Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Учебник Козаржевского.doc
Скачиваний:
7
Добавлен:
01.04.2025
Размер:
2.9 Mб
Скачать

§53. Существительные III склонения с основами на ο/οι и ω

В словах с основой на ο/οι йота между гласными выпадает, вызывая их слияние. В форме nom. sing. происходит удлинение корневого омикрона в омегу. В словах с основой на ω могут быть как неслитные, так и слитные формы. Образцы: ἡ ἠχώ (основа ἠχο(j)) эхо, ὁ ἥρως (основа ἡρω) герой.

S.

N.

ἠχώ

ἥρως

Pl.

ἥρωες

 

G.

ἠχοῦς (ἠχοjος)

ἥρωος

 

ἡρώων

 

D.

ἠχοῖ (ἠχοjι)

ἥρωι (ἥρῳ)

 

ἥρωσι(ν)

 

Acc.

ἠχώ (ἠχοjα)

ἥρωα (ἥρω)

 

ἥρωας (ἥρως)

 

V.

ἠχοῖ

ἥρως

 

ἥρωες

Как ἥρως склоняются слова Τρώς троянец, Μίνως Минос и др. Как ἠχώ склоняются слова Σαπϕώ Сапфо, Λητώ Латона, πειϑώ убеждение и др.

§54. Accusativus limitationis

Аккузатив отношения (accusativus limitationis) обозначает, в каком отношении или с какой точки зрения определяется действие или состояние данного лица или предмета. В русском языке в этом случае употребителен творительный падеж. В греческом языке особенно часто встречаются такие слова в аккузативе отношения: ὄνομα по имени, γένος родом, ϕύσιν по природе, μῆϰος длиной, εὖρος шириной, ὕψος вышиной, μέγεϑος величиной и т.п.

Например: ποταμὸς Κύδνος ὄνομα, εὖρος δύο πλέϑρα река по имени Кидн шириной в два плефра; ἀνὴρ τὸ μὲν σῶμα ϰαλός, τὴν δὲ ψυχὴν ϰαϰός человек красивой наружности, но плохого характера; ϰάμνω τὴν ϰεϕαλήν у меня болит голова (досл.: я болен головой).

Существует и датив отношения (§95).

§55. Infinitivus relationis

К аккузативу отношения близок инфинитив отношения (infinitivus limitationis), употребляемый при прилагательных со значениями: способный, удобный, легкий, достойный, достаточный (и с противоположными значениями) и выражающий ограничение понятия, выраженного прилагательным: ἄξιος ϑαυμάζεσϑαι достойный удивления, δεινὸς λέγειν мастер говорить.

Περὶ τῆς Αἰϑιοπίας

Ἡ Αἰϑιοπία εὐδαίμων ἐστὶ τῆς Λιβύης χώρα περὶ τὸν Νεῖλον ποταμόν· ἐν δὲ τῷ Νείλῳ ποταμῷ πολλαὶ πέτραι ϰαὶ ὀξεῖς ῥοῖ εἰσιν. Τὰ τῆς Αἰϑιοπίας ὄρη ὑψηλά ἐστι ϰαὶ ἄβατα ϰαὶ τραχέα· περὶδὲ τοὺς ποταμούς εἰσι λίμναι μεγάλαι ϰαὶ βαϑεῖαι. Ἡ μὲν γῆ ϕέρει μέγα πλῆϑος χρυσοῦ ϰαὶ σιδήρου, οἱ δὲ ποταμοὶ ϰαὶ αἱ λίμναι τρέϕουσι πολλὰ γένη ἰχϑύων ϰαὶ ϰροϰοδείλους ϰαὶ ἱπποποτάμους, αἱ δὲ ὕλαι ϰαὶ ὄϕεις μεγάλους. Τοῖς δ' Αἰϑίοψιν, ὡς οἱ παλαιοὶ συγγραϕεῖς λέγουσιν, μεγάλα ἦν τὰ σώματα ϰαὶ μέγα τὸ ϰράτος.

