1914 – Mapa świata w 1 palcu !!!!!!!!!!!!!!
Afryka podzielona, rozrywana przez imperia kolonialne: Francje, Belgie, Włochów
1885 – Kongo Belgijskie (król Belgów – Leopold)
1908 – Leopold przekazuje Kongo rządowi belgijskiemu az do 1960 kiedy uzyskuje niepodległośc.
Karaiby zajęte przez korsarzy.
Statki wypływały z Bristolu droga równikową. Chcieli Ameryke przepłynąć od północy.
JOHN CABOT (ojciec), SEBASTIAN CABOT (syn)
dotarli do Półwyspu Labrador –Nowa Finlandia – północne wybrzeże Manhattanu.
1497 – początek wypraw do Labradoru
Henryk VIII (wprowadził anglikanizm – ogłosił się głowa kościoła) -> Elżbieta I (córka) – trudny okres dla UK – wojny religijne – katolicy czuli się zagrożeni w Anglii i Szkocji
Maria Stuard (królowa Szkocji – oskarzona o spisek przeciw Elżbiecie I o przywrócenie katolicyzmu)
Irlandia – stąd wychodzi katolicyzm na wyspy.
Prześladowani katolicy zaczeli uciekać do Ameryki XVII w.
Nie była to zaplanowana akcja osiedleńcza, ale ucieczka spod opieki króla który nie akceptował ich religii.
Same dbały o swoje prawa, normy moralne.
Poczucie obywatelskie bierze się z historii kolonializmu. Społeczność lokalna wybierała najbardziej lojalnych i prawych ludzi do obrony swojej społeczności.
Jamestown zbudowane w 1607 – osada, 3040 osób; w 1615 rozbudowano miasto; szybki rozwój.
JOHN SMITH
- wybrany liderem kolonii w 1608
Wzórosadnictwa
Surry 1652
Isle Of Wight 1636
York 1634
Lower Norfolk 1637
Gloucester 1653
Lancaster 1651
Nowa Anglia (Massachusetts) 1629
New Amsterdam 1625
“Walka kolonii angielskich o niepodległośc i powstanie stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej” (mapa)
Ameryka czuła się niezalezna ekonomicznie od UK.
13 kolonii w XVIII w.
1773 „Bostońskie Picie Herbaty” UK atakuje Boston – atak na magazyn herbaty.
W 1776 (4 VII) ogłoszenie deklaracji Niepodległości – 13 stanów
Francuzi wcześniej i intensywniej kolonizowali niż UK (uprwy kawy, bawełny, pszenicy)
Granica aż do Missisipi – duzy zasięg na zachód.
Osadnictwo francuskie:
- przegrali walke o dorzecze Missisipi i Misurii
- założyli Nowy orlean (1718)
- wokół wielkich Jezior Michigan
UK traca kolonie w Ameryce Północnej
Karaiby – obszar dzialan UK.
Traktowali go jako bogactwo srebra – walczyli o to, przejmowali statki hiszpańskie ze srebrem.
Z czasem UK przejmowali terytoria Hiszpanii:
- Wybrzeże Moskitiera(utrzymywane 40 lat)
- Wybrzeże Hondurasu (1638 i nazywają go Hondurasem Brytyjskim)
- przejmują Jamajke – wypędzili Hiszpanów i zmienili ja w gł kolonię brytyjska na Karaibach; handel niewolnikami
- zajmują Kingston – założyli uniwersytet i ogród botaniczny
- szukali kryjówek na Małych Antylach (wyspy wulkaniczne gdzie wulkany wybuchają do dziś) – Hiszpanie nie byli nimi zainteresowani; Holendrzy i francuzi walczyli o ten teren; mieszanka francuskiego i angielskiego jest tam językiem
- Dominikana - wyspa wulkaniczna, 3000 m n.p.m.
- Barbados – plantacja trzciny cukrowej
- zajeli Tobago i Trynidad (1762 – 81) – na Trynidad wysyłano mieszkańców Indii w celach administracyjnych
- Gujana (po Holendrach) –krwawe bitwy o Gujanę; założyli Georgetown – stolica Gujany Brytyjskiej, dziś wolnej Gujany)
FRANCIS DRAKE
- opłynął ziemie, potem zajał się piractwem, pierwszy dopłynął tak daleko na północ, powielił trase Magellana, filipiny, Archipelag Wysp Indonezyjskich; wile inf. o lądach stało się bardziej wiarygodne; uzyskał szlachectwo z rak Elżbiety I
HENRYK MORGAN
- spalił Kartaginę
Korsarze angielscy atakowali Paname.
Cartagena – bogate miasto, srebro, silne mury, porzadany kąsek przez piratów lecz nigdy przez nich nie zdobyty. Otoczona bagnami i wielka mielizna na której każdy statek utknał. Dostać się można było tylko od zachodu. Mury rozebrano w XXw przez nadgorliwego burmistrza.
