Vox populi na ciebie wskazuje.

Wszyscy mówią, że to sprawa twoja.

Jeżeli ci życie miłe...

Mnie się w głowie mieszało.

- Bóg świadek duszy mojej - zawołałem z łóżka się porywając - ani wiem, ani rozumiem, o co idzie.

Czego ty chcesz?

O czym mówisz?

Popatrzył na mnie Szaniawski.

- Czyś winien, czy nie winien, bo dalibóg nie wiem już, co sądzić - rzekł ciężko oddychając - ratować się jakoś należy, bo jeden jedyny głos, że to twoja sprawa...

- Ale do kroćset diabłów - przerwałem - powiedzże mi w końcu, o co idzie!

Jestem jak w rogu.

- Boncour zabity - począł Szaniawski - znaleziono dziś rano w śmierć porąbanego w lasku za ogrodem.

Wczoraj wieczorem widziano was z sobą się sprzeczających.

Dreszcze po mnie i ogień przeszły.

- Jakżeś ty mógł przypuścić - zawołałem - ażebym ja był zabójcą, żebym po kryjomu napadał i zarąbał!

Waśniliśmy się z sobą niejeden raz, wczoraj też drwiłem z niego, aleśmy się w podwórzu rozeszli.

O niczym nie wiem.

Przestraszony jednakże wstałem natychmiast się odziewać.

- Pójdę do króla wprost - zawołałem - niech zaraz inkwirują, jam nie winien.

- A, już tam od dnia inkwizycja się poczęła i król uwiadomiony - rzekł Szaniawski - byłem pewny, żeś uszedł, bo i ja ciebie posądzałem.

Z inkwizycji nie wyszło nic więcej nad to, że wczoraj późno wyście z sobą jeszcze koty darli, a potem on się z mieszkania wyśliznął i już nie powrócił.

Nocą trupa w lasku czeladź z miasteczka powracająca znalazła.

Mówię ci, że jednym głosem wszyscy ciebie obwiniają.

Trupa złożono w szopie na tapczanie, posiekany strasznie, głowa rozpłatana.

Żona wpadła, słyszę, zobaczyć go i łzy nie uroniwszy, wyniosła się ze wspólnego mieszkania do fraucymeru.

Wcale żalu po nim nie okazuje.

- Jam nie winien - odparłem Szaniawskiemu.

- Znasz mnie, nie miałbym dla ciebie tajemnicy.

Prawda się musi wykryć.

Ubieram się i idę do króla.

Ledwiem tych słów dokończył, gdy Morawiec wpadł, zobaczywszy mnie ręce załamał i krzyknął: - Król kazał wołać cię; czemu nie uszedłeś zawczasu?

Pasja mnie porwała.

- Człowiecze!

- zawołałem.

- Coś ty z innymi oszalał także, czy co?

Ja o bożym świecie nie wiem.

- Król rozgniewany, jakem go nie widział dawno - dodał Morawiec.

- Już na ostatnim sejmie pojedynki i zabójstwa około zamku doprowadziły go do srogiego oburzenia, chciał dać przykład, a tu przy nim, pod jego bokiem, taki kryminał i na Boncourze, którego on potrzebował i lubił.

Nie było już co z nimi rozprawiać, tyle tylko, żem porwał obraz Chrystusa wiszący nad łóżkiem i przysięgłem im, że zabójcą nie byłem.

- Żebyś sto razy przysiągł - odparł Szaniawski - ludzi nie przekonasz, ja ci wierzę, ale król, ale inni...

Jak w gorączce, pierwsze z brzegu suknie wdziawszy, pobiegłem do króla, którego właśnie Lafore ubierał i nogi mu smarował.

Z twarzy Sobieskiego postrzegłem zaraz, że sprawa źle stała.

Zobaczywszy mnie w progu, zatrząsł się.

- Zbóju ty!

- zawołał.

- Nie poszanowałeś nawet majestatu króla twojego!

Wieszże ty, co to szabli dobyć tam, gdzie król rezyduje?!

Na gardle za to odpowiesz, na gardle!

Padłem na kolana bijąc się w piersi.

- Najjaśniejszy Panie!

- krzyknąłem z boleścią.

- Jam nie winien!

Sprawa to nie moja.

Poprzysiąc to mogę.

- Precz!

Precz!

Pókiś cały!

- począł król.

-, Mężobójcą, a w dodatku chcesz być krzywoprzysięzcą.

Patrzajże, do czego cię ta głupia miłość doprowadziła!

Gubisz duszę!

- Najjaśniejszy Panie!

- zawołałem.

- Milcz!

- krzyknął król.

- Milcz!

Wynoś mi się, pókiś cały.

nie pokazuj na oczy.

Gdy cię marszałkowscy urzędnicy wezmą, ja nie obronię i bronić nie będę.

- Najjaśniejszy Panie - począłem błagać - jeżeli ujdę, to mnie wszyscy winnym uznają, a ja nim nie jestem.

Nie chcę, choćby życie ratując, sromotą się okryć; niewinny jestem.

