Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Учебник Козаржевского.doc
Скачиваний:
6
Добавлен:
01.04.2025
Размер:
2.9 Mб
Скачать

§40. Существительные III склонения с основами на переднеязычные

Форма nom. sing. мужского и женского рода сигматична. Переднеязычный звук перед сигмой в nom. sing. и dat. pl. отпадает. Форма nom. sing. среднего рода асигматична, причем конечное τ основы отпадает. Образцы: ἡ ἐλπίς (основа ἐλπιδ) надежда, ἡ χάρις (основа χαριτ) прелесть, ἡ ϰόρυς (основа ϰορυϑ) шлем, τὸ σῶμα (основа σωματ) тело.

S.

N. V.

ἐλπίς

χάρις

ϰόρυς

σῶμα

 

G.

ἐλπίδος

χάριτος

ϰόρυϑος

σώματος

 

D.

ἐλπίδι

χάριτι

ϰόρυϑι

σώματι

 

Acc.

ἐλπίδα

χάριν

ϰόρυν

σῶμα

Pl.

N. V.

ἐλπίδες

χάριτες

ϰόρυϑες

σώματα

 

G.

ἐλπίδων

χαρίτων

ϰορύϑων

σωμάτων

 

D.

ἐλπίσι(ν)

χάρισι(ν)

ϰόρυσι(ν)

σώμασι(ν)

 

Acc.

ἐλπίδας

χάριτας

ϰόρυϑας

σώματα

Существительные мужского и женского рода с безударными ις, υς в acc. sing. оканчиваются на ν: χάριν, ϰόρυν.

В слове ὁ, ἡ παῖς, -δός ребенок, мальчик, девочка в gen. pl. ударение находится на предпоследнем слоге: παίδων, хотя в nom. sing. это слово односложное. В voc. sing. выступает основа без конечной дельты: ὦ παῖ.

В словах мужского и женского рода перед конечным переднеязычным звуком основы помимо звуков ι и υ могут находиться альфа (ἡ Ἑλλάς, -άδος Эллада), эта (ἡ ἐσϑής, -ῆτος одежда), омега (ὁ ἔρως, -ωτος любовь).

В слове ὁ ποῦς, ποδός нога в nom. sing. конечная дельта основы перед сигмой выпала, вызвав заменительное растяжение корневого гласного ο в ου, ср. οὖς, ὠτός ухо.

В некоторых существительных среднего рода с основой на ατ в nom. sing. выступает особая основа: γόνυ, γόνατος колено; δόρυ, δόρατος копье; ὕδωρ, ὕδατος вода; ϕρέαρ, ϕρέατος колодец; ἦμαρ, ἤματος день; ὄναρ, ὀνείρατος сон; ἧπαρ, ἥπατος печень.

§41. Прилагательные III склонения с основами на переднеязычные

Основы на переднеязычные звуки имеют прилагательные одного окончания; по значению они близки к существительным: πένης, -ητος бедный, бедняк; ϕυγάς, -άδος беглый, беглец; ἄπολις, -ιτος лишенный отечества, изгнанник. Бывают прилагательные и двух окончаний с основами на переднеязычные звуки: ἄχαρις, ἄχαρι (gen. ἀχάριτος) неприятный.

Περὶ τοῦ Ἀπόλλωνος μαντείου

Οἱ Ἕλληνες ἐϰ ϰινδύνων σωζόμενοι ἀναϑήματα εἰς τοὺς τῶν δαιμόνων ναοὺς ἐϰόμιζον. Ἐν δὲ τῷ ἱερῷ ἦν Ἀπόλλωνος βωμός, ὅτι τὸ μαντεῖον ϰτῆμα ἦν Ἀπόλλωνος. Ἦν δ' ἐνταῦϑα ϰαὶ ἀγάλματα τῶν Μοιρῶν. Τὸ δὲ μαντεῖον, ὡς λέγουσιν, ἦν ἄντρον, ἀνεϕέρετο δ' ἐϰ τοῦ στόματος τοῦ ἄντρου πνεῦμα ἐνϑουσιαστιϰόν. Καὶ ἡ Πυϑία ϰαϑεζομένη ὑπὲρ τοῦ στόματος ἐδέχετο τὸ πνεῦμα ϰαὶ μαινομένη τῷ πνεύματι ἐμαντεύετο. Τὰ δὲ μαντεύματα πολλάϰις ἀμϕίβολα ἦν, ϰαὶ πολλοὶ τῶν μαντευομένων ἐψεύδοντο.

