Pytania na egzamin z przedmiotu „Nauka o państwie i prawie”.

1.Podaj definicje pojęcia „państwo”, opisz jego cechy.

Państwo to organizacja społeczeństwa – suwerenna, polityczna, globalna, terytorialna, przymusowa i hierarchiczna. Posiada najwyższą suwerenną władzę, ludność, terytorium.

Cechy państwa:

- Państwo jest organizacją polityczną. Sensem jego istnienia, osią jego zainteresowania jest rządzenie społeczeństwem. Jest organizacją globalną, ogarniającą całe społeczeństwo.

Państwo jest organizacją przymusową. Normy prawne pochodzące od państwa mogą być w razie potrzeby wymuszone fizycznie. Państwo dysponuje wszechstronnym i skutecznym arsenałem środków oddziaływania.

Suwerenność – państwo jest niezależne od innych organizacji państwowych w zakresie realizacji funkcji wewnętrznych i zewnętrznych państwa

Powszechność – cecha ta dotyczy powszechności zasad prawnych w państwie, które obejmują wszystkich obywateli w równym stopniu

Terytorium – obszar lądowy państwa oraz wody przybrzeżne (wody wewnętrzne, morze terytorialne), a także przestrzeń powietrzna nad lądem i wodami państwa oraz podziemie pod nimi.

2.Zdefiniuj pojęcie władzy państwowej, opisz formy legitymizacji władzy państwowej w państwie demokratycznym. Władza Państwowa:

1. Władza to zdolność wydawania i egzekwowania decyzji.

2. Władza polityczna to zdolność wydawania, narzucania i wymagania decyzji w skali społecznej, możliwość wpływania na ludzi w taki sposób, by zachowywali się przewidywalnie.

3. Władza polityczna jako wszelka zorganizowana na zasadzie przymusu władza jednej grupy ludzi w stosunku do innej grupy ludzi.

4. Władza państwowa – najszersza forma władzy politycznej obejmująca całe społeczeństwo danego kraju.

Legitymizacja - proces uprawomocniania, którego rezultatem jest władza legitymowana, prawowita.

1) pojęcie - (dosłownie: upoważnienie do działania) to uprawnienie rządzących do podejmowania wiążących decyzji, przy równoczesnej aprobacie rządzonych. W państwach demokratycznych najbardziej rozpowszechnioną formą legitymacji władzy są wolne wybory, co łączy się z przekonaniem, że źródłem władzy jest naród.

2) to uznanie przez społeczeństwo określonego systemu politycznego za najbardziej odpowiedni dla niego

Cechy wyborów pięcioprzymiotnikowych:

• zasada tajności głosowania - głosowanie przebiega w odseparowaniu, jest anonimowe, a karty do urn wrzuca się osobiście,

• zasada bezpośredniości - wyborcy w drodze głosowania sami – bez żadnego pośrednictwa – przesądzają w sposób ostateczny i decydujący o składzie wybieranego organu. Wybory bezpośrednie określane są mianem wyborów jednostopniowych, w odróżnieniu od wyborów pośrednich, gdy głosowanie jest dwu- bądź wielostopniowe,

• zasada równości - każdy wyborca dysponuje jednakową liczbą głosów (równość formalna), o jednakowej wadze i znaczeniu (równość materialna),

• zasada powszechności - zakaz stosowania cenzusów wyborczych, każdy obywatel ma zarówno czynne, jak i bierne prawo wyborcze,

• zasada proporcjonalności - każda z partii otrzymuje mandaty w stosunku proporcjonalnym do liczby uzyskanych głosów.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej stanowi, iż "wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym", są więc pięcioprzymiotnikowe.

Władza legalna Wg, Maxa Webera - wiąże władzę z jasno i prawnie określonym zespołem reguł. Według Webera jest to typowy model władzy, funkcjonujący w większości nowoczesnych państw. Siła prezydenta, premiera czy członków rządu jest wyznaczana przez formalne zasady konstytucyjne, które ograniczają zakres władzy tychże osób. Taka forma władzy ma ogromną przewagę nad formami tradycyjnymi i charyzmatycznymi, gdyż będąc przypisaną do urzędu, a nie do osoby, mniej prawdopodobne jest jej nadużycie i niesprawiedliwość. Model legalnego panowania podtrzymuje ograniczony rząd i dodatkowo promuje wydajność poprzez racjonalny podział pracy. Jednakże Weber zauważył również ciemną stronę takiej władzy. Obawiał się, że ceną lepszej wydajności może być depersonalizacja i nieludzkie warunki, ucieleśniane przez niesłabnący rozwój biurokratycznych form organizacji.