55.Omów konferencje przeglądowe kbwe

Do roku 1989odbyły się trzy konferencje przeglądowe, w Belgradzie 1977-1978 bez żadnych konkretnych postanowień, w Madrycie 1980-1983 stała się jedną z najdłuższych i najtrudniejszych konferencji w historii KBWE, ponieważ odbywała się w okresie radzieckiej interwencji w Afganistanie oraz podczas wprowadzenia w Polsce stanu wojennego. Dokument końcowy z tego spotkania poświęcony był głównie zagadnieniom z zakresu praw człowieka. Trzecia konferencja odbyła się w Wiedniu 1986-1989 w "nowym" klimacie politycznym, obszerny dokument końcowy rozszerzono o katalog praw człowieka przyjęto również mechanizmy kontroli w dziedzinie października 1977 r. Charakteryzowały ją ostre spory pomiędzy Wschodem a Zachodem, szczególnie na temat praw człowieka. Kraje zachodnie przytaczały wiele przykładów ich naruszenia w państwach Europy Wschodniej,

a zwłaszcza w Czechosłowacji i ZSRR, natomiast państwa Europy Wschodniej oskarżały Zachód o łamanie podstawowej zasady nieingerencji w sprawy wewnętrzne; większość kwestii z dziedziny praw człowieka uznano za podlegające wewnętrznej jurysdykcji państw KBWE. Z czasem państwa Europy Wschodniej również zaczęły oskarżać Zachód

o naruszanie praw człowieka (np. o rasizm).

Pomimo napiętej atmosfery przedstawiono ponad sto propozycji nowych zobowiązań, na które nie udało się uzyskać zgody przed pierwotnie ustaloną datą zakończenia spotkania (22 grudnia 1977 r.). Istotna propozycja Zachodu dotyczyła wzmocnienia roli osób fizycznych w procesie odprężenia (détente) w dziedzinie poszanowania praw człowieka

i kwestiach humanitarnych. Państwa Europy Wschodniej podkreślały natomiast międzyrządowy charakter odprężenia. Z powodu ostrej różnicy zdań konferencję belgradzką kontynuowano w roku 1978.

Ponieważ nie udało się osiągnąć porozumienia w żadnej istotnej kwestii, ostatecznie konferencję zakończono 9 marca 1978 r., uchwalając jedynie krótki Dokument końcowy. Stwierdzono w nim, że konferencja odbyła się w Belgradzie, dokonano przeglądu realizacji zobowiązań KBWE i wyrażono różne opinie na temat stopnia tejże realizacji oraz że państwa uczestniczące postanowiły zorganizować kolejną konferencję przeglądową w Madrycie

w listopadzie 1980 r. Dokument belgradzki zawierał ponadto mandaty dla trzech spotkań ekspertów, które miały się odbyć w ramach kontynuacji procesu KBWE

Konferencja przeglądowa w Madrycie (1980-1983)

Okres po konferencji belgradzkiej charakteryzował się dalszym pogorszeniem klimatu w stosunkach międzynarodowych. Poważnym krokiem wstecz w procesie odprężenia była

w szczególności radziecka inwazja na Afganistan w grudniu 1979 r. Poza tym stan przestrzegania praw człowieka w państwach Europy Wschodniej, zwłaszcza w ZSRR, NRD

i Czechosłowacji, znacznie się pogorszył. Wszystko to było poważnym naruszeniem zobowiązań zawartych w helsińskim Akcie końcowym.

Porządek obrad i inne sprawy organizacyjne zawarto w dokumencie znanym pod nazwą Purpurowa księga.

Została zakończona dopiero po trzech latach, 6 września 1983 r. Było to spowodowane złymi stosunkami pomiędzy Wschodem a Zachodem. Mimo to już w grudniu 1981 r., gdy grupa państw neutralnych i niezaangażowanych przedst awiła obszerny projekt deklaracji końcowej, wydawało się, że pomyślne zakończenie konferencji jest bliskie. W deklaracji tej spróbowano wypracować kompromisowe nawiązanie, które mogłyby zaakceptować wszystkie strony. Dążono w nim do utrzymania równowagi pomiędzy problemami bezpieczeństwa (mandat dla europejskiej konferencji na temat środków budowy zaufania i bezpieczeństwa)

a zagadnieniami praw człowieka. Szansę przyjęcia tego dokumentu przez wszystkie państwa KBWE spadły do zera z chwilą, gdy niemal jednocześnie ze złożeniem dokumentu w Polsce ogłoszono stan wojenny, któremu towarzyszyły liczne przypadki pogwałcenia praw człowieka. Wytworzyło to w salach konferencyjnych atmosferę poważnego kryzysu, a nawet zagroziło całemu procesowi KBWE. W rezultacie państwa zachodnie zaproponowały

w 1982 r. liczne radykalne zmiany w projekcie dokumentu końcowego, m.in. dotyczące swobodnej działalności związków zawodowych.