Περὶ τῆς τυραννίδος

Τυραννίδες ἦσαν ἐν Ἀϑήναις ϰαὶ ἐν Κορίνϑῳ ϰαὶ ἐν ἄλλαις τῆς Ἑλλάδος χώραις. Οἱ δὲ παλαιοὶ τὴν τυραννίδα ἀδιϰίας ἀρχὴν λέγουσιν· οἱ γὰρ τύραννοι ἐϕυγάδευον ἀγαϑοὺς πολίτας ἐϰ τῆς πατρίδος ϰαὶ ἐϕόνευον τοὺς ἐναντίους ϰαὶ ϰατέλυον τοὺς νόμους. Πλάτων δὲ ὁ ϕιλόσοϕος τὸν τύραννον λέγει δοῦλον τῶν ἐπιϑυμιῶν ϰαὶ ϰόλαϰα τῶν πονηρῶν. Ἱππίας, ὁ τῶν Ἀϑηναίων τύραννος, ϰαὶ οἱ πολλοὶ τῶν Ἑλλήνων τύραννοι ἐχϑροὶ ἦσαν τοῖς πολίταις. Οἱ γὰρ Ἀϑηναῖοι ἔστεργον τὴν πατρίδα ϰαὶ ἐλευϑερίαν ϰαὶ οὐϰ ἐπίστευον ταῖς τυραννίσιν· ὕστερον δὲ ϰατὲλυον ϰαὶ τὰς ἄλλων Ἑλλήνων τυραννίδας.

1. Ὑπὸ τῶν ποιητῶν ὁ μὲν ἥλιος τῆς ἡμέρας λαμπὰς λέγεται, ἡ δὲ σελήνη τῆς νυϰτός. 2. Ἐν τῷ γυμνασίῳ οἱ παῖδες ϰαὶ οἱ νεανίαι ἔσπευδον τῶν ἄλλων δεξιότητι ϰαὶ ταχύτητι τῶν ποδῶν περιγίγνεσϑαι. 3. Ὁ μὲν παιὰν ἆσμά ἐστιν εἰς τὸν Ἀπόλλωνα ἢ τὴν Ἄρτεμιν, ὁ δὲ διϑύραμβος ᾄδεται τὸν Διόνυσον. 4. Χάρις μὲν χάριν τίϰτει, ἡ δ' ἔρις ἔριν. 5. Οἱ στρατιῶται τὰ μὲν δόρατα ἐν ταῖς δεξιαῖς, τὰς δὲ ἀσπίδας ἐν ταῖς ἀριστεραῖς εἶχον. 6. Ἄχαριν ἄνϑρωπον οὐ στέργομεν. 7. Οἱ ὁπλῖται ϰόρυϑας ἔϕερον ϰαὶ ϑώραϰας ϰαὶ ϰνημίδας ϰαὶ ἀσπίδας ϰαὶ λόγχας ϰαὶ μαχαίρας. 8. Οἱ πένητες παῖδες ἀγαϑὴν τροϕὴν οὐϰ ἔχουσιν. 9. Οἱ ϕιλοπατρίδες πολλάϰις περὶ τῆς δημοϰρατίας διαλέγονται. 10. Αἱ τῶν Αἰγυπτίων ὑψηλαὶ πυραμίδες ϑαυμάσιαί εἰσιν. 11. Ἄγει πρὸς ϕῶς τὴν ἀλήϑειαν χρόνος.

Упражнения. Просклонять: ἡ ὑψηλὴ πυραμίς, τὸ Ἑλληνιϰὸν γράμμα, ὁ πένης παῖς.