Περὶ Ξενοϕῶντος

Ἡ Κύρου Ἀνάβασις σύγγραμμά ἐστι Ξενοϕῶντος τοῦ Ἀϑηναίου ϰαὶ παράδειγμα τῆς τῶν Ἑλλήνων ἀνδρείας. Ξενοϕῶν γὰρ ἦν ἐν τῷ τοῦ Κύρου Ἑλληνιϰῷ στρατεύματι. Ὁ μὲν Κῦρος ἐν τῇ ἐπ' Ἀρταξέρξην, τὸν ἀδελϕόν, στρατείᾳ εἶχε δύναμιν ἰσχυρὰν βαρβάρων ϰαὶ Ἑλλήνων. Ὁ δὲ Ξενοϕῶν ἐν τῇ Ἀναβάσει συγγράϕει οὐ μόνον τὴν τοῦ στρατεύματος ἀνάβασιν ϰαὶ τὴν ἐν Βαβυλῶνι μάχην ϰαὶ τὸν Κύρου ϑάνατον, τὸν ἐν τῇ μάχῃ, ἀλλὰ ϰαὶ τὴν τῶν Ἑλλήνων ϰατάβασιν μετὰ τὸν τῶν στρατηγῶν ϑάνατον.

Χαλεπὴ μὲν ἦν ἡ τῶν Ἑλλήνων ϰατάβασις, ἡ διὰ τῆς Ἀρμενίας πρὸς τὴν ϑάλατταν· μεστὴ γὰρ ἦν πόνων ϰαὶ ϰινδύνων ἡ διὰ τῆς τῶν πολεμίων χώρας ὁδὸς ϰαὶ αἱ διαβάσεις τῶν ποταμῶν ϰαὶ ὑψηλῶν ὀρῶν διὰ χιόνος ϰαὶ ϰρυστάλλου. Ἐπαίνου δ' ἀξία ἐστὶ ἡ Ξενοϕῶντος ἀρετὴ ϰαὶ σωϕροσύνη. Ξενοϕῶντι δ' οὐ μόνον οἱ ἄλλοι ἡγεμόνες ἐπίστευον, ἀλλὰ ϰαὶ οἱ στρατιῶται· ἦν γὰρ ἐν μὲν τῇ τάξει ἀνδρεῖος, ἐν δὲ τῇ βουλῇ ἀγαϑὸς σύμβουλος.

1. Οἱ ποιηταὶ τὰς τῶν πόλεων ϰτίσεις ἐν τοῖς ποιήμασιν ᾄδουσιν. 2. Ἀριστοτέλης ὁ ϕιλόσοϕος γράϕει τὴν μίμησιν πάσης τέχνης ἀρχήν· πάντα γὰρ ἐϰ τῆς ϕύσεως εἶναι. 3. Οὐϰ ἄστυ ἀνδρῶν ἐστι ἔρυμα, ἀλλ' ἄνδρες ἄστεως. 4. Ἐν μέσῃ τῇ ἀϰροπόλει τὸ τῆς Ἀϑηνᾶς ἱερὸν ἦν τὸ ὄνομα Παρϑενών. 5. Οἱ ἰχϑῦς ϕωνὴν οὐϰ ἔχουσιν· τοῖς οὖν Ἰταλοῖς παροιμία ἐστί· ϰωϕὸς ὡς ἰχϑύς. 6. Τῆς ποιητρίας Σαπϕοῦς τὰ μέλη ἀϑάνατα πάντες ϑαυμάζομεν. 7. Πλάτων τὴν Σαπϕὼ δεϰάτην Μοῦσαν λέγει. 8. Ἥρωσιν ἀγάλματά ἐστιν ἐν Ὀλυμπίᾳ. 9. Εὐριπίδης ὁ ποιητὴς τὴν ἠχὼ τοῦ ὄρους παῖδα λέγει. 10. Πειϑοῖ ϰαὶ λόγῳ τὰς ἔχϑρας διαλύομεν. 11. Ἀριστοτέλης τῆς παιδείας τὰς μὲν ῥίζας πιϰρὰς εἶναι λέγει, τοὺς δὲ ϰαρποὺς γλυϰεῖς. 12. Πόδας ὠϰὺς ἦν Ἀχιλλεύς, βοὴν ἀγαϑὸς Μενέλαως. 13. Διαϕέρει γυνὴ ἀνδρὸς τὴν ϕύσιν. 14. Οἱ στρατιῶται ἱϰανοὶ ἦσαν τὰς ἀϰροπόλεις ϕυλάττειν. 15. Ὁ βίος βραχύς, ἡ δὲ τέχνη μαϰρά.

Упражнения. Просклонять: ὁ σοϕὸς μάντις, ἡ ὠϕελίμη πρᾶξις, ὁ ταχὺς ἵππος, τὸ ϑρασὺ ἔπος, ὁ ἀνδρεῖος Τρώς, ἡ πειϑώ.