- Wszyscy cię obwiniają - wtrącił gwałtownie król - wszyscy!

Widzieli was wczoraj wieczorem waśniących się z sobą i takeście wyszli razem.

- Alem ja wprost do mieszkania na strych poszedł, anim Boncoura widział...

- powtórzyłem.

- Jedź stąd, słyszysz - przerwał mi król - mam litość nad tobą!

Prawda się odkryje, ale nim się ta twoja niewinność, w którą ja nie wierzę, okaże, będziesz więzionym, bo niemal in flagranti cię pochwycono.

Z marszałkiem żartów nie ma!

Spojrzał na mnie.

- Nie, Najjaśniejszy Panie, uciekać nie będę - odparłem spokojnie - zabójstwa winien nie jestem...

- Tak, tak!

- gniewnie przerwał mi Sobieski.

- Sofistykujesz!

Zabójstwa nie popełniłeś, powiadasz, ale pojedynek był.

Otóż tak!

Pojedynek bez świadków - to morderstwo.

- Ale ja się z nim nie biłem - zawołałem zrozpaczony.

- Sam się oddam w ręce marszałkowskiej straży, bo nie mogę tego ścierpieć, aby mnie obwiniano, gdy się niewinnym czuję.

Pomimo zaklęć moich, król się nie mógł uspokoić, ni chciał mi zawierzyć.

- Rób sobie, co chcesz - zawołał.

- ale ja cię dłużej trzymać nie mogę przy osobie mojej i przy dworze.

Dosyć posądzenia o zabójstwo, tolerować mi się tego nie godzi.

Mnożą się pokątne kryminały, folgować im nie mogę.

Zdaj wszystko Szaniawskiemu i czyń, co chcesz.

Znać cię nie chcę.

Mnie się niemal na płacz zanosiło, kląkłem znowu.

- Najjaśniejszy Panie - począłem ręce podnosząc - nie karz mnie niewinnego, nie odpychaj!

Dosyć będzie tej oznaki gniewu twego, aby mnie wszyscy potępili...

Nie dał mi mówić.

- Dość, dość - rzekł - nie mogę tego słuchać i pobłażać nie wolno mi.

Com rzekł, to się stanie.

Wskazał mi na drzwi; Lafore, widząc go zagniewanym, otworzył je przede mną, musiałem iść precz.

W głowie mi się zawracało, uciekać nie myślałem.

Szaniawski stał w przedpokoju, czekając, na czym się to skończy, rzuciłem mu klucze, powiadając, że skarbczyk miał przejąć.

- A ty?

- zapytał.

- Cóż ja?

- odparłem.

- Nie możesz przecież myśleć, że ja ucieknę, kiedy się niewinnym czuję.

Ja pozostanę tu, póki się instygowanie nie skończy.

Sam będę instygatorem bodaj, a winowajcę odkryję, bo na sobie plamy takiego mordu znieść nie mogę.

Ludzie, którzy sądzili, że ja już za górami jestem lub za kratą, zobaczywszy mnie chodzącego swobodnie i ani myślącego o ucieczce, poczęli zmieniać zdanie.

Nikt do mnie jednak, oprócz Szaniawskiego i Morawca, nie zbliżał się, bo się obawiali wszyscy, aby o wspólnictwo i pomoc nie byli posądzeni, a w konflikt wejść ze sądami marszałkowskimi nikt sobie nie życzył.

Pierwsza rzecz - poszedłem z Szaniawskim do szopy, gdzie trup był złożony.

Ażem się wzdrygnął, tak haniebnie porąbany był.

Oprócz głowy, z której mózg wyprysnął, twarz, ramiona miał posieczone, ale krew już dawno płynąć przestała i tylko skorupa czarnokrwawa go okrywała.

Z tego wnosić było można, iż jeszcze z wieczora został zamordowany.

Rany były od szabli zadane, a przy nim tylko złamany rożenek francuski się znalazł.

Nie był to więc pojedynek, ale wprost napaść jakaś, a z ilości ran zdawało się, że chyba nie jeden, ale co najmniej dwu na niego naskoczyło.

Od niego potem poszedłem do żony, do fraucymeru królowej, chcąc ją widzieć, ale mnie nie dopuszczono.

Z tego, co mi Letreu przyszła podszepnąć, wniosłem, że i ona mnie musiała posądzać o zabójstwo, chociaż po mężu tym wcale nie płakała.

Letreu też życzyła mi uchodzić, alem wprost jej oświadczył, że ani myślę się ruszyć, póki zabójców nie wyśledzę i ja się nie oczyszczę.

Nie ruszyłem się więc ani krokiem z Jaworowa, ale że mnie już za ekskludowanego uważano, nie poszedłem do stołu i zostałem w izbie pod strychem.

Com wycierpiał przez ten czas, nie opisać.

Marszałkowski zastępca nie chciał mnie aresztować, bo widział, że uchodzić nie myślę, ale to brano wprost za zuchwalstwo z mej strony, nie za dowód niewinności, i powiadano, żem był pewien królewskiej protekcji, dlatego tak śmiało poczynam.