Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Учебник Козаржевского.doc
Скачиваний:
7
Добавлен:
01.04.2025
Размер:
2.9 Mб
Скачать

§141. Придаточные предложения времени

В придаточных предложениях времени употребляются следующие союзы: ὅτε, ὁπότε, ἐπεί, ἐπειδή, ὡς, ἡνίκα, ὁπηνίκα когда.

Одновременное действие обозначают презенс, имперфект и будущее время — в то время как, между тем как, пока; предшествующее действие обозначает аорист — после того как, как скоро, лишь только. Например: ὅτε Κῦρος ἐπαιδεύτετο σὺν τοῖς ἄλλοις παισί, πάντων πάντα κράτιστος ἐνομίζετο когда Кир воспитывался с остальными детьми, то считался во всем самым сильным; ἐπεὶ ἐτελεύτησε Δαρεῖος, Τισσαφέρνης διαβάλλει τὸν Κῦρον πρὸς τὸν ἀδελφόν когда Дарий умер, Тиссаферн наклеветал на Кира перед его братом.

Если в управляющем предложении главное время, то повторяющееся, а также предстоящее действие в придаточном предложении выражает конъюнктив с частицей ἄν, которая сливается с союзами времени: ὅταν, ὁπόταν, ἐπάν, ἐπειδάν; при историческом времени в управляющем предложении — в придаточном в таком случае употребляется оптатив. Например: ὅταν τις ἀδικῇ, κολάζεται всякий раз тот, кто делает зло, наказывается; ἐπειδὰν πάντα ἀκούσητε, κρίνατε когда вы все выслушаете, рассудите; ὁπότε τις ἀδικοίη (ἀδικήσειεν), ἐκολάζετο всякий раз тот, кто (с)делал зло, наказывался.

При союзе πρίν прежде чем, пока не применяются инфинитив, инфинитивные обороты, аористный индикатив, конъюнктив с ἄν или оптатив (в зависимости от времени в управляющем предложении), например: λέγεται Ἀλκιβιάδης πρὶν εἴκοσιν ἐτῶν εἶναι, Περικλεῖ διαλεχθῆναι περὶ νόμων говорят, что Алкивиад, прежде чем ему исполнилось двадцать лет, беседовал с Периклом о законах; οὐ πρότερον κακῶν παύσονται αἱ πόλεις, πρὶν ἂν ἐν αὐταῖς οἱ φιλόσοφοι ἄρξωσιν государства не избавятся от зла, пока в них не будут править философы.

Другие союзы времени: ἕως, ἔστε, μέχρι, ἄχρι до тех пор; ἀφ' οὗ, ἐξ οὗ с того времени, с тех пор; ἐν ᾧ в то время как (§104).

В текстах для чтения цифры обозначают номера глагольных классов.

Ἦλθον, εἶδον, ἐνίκησα

Καῖσαρ ἐπὶ τὸν Φαρνάκην ἠλαύνει5 καὶ τὴν στρατιὰν ἄρδην ἀνεῖλεν8. Καὶ τῆς μάχης ταύτης τὴν ὀξύτητα καὶ τὸ τάχος ἀγγέλλων εἰς Ῥώμην πρός τινα τῶν φίλων ἔγραψε τρεῖς λέγεις· «Ἦλθον8, εἶδον8, ἐνίκησα».

Λέων καὶ ὄνος καὶ ἀλώπηξ

Λέων καὶ ὄνος καὶ ἀλώπηξ κοινωνίαν ποιησάμενοι ἐξῆλθον8 πρὸς ἄγραν. Πολλῆς οὖν θήρας συλληφθείσης προσέταξεν ὁ λέων τῷ ὄνῳ διελεῖν8 αὐτοῦς. Ὁ δὲ τρεῖς μερίδας ποιησάμενος ἐκ τῶν ἴσων, ἐκλέξασθαι τούτους προυτρέπετο· καὶ λέων θυμωθεὶς τὸν ὄνον κατέφαγεν8. Εἶτα τῇ ἀλώπηκι μερίζειν ἐκέλευσεν. Ἡ δὲ εἰς μίαν μερίδα πάντα σωρεύσασα ἑαυτῇ βραχύ τι κατέλιπεν4. Καὶ ὁ λέων πρὸς αὐτήν· «Τίς σε, ὦ βελτίστη, διαιρεῖν8 οὕτως ἐδίδαξεν6;» Ἡ δὲ εἶπεν· «Ἡ τοῦ ὄνου συμφορά».

Ὁ μῦθος δηλοῖ, ὅτι σωφρονισμοὶ γίγνονται7 τοῖς ἀνθρώποις τὰ τῶν πέλας δυστυχήματα. (Aesop.)