1588 Hiszpania stanowi przeszkodę w procesie kolonizacji UK. Najwieksza na świecie flota hiszpańska atakuje Anglie (czasy Jakuba V). wielka armada przegrywa przez nieumiejetnosc dowódcy i złą pogode. Poczatek końca imperium hiszpańskiego.
Anglicy interesują się także terenami północnymi od swoich kolonii w Ameryce Północnej.
Wielkim dostawca futra była rosja ale chciano tez je brać z Kanady.
Angielska cześć Kanady przejęta była pokojowo jako dominium brytyjskie.
Falklandy (IslasMalvinas)
- odkryte przez francuzów
- francja i angliarywalizowaly o ten teren; anglia zostawiła tutaj swój garnizon
- 2 wyspy skalne; Staley (stolica)
1982 – fatalna sytuacja gospodarcza Agrentyny - chciał zastosować plan Balcerowicza, kraj bardzo skorumpowany spolaryzowany politycznie, plan ten nie powiódł się. Rabowanie, podpalenia, ogólny chaos.
Brytyjscy zołnierze chcieli zaatakować Falklandy i namawiają do tego prezydenta (Regan). Thatcher wysyła lotniskowiec.
Wycofanie wojsk argentyńskich
Świetuje się dzień napaści na Falklandy.
Falklandy brytyjskie – Agrentyna nie chce ustapic UK (znaczenie prestiżowe)
AFRYKA
- „the scramble for Africa – ok. 1870
- zaczyna sie ekspansja na południe i północ
- Hiszpania – zajmuje północne Maroko
- Francja – zajmuje Algerie – produkcja wina stołowego; 300 tys osadników francuskich
- te państwa zajęły najbardziej interesujące terytoria
- Francuzi pojawili się w Sudanie
- wiele fortów, fortyfikacji i miast do wywozu niewolników
- potem złota (Złote Wybrzeże) i kości słoniowej (Wybrzeże Kości Słoniowej)
- wywieziono od ok 8 do ok 24 mln ludzi
- pojawia się złoto – cenny łup europejski
- Europejczycy budowali tam kulturę i porty brytyjskie
- WOJNA BURSKA – EGZAMIN !!!!!
Wojny burskie, wojny prowadzone przez Wielką Brytanię przeciwko Burom w latach 1880-1881 i 1899-1902 w celu opanowania bogatych złóż diamentów i złota w republikach burskich (Transwalu i Oranii). W 1877 Anglicy anektowali Transwal, co doprowadziło do zbrojnego powstania (1880), a następnie odzyskania przez republikę niepodległości (1884). Sojusz wojskowy Oranii i Transwalu (1897), wymierzony przeciwko ingerencji angielskiej, doprowadził do wybuchu II wojny burskiej (12 października 1899), zakończonej dzięki przewadze militarnej (350 tys. Brytyjczyków, 60 tys. Burów) zwycięstwem Anglików. Na mocy traktatu pokojowego z Vereeniging (31 maja 1902) obie republiki wcielono do posiadłości kolonialnych Wielkiej Brytanii (od 1910 w Związku Południowej Afryki).
Celem UK było stworzenie kolonii wg południka od Aleksandrii do Kapsztadu (prawie powstała) wzdłuz Nilu:
- Niemiecka Afryka Wschodnia przejeta od Niemiec
- zajeli także czesc Somalii
- zajmują Aden (dziś Jemen)
- dyktują warunki eksploatacji Kanału Sueskiego
- narzucają protektorat Egiptowi – polityka zagraniczna
- Związek Południowej Afryki – ziemia przyladkowa przez Rodezje
- budowano łacznośc z północą
- Wybrzeże Niewolnicze i Złote – przejeli tam kontrole
- wypychają Francje z Gambii (zdobywaja Mauritius, Socotre, Katar)
Bombaj (1861), Kalkuta (1698), Madras (1639) – zajęte przez UK – droga do dalszego podboju Indii
W XVIII w silna ekspansja UK w Indiach:
- zajmują cały Bengal (delta Gangesu i Bramaputry)
- herbata oraz bawełna – ważne towary
- wypychają holendrów z Cejlonu
- Madras – silny fort, trudny do zdobycia, byli tam na trwałe,
- nigdy nie rządzili całymi Indiami; ich rządy były pośrednie
- od Pakistanu po Birme
Afganistan – Pakistan – granica iluzyjna, stąd nigdy nie były pod rzadami UK
Zajmują:
- Malaje (wazna kolonia gopodarcza) – uprawy kauczuku
- Papue
- kolonizacja Australii – odkryta przez holendrów’
Od poł XIX w zaczęto organizować przesiedlenia ubogiej ludności
Wprowadzili polityke społeczną
Przyrost żywności nie był równy z przyrostem naturalnym
Kontrola urodzeń – bezrobotni nie mogli zawierać związków małżenskich
Zielona Rewolucja – nowe technologie
WYKŁAD 16.11.2012
FRANCJA