3. Берілген екі бағынадағы сөздерден сөз тіркістерін құрастырып, аудар.

1. Ұлысты басқарған – управлял народом.

2. Тағына сайланатын болған – был избран.

3. Билер соттай алмайтын еді – бии не могли судить.

4. Құқықты пайдаланған – пользовался правами.

5. Билік сұлтандарға болған – власть была у султанов.

6. Ханнан тараған – распространялось от ханов.

7. Салқындады және аспап бұлттанын тұр.

Билет-6.

1. «Тарихи қайраткерлер» тақырыбына диалог құру.

• Сәлем!

• Сәлем!

• Сен қай тарихи қайраткерлерді білесің?

• Мен Төле, Қазыбек және Әйтеке билерді білемін.

• Олар қашан өмір сүрген?

• Олар VII – VIII ғасырларда өмір сүрген.

• Олар туралы бірдеме айт.

• Олар Тәуке ханның кеңесшілер мен кеңесшілер болған. Олар «Жеті Жарғы» әдет-ғұрып заң жинағын жасаушылар болған.

• Рақмет, сау бол!

• Сау бол!

2. Қаз дауысты Қазыбек би туралы әңгімелеу.

Қазыбек би (1667-1764) – Орта жүздің «Төбе биі» атанған, шешендік сөздің майталманы, Тәуке ханның тұсында «Жеті Жарғы» әдет-ғұрып заң жинағын жасаушылардың бірі, еліміздің тарихынан мәңгілік орын алған ірі тұлға. Қаз дауысты Қазыбек би – ең алдымен, асқан шешен, ақын; екіншіден, ел басқарған, дау-жанжалды әділ шешкен әділқазы; үшіншіден, ол – халықаралық дәрежедегі елші-дипломат, қоғам қайраткері. Қазыбек би 1667 жылы туып, шашамен 1764 жылы 97 жасында дүние салса керек. Қаз дауысты Қазыбек би бабамыздың денесі Түркістандағы Қожа Ахмет Йасауи кесенесіне жерленген. 

3. Сөйлемдерден септік жалғауы бар сөздерді тауып, қай септікте тұрғанын анықта.

Әйтеке би(А.с) қазақ халқының(І.с) басын біріктіріп, бір орталықтан(Ш.с) басқарған және туысқан қарақалпақ(А.с), қырғыз халықтарымен(К.с) одақ құрып, жонғар қалмақтарына қарсы бірыңғай халық майданын ашқан, Тәуке ханның(І.с) кеңесші, көмекшілерінің(І.с) бірі болған.

Билет-7.

1. «Ежелгі қалалар» тақырыбына диалог құру.

• Сәлем!

• Сәлем!

• Сен ежелгі қалаларды білесің бе?

• Иә, мен оларды білемін.

• Олардың бірі ат қою.

• Олардың бірі – Отырар. Ол VI – VIII ғасырларда ірі мемлекеттің астанасы болған.

• Оның басқа есімі болды ма?

• Иә. Ол алғашқы кезде Фараб деп аталды.

• Онда ескерткіштер бар ма?

• Иә, онда Айша бибі кесенесі мен Бабаджа Қатын кесенесі бар.

• Рақмет. Сау бол!

• Сау бол!

2. Түркестан қаласы туралы әңгімелеу.

Қазақ жеріндегі ежелгі қалалардың бірі – Түркістан қаласы. Түркістан қаласы – қазіргі Оңтүстік Қазақстан облысындағы, Түркістан ауданының орталығы, Шымкент қаласынан 225 шақырым жерде. Бұл қаланың орнында IV-X ғасырларда Шабғар деген үлкен қала болған. IX-X ғасырларда бұл қала ерекше гүлденіп, Йаса деп аталады. XV ғасырдан бастап Түркістан деп аталды. Бұл қалада осы уақытқа дейін жақсы сақталған Ахмет Йасауи кесенесі бар. 

3. Берілген жай сөйлемдерден жалғаулықсыз салалас құрмалас сөйлем құрастырып, синтаксистік талдау жаса.

Отырар – ежелгі қалалардың бірі, ол VI – VIII ғасырларда Сырдария өзенінің орта тұсындағы ірі мемлекеттің астанасы болған.