Περὶ Ὀρφέως

Ὀρφεύς, ὁ Καλλιόπης Μούσης καὶ Οἰάγρου υἱός, ᾄδων ἐκίνει λίθους τε καὶ δένδρα. Ἀποθανούσης6 δὲ Εὐριδίκης, τῆς γυναικὸς αὐτοῦ δηχθείσης5 ὑπ' ὄφεως, καθῆλθεν8 εἰς ῞Αιδου βουλόμενος7 ἀναγαγεῖν αὐτὴν καὶ Πλούτωνα ἔπεισεν ἀναπέμψαι. Ὁ δὲ ὑπέσχετο7 τοῦτο ποιήσειν, ἐὰν μὴ πορευόμενος Ὀρφεὺς ἐπιστραφῇ, πρὶν ἂν εἰς τὴν ἑαυτοῦ οἰκίαν παραγένηται7· ὁ δὲ ἀπιστῶν ἐπιστραφεὶς εἶδε8 τὴν γυναῖκα, ἡ δὲ πάλιν ὑπέστρεψεν (Apollod.).

1. Ἡ γλῶττα πολλοὺς εἰς ὄλεθρον ἤγαγεν. 2. Σοφοῦ γὰρ ἀνδρὸς εὐλαβοῦ συμβουλίας. 3. Λεωνίδας Ξέρξου τὰ ὅπλα ἀπαιτήσαντος εἶπεν5· «Ἐλθὼν λαβέ5». 4. Τοῖς Λακεδαιμονίοις οὐδὲν αἴσχιον ἦν, ἢ τὴν ἀσπίδα ἀποβαλεῖν καὶ τὴν τάξιν ἀπολιπεῖν4 καὶ ἐκ μάχης φυγεῖν4. 5. Ὅτε Ξέρξης ἐκ τῶν Θερμοπυλῶν ἐπὶ τὴν Φοκέων χώραν προῆγεν, οἱ Φοκεῖς τὰς μὲν πόλεις ἁπάσας ἐξέλιπον4 πανδημεί, πρὸς δὲ τὰς δυσχωρίας τὰς ἐν τῇ Παρσανῷ κατέφυγον4. 6. Ὡς Ὅμηρος λέγει8, διενείμαντο τὴν ἀρχὴν ὁ Ζεὺς καὶ ὁ Ποσειδῶν καὶ ὁ Πλούτων, ἐπειδὴ παρὰ τοῦ πατρὸς παρέλαβον5. 7. Σοφία γάρ ἐστι καὶ μαθεῖν6 ἃ μὴ νοεῖς. 8. Δὶς ἐξαμαρτεῖν5 ταὐτὸν οὐκ ἀνδρὸς σοφοῦ. 9. Οὐκ ἔστιν εὑρεῖν6 βίον ἄλυπον οὐδενός. 10. Ἡρακλῆς ὑπὸ Λίνου μουσικὴν διδαχθῆναι6 λέγεται8. 11. Ἐπὶ τὸ ἄκρον ἀναβαίνει5 Χειρίσοφος, πρίν τινας αἰσθέσθαι5 τῶν πολεμίων. 12. Κῦρος ὑπέσχετο7 τοῖς φυγάσι μὴ πρόσθεν παύσεσθαι (τοῦ πολέμου), πρὶν αὐτοὺς καταγάγοι οἴκαδε. 13. Κῦρος ἐθήρευεν ἀφ' ἵππου τὰ θηρία, ὁπότε γυμνάσαι βούλοιτο7 ἑαυτόν τε καὶ τοὺς ἵππους. 14. Πέρσαις νόμος ἦν, ὁπότε βασιλεὺς ἀποθάνοι6, ἀνομίαν εἶναι πέντε ἡμερῶν, ἵνα αἴσθοιντο5, ὅσου ἄξιός ἐστι ὁ βασιλεὺς καὶ ὁ νόμος. 15. Ἐπεὶ οἱ πρῶτοι Ἕλληνες ἐγένοντο7 ἐπὶ τοῦ ὄρους καὶ κατεῖδον8 τὴν θάλατταν, κραυγὴ πολλὴ ἐγένετο7. 16. Ὄρος ἔτεκεν8 μῦν. 17. Ἀνάχαρσις ὁ Σκύθης ἦλθεν εἰς τὴν Ἑλλάδα τὰ ἤθη καὶ τὸν βίον καὶ τὴν πολιτείαν τῶν Ἑλλήνων ὀψόμενος8. 18. Οἱ Καρχηδόνιοι εἰς Σικελίαν στρατεύσαντες εἷλον8 Ἀκράγαντα λιμῷ. 19. Ἐξέλιπον αἱ ἡμέραι μου ὡς ἐνύπνιον ἐγειρομένου. 20. Ἡ γυνή, ὅταν τίκτῃ, λύπην ἔχει, ὅτι ἦλθεν ἡ ὥρα αὐτῆς· ὅταν δὲ γεννήσῃ τὸ παιδίον, οὐκέτι μνημονεύει τῆς θλίψεως διὰ τὴν χαράν, ὅτι ἐγεννήθη ἄνθρωπος εἰς τὸν κόσμον (Ἰωάννης).

Упражнения. Проспрягать в активном и медиальном аористе глагол ἄγω. Образовать инфинитивы и причастия активного и медиального аориста от глаголов: φεύγω (IV), λαμβάνω (V), ἀποθνήσκω (VI), γίγνομαι (только медиальный залог — VII), ὁράω (VIII).