκ τῆς κιβωτοῦ τὸ ἀργύριον ἐξῄρουν. Ὁ δ' ἰδὼν τὰ ἐνόντα μετεπέμψατο δύο τῶν δούλων καὶ τὰ ἐν τῇ κιβωτῷ λαβεῖν ἐκέλευσεν. Ἐνῆν δὲ τρία τάλαντα ἀργυρίου καὶ λαμπρὰ σκεύη. Ἐπεὶ δ' ἐγὼ ἀντέλεγον, εἶπέ με ἀγαπήσειν, εἰ τὸ σῶμα σώσω. Μετὰ ταῦτά με εἰς ἄλλον οἶκον ἤγαγον ἀπολιπόντες φύλακά τινα, ἀπέβησαν δέ, ἵνα τὰ ἐν ἄλλοις οἴκοις ἐξετάσωσιν. Ἐγὼ δ' ἀπέθανον ἄν, εἰ μὴ διὰ τῆς παραθύρου ἔφυγον πρὸς φίλον τινά, οὗτος δέ μοι ἤγγειλεν, ὅτι Πολέμαρχος ὁ ἀδελφός μου ὑπ' Ἐρατοσθένους ἁλοίη καὶ εἰς τὸ δεσμωτήριον ἀπαχθείη. Ἀκούσας δὲ ταῦτα νύκτωρ εἰς Μέγαρα διέπλευσα.

Περὶ Ῥόδου τῆς νήσου

Οἱ Ῥόδιοι κοινὴν πόλιν ἵδρυσαν. Εἰς δὲ τὸν λιμένα αὐτῆς καθ' ἑκάστην ἡμέραν πολλὰ πλοῖα σῖτον καὶ οἶνον καὶ δούλους φέροντα εἰσέπλει. Ἀπὸ τῶν πλουσίων ἐμπόρων τῶν τῆς Ῥόδου καὶ βασιλεῖς ἐδανείζοντο. Τῆς Τύρου ὑπὸ Ἀλεξάνδρου διαφθαρείσης τὸ πλῆθος τὸ τῶν πλοίων εἰς τὸν λιμένα εἰσπλεόντων ἔτι μᾶλλον ηὐξάνετο. Ἀλεξάνδρου δ' ἀποθανόντος ἡ Ῥόδος ὑπὸ Δημητρίου πολιορκηθεῖσα ἑάλω ἄν, εἰ μὴ οἱ πολῖται θρασέως ἠμύναντο. Οὗτοι τρόπαιον ἵδρυσαν τὸν κολοσσὸν τὸν Ἡλίου. Ἔνδοξοι ῥήτορες καὶ φιλόσοφοι ἐδίδασκον ἐν ταύτῃ τῇ πόλει, ὥστε ὕστερον καὶ Ῥωμαῖοι ὡς μαθησόμενοι εἰς τὴν νῆσον ἔβησαν ὥσπερ Κικέρων καὶ Καῖσαρ.

1. Λυκίων ὃς ἂν ἐλεύθερος ἁλῷ κλέπτων, δοῦλος γίγνεται. 2. Ὁ δεσπότης δείσας, μὴ δοῦλοί τινες ἀποδραῖεν, τοὺς φύλακας τῆς οἰκίας ἐκέλευσε φθῆναι τὰς θύρας φρουροῦντας. 3. Μετὰ τὸν δεκαετῆ πόλεμον Ἴλιον ὑπὸ τῶν Ἀχαιῶν ἑάλω. 4. Ἔνδοξός ἐστι ὁ λόγος ὁ τοῦ Θάλεω· «Γνῶθι σεαυτόν». 5. Χαλεπὸν τὸ ἑαυτὸν γνῶναι. 6. Σωκράτης Ἀπολλοδώρου λέγοντος· «Ἀδίκως σου θάνατος κατέγνωσαν Ἀθηναῖοι», — γελάσας ἔφη· «Σὺ δὲ ἐβούλου δικαίως». 7. Ἡρακλῆς λέγεται καταβῆναι εἰς ῞Αιδου ἐπὶ Κέρβερον τὸν κύνα. 8. Ἡράκλειτος λέγει, ὡς δὶς εἰς τὸν αὐτὸν ποταμὸν οὐκ ἂν ἐμβαίης. 9. Πάρις αἴτιος φῦναι λέγεται Τρωσὶ πάντων τῶν κακῶν. 10. Κάλλιστον τὸ Ἀντιγόνης παρὰ Σωφοκλεῖ· «οὐ μισεῖν, ἀλλὰ φιλεῖν ἔφυμεν». 11. Σιμωνίδης ἐρωτηθείς, πόσον χρόνον βιῴη· «Χρόνον, — ἔφη, — ὀλίγον, ἔτη δὲ πολλά». 12. Βακχυλίδης ὁ Κεῖος ποιητὴς ἐν διθυράμβοις ᾄδει Θησέα εἰς θάλατταν καταδύντα εὐθὺς ἀναδῦναι τὸν χρυσοῦς δακτύλιον φέροντα. 13. Τὸ στράτευμα ὁ σῖτος ἀπέλιπε καὶ πρίασθαι ἦν οὐδαμοῦ. 14. Χρημάτων οὐκ ἂν πρίαιο ἀρετὴν καὶ γενναιότητα. 15. Ἀπέθανον οἱ στρατηγοί, ὅτι ἐστράτευσαν ἐπὶ βασιλέα σὺν Κύρῳ. 16. Κῦρος παρήγγειλε τοῖς φρουράρχοις λαμβάνειν ἄνδρας Πελοποννησίους ὅτι πλείστους, ὡς ἐπιβουλεύοντος Τισσαφέρνους ταῖς πόλεσιν. 17. Οἱ Ἀθηναῖοι ἐκάκιζον τὸν Περικλέα, ὅτι στρατηγὸς ὢν οὐκ ἐπεξάγοι αὐτοὺς (ἐπὶ τοὺς πολεμίους). 18. Σωκράτης ἐθαυμάζετο ἐπὶ τῷ εὐθύμως ζῆν. 19. Ἀριαῖος ἐφ' ἁμάξης ἐπορεύετο, διότι ἐτέτρωτο.

Упражнения. Проспрягать в активном аористе глаголы: φθάνω, βιόω, φύω.