§126. Косвенная речь

Поскольку косвенная речь — это дополнение, зависящее от глаголов со значением говорить, то управляющее предложение выражается в ней инфинитивными оборотами или придаточным дополнительным предложением с союзами ὅτι, ὡς что, чтобы (ср. §§ 38, 113): ἀγγέλλει τις τοὺς πολεμίους προσέρχεσθαι = ἀγγέλλει τις, ὅτι (ὡς) οἱ πολέμιοι προσέρχονται кто-то сообщает, что (будто) неприятели приближаются.

Таким способом передается как утверждение (выраженное в прямой речи индикативом), так и пожелание или приказание (выраженное в прямой речи императивом, конъюнктивом, оптативом); отрицание в последнем случае μή: Κῦρος Κλεάρχῳ ἐβόα ἄγειν τὸ στράτευμα κατὰ μέσον τὸ τῶν πολεμῖων Кир кричал Клеарху, чтобы тот вел войско в середину врагов (в прямой речи было бы: ἄγε веди!).

Те предложения, которые в прямой речи были зависимыми, при переходе в косвенную речь удерживают прежнее наклонение, однако после исторического времени индикатив может заменяться оптативом: Κῦρος Κλεάρχῳ ἐβόα ἄγειν τὸ στράτευμα κατὰ μέσον τὸ τῶν πολεμίων, ὅτι βασιλεὺς ἐκεῖ εἴη Кир кричал Клеарху, чтобы тот вел войско в середину врагов, так как там находится царь (в прямой речи было бы: ἐκεῖ ἐστιν).

Περὶ Ἰάσονος

Ἰάσων πλοῖον παρασκευασάμενος ὥρμησεν, ἵνα τὸ χρυσόμαλλον δέρμα κομίσῃ ἐκ τῆς Κολχίδος. Ἐλέγετο δὲ φυλάττεσθαι τὸ δέρμα ὑπὸ φοβεροῦ δράκοντος. Ἐπεὶ δ' Ἰάσων σὺν τοῖς ἑταῖροις ἧκε πρὸς Αἰήτην, τὸν τῆς Κολχίδος ἄρχοντα, ᾔτησε τὸ δέρμα. Ὁ δὲ τοὺς χαλκόποδας ταύρους, οἳ αὐτῷ ἦσαν, ὑπὸ ζυγὸν ἄγειν τῷ Ἰάσονι ἐπέταξε καὶ δράκοντος ὀδόντας σπείρειν. Ἐπεὶ οὖν Ἰάσων ἐν πολλῇ ἀπορίᾳ ἦν, Μήδεια, ἡ τοῦ Αἰήτου παῖς, ἐβοήθησεν αὐτῷ· ἐπιστήμων γὰρ φαρμάκων ἦν. Ἐκόμισε δὲ τῷ Ἰάσονι φάρμακόν τι καὶ· «Τῷδε τῷ φαρμάκῳ, — ἔφη, — χρῖσον τὴν ἀσπίδα καὶ τὸ σῶμά σου. Ἐὰν γὰρ τοῦτο πράξῃς, οὔτε πῦρ οὔτε σίδηρος βλάψει τὸ σῶμα». Ἐπεὶ δ' Ἰάσων τοὺς τοῦ δράκοντος ὀδόντας ἔσπειρεν, ἐκ τῶν ὀδόντων ἀνεφύοντο δεινοὶ γίγαντες. Τούτων δ' Ἰάσονι ἐπιφερομένων Μήδεια· «Ῥῖψον, — ἔφη, — λίθους εἰς ἐκείνους τοὺς γίγαντας». Ὁ δέ, ἐπεὶ ἔῤῥιψε λίθους, φοβερὰν ἔριν ἐποίησε τοῖς γίγασι καὶ τοὺς ἀλλήλοις μαχομένους ῥᾳδίως ἐφόνευσεν.

