39)Құстар мен Суда тіршілік ететін жануарлардың тыныс алу жүйесіндегі айырмашылықтарды түсіңдіріңіз.

Құстардың тыныс алу жүйесі — өзіндік ерекшелігі және ауада ұшуға ыңғайлылығы, басқа ішкі органдарға қарағанда анағұрлым күштірек және өте айқын көзге түседі. Көмекей саңылауы кеңірдекпен жалғасады, оның жоғарғы бөлімін көмекей деп атайды. Көмекей бір оймақ тәрізді және екі ожау тәрізді шеміршектен тұрады. Бұл жоғаргы көмекейдің дыбыс шығаруға ешбір қатысы болмайды.

Тыныс алуы: Өкпе арқылы тыныс алады. Сонымен қатар қосарлы тыныс алу да тән. Құстар ұшқан кезде өкпеде ауа құрамындағы оттегіне қан екі рет қанығады. Бұл қосарлы тынысалу деп аталады. Видео.  Дыбысты  - көмекей арқылы шығарады.

Суда тіршілік ететін жануарлардың тыныс алуы

Астың қорытылуы кезінде органикалық заттардың жай заттарға ыдырауы және олардан ағза жасушаларына, ұлпаларына, әр түрлі мүшелеріне тән органикалық заттардың қайтадан түзілуі үшін оттегі керек.

Ағзада үздіксіз жүріп жататын тіршілік процестері өте күрделі құбылыс. Бір заттар түзіліп жатса, екіншілері ыдырап жатады. Түзілген заттардың ішінде көп түзіліп немесе сырттан келіп ағза үшін қажетсіз, тіпті зиянды боп келетіндері де бар. Мысалы, көмірқышқыл газы. Ағзалардың басым көпшілігі оттегін сіңіріп, көмірқышқыл газын сыртқа шығарады. Осы құбылысты тірі ағзаның тыныс алуы немесе ағзадағы  газ алмасу дейді.

Ағзада тынысалу үздіксіз жүреді. Белгілі бір себептен тынысалу тоқтаса, ағза тұншығып, тіршілігін тоқтатады. Мұны сендер бастауыш сыныптан білесіңдер, күнделікті өз тәжірибелеріңнен де жақсы сезінесіңдер. Адам 1 минутта 15-18 рет тыныс алып, дем шығарады.

Оттегін сіңіріп, көмірқышқыл газын сыртқа шығаратын ағзаларды аэробты тыныс алатын ағзалар дейді. Ал басқа жануарлардың ішкі мүшелерінде тіршілік ететін паразит жануарларды анаэробты, яғни оттегісіз тыныс алатын ағзалар дейді. Мұндай ағзаның тыныс алуының негізгі мәні аэробтылардың тыныс алуы мәнімен бірдей. Тек ыдырау, синтез процестері оттегінің қатысынсыз жүреді.Оттегі ағзаға екі түрлі жағдайда сіңеді. Ауадағы оттегін құрлық жануарлары газ күйінде, ал суда тіршілік ететіндердің көпшілігі оттегін суда еріген күйде сіңіреді.

40) Пойкилотермді организмдердің температураға бейімделуі

Пойкилотермді организмде зат алмасу белсенді жүреді орта температурасы дене температурасы өзгереді.Сонымен қатар жоғары температура ұзақ әсер еткенде бейімдеушілік туындайды. Пойкилотермді организмде тұрақты бірақ төмендетілген зат алмасуды тұрақты дене температурасына байқалды.Томолтерімді орг пойкилотермді айырмашылығы олар өздерінің физиологиялық күйлерін реттей алмайды тек сыртқы орта жағдайларына бейім деңдейін бағытталады.Көптеген омыртқасыздар ұлпалық деңгейінде жүйке бейімдеушілік процессінде клеткалық ауыткушыларды айтуға болады. Мысалы:Орта температураның тқменгі деңгейін краб бұлшық еттерде су мүшелері азайған.Ол оттегіні қолданатын кезде су мүшелері көбейген суыққа бейімделушілік кезінде орг заттардың орын ауыстыруы байқалады. Орталық балығы +2С⁰ тан +70 С⁰ қа температура ауысқанда балықта физиология жағында өзгерістер байқалады.Бұл клетканың ұлпа үсіп қалу байланысты.Барлық буын аяқтылар толық қоршаған әсеріне бағынаиын Пойкилотермді орг олардың 0С⁰ төмен температура тіршілік етуі 2 жолмен жүреді.

1 орг суық көрсетеді, 2 орг одан қалады.