Dopiero po osobistej interwencji premiera Hiszpanii, w lipcu 1983 r. udało się osiągnąć ostateczne porozumienie. Madrycki Dokument końcowy został przyjęty 9 września 1983 r. przez ministrów spraw zagranicznych wszystkich 35 państw KBWE. Przyjęcie to zostało przyćmione, lecz nie zablokowane, dramatycznym ustrzeleniem południowokoreańskiego samolotu cywilnego z 260 osobami na pokładzie przez radzieckie myśliwce podczas jego przelotu nad terytorium Związku Radzieckiego.

Znaczna część madryckiego Dokumentu końcowego była poświęcona prawom człowieka. Państwom zachodnim udało się nakłonić do uchwalenia wielu postanowień w tej dziedzinie, co było swego rodzaju przeciwwagą przyjętych środków w dziedzinie bezpieczeństwa wojskowego, o które usilnie zabiegały państwa wschodnio-europejskie. Choć w dokumencie tym głównie potwierdzono wiele praw człowieka i postanowień humanitarnych zawartych w helsińskim Akcie końcowym, to także znalazły się w nim pewne nowe uzgodnienia. Dotyczyły one m.in.: prawa pracowników do swobodnego organizowania związków zawodowych i zrzeszania się w nich, co było szczególnie silnie akcentowane po wydarzeniach związanych z „Solidarnością” w Polsce; kilku szczegółowych zasad wolności religijnej; środków zwalczania terroryzmu; lepszych warunków pracy dziennikarzy zagranicznych; usprawnienia procedury łączenia rodzin. Dokument końcowy wskazywał również na możliwość organizowania dwustronnych spotkań przy okrągłym stole państw uczestniczących KBWE w celu omawiania zagadnień praw człowieka. Z uwagi na dobrowolny charakter tych spotkań, postanowienie to pozostało wyłącznie na papierze. Madrycki Dokument końcowy był pierwszym dokumentem KBWE, który wprowadzał zasadę swobodnego dostępu do ambasad i konsulatów, jednakże z zastrzeżeniem: „z właściwym uwzględnieniem niezbędnych wymagań bezpieczeństwa takich misji”.

Konferencja przeglądowa w Wiedniu (1986-1989)

Trzecia konferencja przeglądowa KBWE, która rozpoczęła się 4 listopada 1986 r., odbywała się w zupełnie innym klimacie międzynarodowym niż poprzednie. Było to

w znacznej mierze spowodowane przemianami, jakie dokonały się w ZSRR po zmianie przywództwa w roku 1985; w marcu tego roku funkcję sekretarza generalnego KPZR objął Michaił Gorbaczow. Stanowisko Związku Radzieckiego wobec różnych kwestii, które przez długi czas wyraźnie dzieliło Wschód i Zachód, stawało się coraz bardziej elastyczne, sprzyjające polepszeniu stosunków między nimi.

Konferencję wiedeńską otwarto na szczeblu ministerialnym. Minister spraw zagranicznych ZSRR, Szewardnadze, zwrócił powszechną uwagę swoją nieoczekiwaną propozycją zorganizowania w Moskwie wyspecjalizowanej konferencji KBWE na temat praw człowieka;

To wszystko jednak nie przeszkodziło w przyjęciu 19 stycznia 1989 r. – na szczeblu ministerialnym – obszernego wiedeńskiego Dokumentu końcowego. Wiedeński Dokument końcowy jest – w porównaniu z poprzednimi dokumentami KBWE – bardziej skomplikowany. Przyczyną złożoności Dokumentu końcowego było włączenie doń mandatu do rokowań nt. konwencjonalnych sił zbrojnych w Europie (rozmowy CFE). Chociaż rozmowy CFE mieściły się w ramach KBWE, tylko 23 państwa uczestniczące, należące do NATO i Układu Warszawskiego, brały w nich udział.

Główne osiągnięcia wiedeńskiego Dokumentu końcowego dotyczą wymiaru ludzkiego KBWE. Państwom KBWE udało się porozumieć w tej materii nie tylko co do przyjęcia wielu nowych, ważkich zobowiązań, lecz także wprowadzić prawie stale funkcjonujący mechanizm nadzoru. Nowe istotne zobowiązania dotyczyły m.in.: prawa każdego obywatela do opuszczenia swego państwa i powrotu do niego, szczegółowo określonej wolności religijnej, praw osób zatrzymanych (w tym zakazu nadużywania praktyk psychiatrycznych), zwiększenia uprawnień grup monitorujących, znacznego uproszczenia formalności związanych z wyjazdami zagranicznymi oraz zakazu zakłócania zagranicznych audycji radiowych.

Znacznym osiągnięciem w sprawach bezpieczeństwa wojskowego była niewątpliwie zgoda na mandat do rozmów CFE. Rozpoczęto je 9 marca 1989 r. w Wiedniu, a zakończono w listopadzie 1990 r. przed Szczytem Paryskim KBWE.. Ich celem było opracowanie i przyjęcie nowego zestawu wzajemnie uzupełniających się środków budowy zaufania i bezpieczeństwa, zmniejszających ryzyko konfrontacji wojskowej w Europie. W drugim „koszyku” (współpraca gospodarcza i środowisko naturalne) umieszczono nowe umowy dotyczące m.in.: statusu joint ventures, warunków pracy zagranicznych biznesmenów, ochrony środowiska naturalnego, a w szczególności – walki ze skażeniami sięgającymi poza granice państw.