Περὶ τῆς Ῥοδώπιδος

Ὅτε Ψαμμήτιχος ἐβασίλευσεν ἐν τῇ Αἰγύπτῳ, παρθένος ἦν Ῥοδῶπις τὸ ὄνομα, ἣ τῶν ἄλλων γυναικῶν τῇ χάριτι διέφερεν. Λουομένης δέ ποτε αὐτῆς ἀετός τις τὸ ἕτερον τῶν ὑποδημάτων ἥρπασεν. Καὶ ἐκόμισεν εἰς Μέμφιν, οὗ Ψαμμήτιχος ἄρτι ἐδίκαζεν, καὶ εἰς κόλπον αὐτοῦ ἔῤῥιψε τὸ ὑπόδημα. Ὁ δ' ἐθαύμασε τοῦ ὑποδήματος τὸ καλὸν σχῆμα καὶ τὸ τοῦ ὄρνιθος πρᾶγμα. Αὐτίκα δ' ἐκήρυξεν ἀνὰ ὅλην τὴν χώραν ζητῆσαι τὴν παρθένον, ἧς τὸ ὑπόδημα ἦν. Ἐπεὶ δὲ Ῥοδῶπις προσήγετο, ὁ δεσπότης τὴν χάριν αὐτῆς οὕτως ἐθαύμασεν, ὥστε ἐβουλεύσατο αὐτὴν ἄγεσθαι γυναῖκα.

1. Ἀλέξανδρος νικήσας τοὺς Πέρσας ἐν Γρανίκῳ ἐκέλευσε θάψαι τοὺς τελευτήσαντας. 2. Λυδοὶ πρῶτοι νόμισμα χρυσοῦ καὶ ἀργυρίου ἐκόψαντο. 3. Τὴν Ἀττικὴν καὶ Εὔβοιαν καὶ Σαλαμῖνα νῆες ἐφύλαξαν ἑκατόν. 4. Πολλοὺς κακῶς πράξαντας ὤρθωσεν τύχη. 5. Ῥίψας λόγον τις οὐκ ἀναιρεῖται πάλιν. 6. Γύμναζε παῖδας· οὐ γὰρ ἄνδρα γυμνάσεις. 7. Ὁ Διογένης· οἱ μὲν ἄλλοι κύνες, — ἔφη, — τοὺς ἐχθροὺς δάκνουσιν, ἐγὼ δὲ τοὺς φίλους, ἵνα σώσω. 8. Προμηθεὺς ἐξ ὕδατος καὶ γῆς ἀνθρώπους πλάσαι λέγεται. 9. Φειδίας ἔπλασε τὸν τῆς Ἀθηνᾶς ἀνδριάντα ἐκ χρυσοῦ καὶ ἐλέφαντος. 10. Μὴ λέγε, τίς ἦσθα πρότερον, ἀλλὰ νῦν τίς εἶ. 11. Εἰ μὴ καθέξεις γλῶσσαν, ἔσται σοι κακά. 12. Οὔκ ἐσθ' ὑγιείας κρεῖττον οὐδὲν ἐν βίῳ. 13. Οὔκ ἐστι σοφίας κτῆμα τιμιώτερον. 14. Βάδιζε τὴν εὐθεῖαν, ἵνα δίκαιος ᾖς. 15. Βίας παρούσης οὐδὲν ἰσχύει νόμος. 16. Κῦρος διὰ τὸ φιλομαθὴς εἶναι πολλὰ τοὺς παρόντας ἀνηρώτα. 17. Οὐκ ἐξῆν ἐν Σπάρτῃ τοῖς δειλοῖς τῆς συσσιτίας μετεῖναι. 18. Μή μοι ἀνὴρ εἴη γλώττῃ φίλος, ἀλλὰ καὶ ἔργῳ. 19. ῎Ανθρωπος ὢν γίγνωσκε τῆς ὀργῆς κρατεῖν. 20. Ξένους ξένιζε καὶ σὺ γὰρ ξένος γ' ἔσῃ. 21. Φιλόπονος ἴσθι καὶ βίον κτήσῃ καλόν. 22. Οἱ Ἕλληνες ἐβόων ἀλλήλοις μὴ θεῖν δρόμῳ, ἀλλ' ἐν τάξει ἕπεσθαι. 23. Ἔλεγον πολλοὶ κατὰ ταῦτα, ὅτι παντὸς ἄξια λέγοι Σεύθης· χειμὼν γὰρ εἴη καὶ οὔτε οἴκαδε ἀποπλεῖν τῷ βουλομένῳ δυνατὸν εἴη.

Упражнения. Проспрягать во всех формах глагол πάρειμι. Образовать формы 1-го л. ед. ч. будущего времени и аориста действительного и медиального залогов от глаголов: καλύπτω, κόπτω, τάττω, φυλάττω, θαυμάζω, ἐλπίζω, σχίζω.