8.Өндіріс факторларын тиімді пайдалану бағыттары.

Жер, еңбек ж\е кап. Жеке нысанда н\е жекеленген түрде ештеңе дежасай алмайды. Осы қндіріс факторларын пайдалауда қзіне жауапкершілік жүктейтін ж\е тіуекелге бел буатын, сондай-ақ ресупстарды қалай пайдалану жөнінде шешімқабылдайтын тұлға кәсіпкер деп танылады. Фирма жұм. Ұйымдастыруда ж\е басқаруда дұрыс шешім қабылдау үшін оның кәсіпкерлік қабілеттері болуы к\к, ал ол өз кезегінде өндірістің төртінші факторы бэды. Маркстік теорияда өндіріс факторлары басқаша жіктелген:заттық факторлар (өндіріс құралдары)ж\е адамдық факторлар(жұмыс күші). Бұлай бқлу марксизм үшін мейлінше маңызды, өйткені қосымша құн мен пайданы өндірістің барлық факторы емес, адам факторы жасайтынын көрсеткен. Сондықтан хұмыс күші тікелей пайдалану нысанасы б\ды.өнд\с процесіне барлық фактрларды жұмылдырғанда ғана өнд\с болуы мүмкін. Бел\б затты, қызметті өндіру үшін факторлардың бел\б тобы қажет. Ал өнд\с факторларының бастылары жер, капитал ж\е кәсіпкерлік. Олар әрекеттерін бір\бірімен байланысып ж\е бірін\бірі толықтыра отырып атқарады. Есте болатын жайт: фактор\дың бірінің орнын бірі басып қызмет ете алатын қасиеті болады. Бұл қасиеттің негізінде, бір жақтан, қажеттіліктердің ерекшелігі мен мүліктің конструктивтік өзгешелігі, бірақ басым түрде, ресурстардың шектелуі жатса, ек\ші жақтан, оларды пайдаланудың тиімділігі жатады. Кәсіпкер тапшы ж\е қымбат өнд\с фактор\рын неғұрлым аз пайдаланатын технолгияны такдайды. Демек, бос жердің тапшылығы үйлерді көп қабатты, биік қылып салуға әкеп соқты. Кәсіпкер өнд\с шығындарын төмендету қажет екенін мойындай отырып, өнд\с фактор\ның әрқилы комбинациясын пайдалануға мәжбүр болады. Топтастыру қандай болса да, түбінде өнд\с фак\ры өнім шығаруға пайд\ды. Қорытынды: өнд\с факторын жақсы пайд\у, осы өнд\с көлемінің одан әрі көбеюінің шарты, ұлғаймалы ұдайы өнд\тің шарты б\т. Сөйтіп өнд\с фак\ның қосылуының нәт\де еңбек өнімдері, материалдық игіліктердің жиынтығы жасалады.

9. Қоғамдық өндіріс (материалды және материалды емес өндірістің рөлі).

Өнд\с нәт\де қоғамда өнім н\е игілік жасалынады. Жиынтық қоғамдық өнім –бұл бел\б кезеңде өнд\тің барлық салаларында жаслынған игіліктердің жиынтығы. Жиынтық қоғамдық өнім көптеген сала\р мен кәсіпорындардың, қоғамдық еңбек бөлініс жүйесіндегі күрделі күрделі өзара байланыстың нәтижесі. Қазіргі қоғамның эконо\қ өмірінде кәсіпорындарда шығарылған өнімдер жоспарлы түрде тауарға айналады. Оқулықтарды ж\е ғылыми әдебиеттерде, адамзат қоғамның тарихында қоғамдық өндірістің екі ғана нысаны: натуралдық ж\е тауарлы өнд\с болған ж\е солай қалып отырады деген пікір тараған. Соным\қатар қоғамдық өнд\с материалдық ж\е материалдық емес өнд\ке жіктеледі. Матер\қ өнд\стің өзі матер\қ игіліктер өнд\сі ж\е матер\қ қызметтер өнд\сі б\б. Матер\қ емес өнд\с матер\қ емес қызметтер ж\е матер\қ емес игіліктер б\бөл.

Қажеттілік -бұл жеке тұлғаның н\е қоғамның өз өмір жағдайын н\е дамуын қалыпты деңгейде жүргізуі қажет қандай да бір нәрсеге талабы. Адамдар қажеттіліктер сан алуан. Әдетте, қажеттіліктерді үш топқа бөледі: матер\қ, рухани, әлеу\к. Алдыңғы кезекте, әрқашан матер\қ қажеттіліктер, яғни киім, тамақ, тұрғын үйге деген қажеттіліктер тұрады. Матер\қ қажеттіліктер тауар\р арқылы сон\қатар қызметтер арқылы да қанағаттандырлады. Матер\қ қажет\р қатарына фирмалар мен мекемелердің ғимараттар, құрылыстар, транспорт пен басқаларға деген сұраныстарын жатқызамыз. Рухани қажет\р ғылыммен, өнермен шұғылдану, білім алу, адамгершілікті жетілдіру ж\е т.б. барысында қанағат\ды. кең мағынада рухани азыққа адамның қабылдайтын барлық ақпарат түр\рі жатады. Қоғамның дамуына орай қоғамдық ж\е ұжымдық қызмет формаларына қатысуға бай\ты әлеу\к қажеттілік\ді кеңейту мен қанағаттандыру мүмкіндіктері де өсуде. Олар матер\қ та, рухани да боуы мүмкін, бірақ, ең бастысы олар қоғамдық сипатта ж\е көптеген адамдардың бірге өмір сүруі мен ынтымақтасуы қажеттігіне бай\ты. Қажеттілктерді қанағаттандыруы дәрежесі екі сфераның даму деңгейімен анықталады: біріншіге матер\қ өнд\с, екіншіге-матер\қ емес өнд\с жатады. Матер\қ өнд\с сферасында заттық игіліктер өндіріледі(өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, құрылыс, ж\е т.б.) матер\қ қызметтер көрсетіледі (транспорт, сауда, тұрмыстық қызмет көрсету ж\е т.б.). өнд\к емес сферада рухани ж\е басқа да құндылықтар жасалынып, сәйкес қызметтер көрсетіледі (білім беру, мәдениет ж\е т.б.). екі сфера да ұдайы қарым-қатынаста болады, әсіресе бұл қазіргі заманғы жағдайлалда бірден күшейіп кетті. Осылайша, бірқатар елдерде матер\қ өнд\ң жоғары даму деңгейі матер\қ емес өнд\те жалпы елдегі еңбектенушілердің көп бөлігін қолдануға мүмкіндік берді. Өз кезегінде, ғылыми жаңалық ашулар, тех\қ өнер табыстар түріндегі матер\қ емес өнд\с сферасының жетістіктері өнд\к сфераның дамуына зор ықпал етеді.