Podczas spotkania w Kopenhadze w 1990 uczestniczące państwa wprowadziły do dokumentu końcowego szereg postanowień dotyczących ochrony mniejszości narodowych, gwarantując prawo do ochrony i rozwoju ich tożsamości etnicznej, kulturowej, językowej i religijnej; posługiwania się językiem narodowym; tworzenia i utrzymania własnych kulturalnych, oświatowych czy religijnych instytucji; organizacji, stowarzyszeń; wyznawania i praktykowania swojej religii; udziału w życiu publicznym. W ramach KBWE dokument ten stanowi najważniejszą deklaracje określająca polityczne zasady ochrony i prawa osób należących do mniejszości.Dokument ten uznawany jest za "Europejską Kartę Mniejszości", gdyż ustanawia polityczne zasady chroniące mniejszości, wobec których został osiągnięty konsens państw-sygnatariuszy. Ustanowione w nim standardy maja charakter zobowiązań i deklaracji politycznych i jako takie nie są prawnie wiążące.

Na szczycie w Helsinkach w 1992 roku uczestnicy konferencji uznali KBWE za porozumienie regionalne, zgodne z rozdziałem VIII kart Narodów Zjednoczonych zdefiniowano obszary współpracy pomiędzy KBWE, NATO, UZE i WNP w celu utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Utworzono urząd Wysokiego Komisarza do spraw Mniejszości Narodowych. Do zadań Komisarza miało należeć zbieranie informacji i sporządzanie raportów na temat sytuacji mniejszości w różnych krajach oraz zapobieganie konfliktom narodowościowym w możliwie najwcześniejszym stadium przy pomocy zabiegów dyplomatycznych. Jego działania mają charakter poufny i bezstronny, gdyż nie jest rzecznikiem mniejszości narodowościowych, ani "funkcjonariuszem śledczym". Ma popierać dialog, zaufanie i współpracę stron konfliktu. Oprócz przemian strukturalnych KBWE skupiała się również na aktywnej działalności, największy postęp poczyniono w "ludzkim wymiarze" KBWE, rozwinięto współpracę dotyczącą wolnych wyborów, wolności środków masowego przekazu, ochrony osób należących do mniejszości narodowych oraz instytucji demokratycznych osiągnięto postęp w rokowaniach rozbrojeniowych oraz w budowie środków zaufania.

Na konferencji przeglądowej w Budapeszcie w 1994, szefowie państw i rządów podjęli decyzje o utworzeniu OBWE w dokumencie ze spotkania budapeszteńskiego czytamy "...KBWE jest strukturą bezpieczeństwa obejmującą państwa od Vancouver aż po Władywostok. Jesteśmy zdecydowani dać KBWE nowy impuls polityczny, czyniąc ją tym samym zdolną do odegrania kluczowej roli w stawianiu czoła wyzwaniom dwudziestego pierwszego wieku. Dla odzwierciedlenia tej determinacji KBWE nosić będzie od dnia dzisiejszego nazwę Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE)...".

Współpraca w ramach OBWE opiera się na dwóch zasadach równości państw i konsensu przy podejmowaniu decyzji dotyczących dwóch kluczowych koncepcji:

-koncepcji kooperatywnego bezpieczeństwa, (co-operative security), stawiającej sobie za cel wzajemne współdziałanie we wspierających się strukturach bezpieczeństwa; -koncepcji niepodzielnego i wszechstronnego bezpieczeństwa (indivisible and comprehensive security), obejmującego aspekty polityczno wojskowe, gospodarcze i prawa człowieka.

W ramach KBWE/OBWE ochrona mniejszości narodowych stała się, po raz pierwszy po II wojnie światowej, przedmiotem współpracy międzynarodowej a nie polemik politycznych. Dzięki postanowieniom Dokumentu Kopenhaskiego określiła standard ochrony praw członków mniejszości narodowych i etnicznych w Europie. Dzisiejsza OBWE jest najliczniejszą organizacją regionalną na świecie (56 państw). Oprócz państw europejskich należą do niej również USA, Kanada oraz państwa azjatyckie powstałe po rozpadzie Związku Radzieckiego, współpracuje z krajami basenu Morza Śródziemnego (Algieria, Egipt, Izrael, Jordania, Maroko i Tunezja), Japonią i Koreą.

1. przedstaw powstanie panstwa Izrael

2. przedstaw wojny arabsko-zydowskie

3. przedstaw istote problemu palestynskiego

4. przedstaw i omów przebieg i skutki rewolucji w Iranie

5. przedstaw przyczyny przebieg i skutki interwencji ZSRR w Afganistanie

ludzkiego wymiaru KBWE.

Konferencja w Belgradzie rozpoczęła się 4